CTTĐT - Thời gian gần đây, tình trạng người lao động (NLĐ) rút BHXH một lần có chiều hướng gia tăng, ảnh hưởng không nhỏ đến hệ thống an sinh xã hội và quyền lợi lâu dài cho chính bản thân NLĐ.
3 tháng đầu năm 2024, số người rút BHXH một lần trên địa bàn tỉnh Yên Bái tăng khoảng 17% so với cùng kỳ năm 2023
Số người rút BHXH một lần trên địa bàn tỉnh Yên Bái tăng
Qua theo dõi trong 3 tháng đầu năm 2024, số người rút BHXH một lần trên địa bàn tỉnh Yên Bái tăng khoảng 17% so với cùng kỳ năm 2023. Số người rút BHXH một lần chủ yếu là công nhân, người lao động làm việc trong các khu công nghiệp, có thu nhập thấp, khả năng tích lũy không có hoặc có nhưng không nhiều và người hưởng bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần chủ yếu là lao động trẻ, từ 20 tuổi đến đủ 40 tuổi, chiếm khoảng 85,5% trong tổng số người hưởng BHXH một lần.
Theo cơ quan bảo hiểm xã hội tỉnh, nguyên nhân của tình trạng này là: Khi người lao động bị mất việc làm phải đối mặt với các nhu cầu tài chính trước mắt như cần tiền để chi tiêu sinh hoạt cho gia đình hàng ngày hoặc đầu tư cho con ăn học, cho nên nhu cầu tài chính ngắn hạn của người lao động sau khi nghỉ việc rất lớn. Tình hình sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp gặp khó khăn, nhiều doanh nghiệp ngừng hoạt động, thu hẹp quy mô sản xuất, kinh doanh dẫn đến cắt giảm lao động. Tình trạng lao động thiếu việc làm, không có việc làm, mất việc, làm gia tăng số người hưởng BHXH một lần. Theo quy định của Luật BHXH thời gian đóng BHXH dài, tối thiểu phải đủ 20 năm mới được hưởng chế độ hưu trí, nên chưa hấp dẫn người lao động. Bên cạnh đó, nhiều người lao động vẫn coi phần đóng góp BHXH của người sử dụng lao động như một khoản phúc lợi lớn từ việc làm ở khu vực chính thức, mà không coi đó là khoản đóng góp mà nhà nước yêu cầu người sử dụng lao động phải có trách nhiệm trong quá trình người lao động làm việc cho mình để bảo vệ người lao động khi về già, không còn khả năng lao động, không có thu nhập thông qua việc hưởng chế độ hưu trí định kỳ hàng tháng. Do đó, mỗi khi có dịp được hưởng “khoản phúc lợi lớn” này, người lao động thường “tận dụng” ngay.
Tuy nhiên, với số lượng người rút BHXH một lần tăng cao như hiện nay thì rõ ràng lại là thực tế rất đáng lo ngại, không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của NLĐ mà còn làm ảnh hưởng tới tình hình kinh tế - xã hội cũng như ảnh hưởng đến mục tiêu, nỗ lực và quyết tâm của Chính phủ về việc thực hiện đảm bảo an sinh xã hội cho toàn dân.
Nhiều thiệt thòi khi rút BHXH một lần
Khi rút BHXH một lần, người lao động có thể nhận được một số tiền lớn để sử dụng cho nhu cầu chi tiêu cấp thiết, giải quyết được khó khăn trước mắt mà không cần phải vay mượn và lo lắng. Nhưng đồng nghĩa với việc họ đang đánh mất cơ hội hưởng chế độ an sinh xã hội khi về già như được hưởng lương hưu, được cấp thẻ BHYT miễn phí. Do vậy, NLĐ cần cân nhắc kỹ lưỡng trước khi rút BHXH một lần, việc rút BHXH một lần chỉ là giải pháp cấp bách, lợi trước mắt nhưng sẽ thiệt thòi về lâu dài, cụ thể là:
Thứ 1: Thời gian đóng BHXH đã được tính hưởng BHXH một lần thì không được tính vào thời gian làm cơ sở để tính hưởng các chế độ BHXH khác. Mất cơ hội được hưởng lương hưu hàng tháng khi hết tuổi lao động hoặc nếu đủ điều kiện hưởng thì mức hưởng lương hưu thấp, do bị trừ đi thời gian đóng BHXH đã nhận một lần. NLĐ chọn rút BHXH một lần mà sau này nếu đi làm lại và có đóng BHXH thì khoảng thời gian đóng trước đó không được tính do đã hưởng BHXH một lần.
Thứ 2: Mất cơ hội được cấp thẻ BHYT miễn phí trong suốt thời gian hưởng lương hưu để chăm sóc sức khỏe, không được hưởng quyền lợi khám, chữa bệnh BHYT theo quy định. Thân nhân không được hưởng trợ cấp mai táng và trợ cấp tuất nếu người đã nhận BHXH một lần không may qua đời.
Thứ 3: Số tiền NLĐ nhận BHXH 1 lần thiệt hơn so với số tiền đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất; nhận BHXH 1 lần NLĐ sẽ mất đi khoảng 1,14 tháng lương đối với mỗi năm đóng BHXH trước năm 2014 và khoảng 0,64 tháng lương đối với mỗi năm đóng BHXH sau năm 2014. Nếu so sánh với việc tích lũy thời gian để hưởng lương hưu, thì thiệt thòi là không tính hết được.
Thứ 4: Rút BHXH một lần NLĐ không có nguồn tài chính hàng tháng đảm bảo trang trải cuộc sống khi về già và phải sống phụ thuộc vào con cái hoặc người thân khi không còn khả năng lao động hoặc phải tự bươn trải để tìm việc làm với mức thu nhập thấp, mất đi tự do, sự tự tin và sự an nhàn của cuộc sống khi nghỉ hưu, trở thành gánh nặng của gia đình và xã hội.
Nhiều quyền lợi của người lao động được bổ sung tại dự thảo Luật BHXH sửa đổi
Để hạn chế người lao động rút BHXH một lần, tăng độ phủ BHXH, theo ông Nguyễn Quang Trung - Phó Giám đốc BHXH tỉnh Yên Bái, BHXH tỉnh sẽ tiếp tục đổi mới toàn diện nội dung, hình thức và phương pháp truyền thông để cung cấp thông tin, định hướng dư luận, giúp NLĐ nhận thức một cách đầy đủ, sâu sắc về ý nghĩa nhân văn của chính sách BHXH, cụ thể là lợi ích thiết thực khi tham gia BHXH. Thông qua đó từng bước tạo dựng và củng cố niềm tin của người tham gia BHXH đối với chính sách, pháp luật của Nhà nước. Tăng cường công tác giám sát, kiểm tra, thanh tra và xử lý vi phạm pháp luật về BHXH, đảm bảo quyền lợi cho người lao động. Tiếp tục tham mưu trong sửa đổi Luật, nghiên cứu, hoàn thiện cơ chế, chính sách về BHXH, trong đó xem xét sửa đổi Luật BHXH theo hướng giảm thời gian đóng BHXH để hưởng lương hưu ở mức tối thiểu từ 20 năm như hiện nay, xuống còn 15 năm. Điều này sẽ góp phần tăng mức độ hấp dẫn của chính sách BHXH trong đó có BHXH tự nguyện, NLĐ sẽ có thêm động lực tiếp tục bảo lưu, tích lũy thời gian đóng BHXH để hưởng lương hưu. Tiếp tục duy trì chính sách BHXH một lần, nhưng nghiên cứu sửa đổi, theo hướng để NLĐ tự quyết định lựa chọn việc thụ hưởng hoặc bảo lưu để hướng tới chế độ hưu trí lâu dài.
Ngành BHXH tỉnh tiếp tục phối hợp với các cơ quan truyền thông, các cơ quan liên quan, các doanh nghiệp đẩy mạnh tuyên truyền giúp NLĐ hiểu rõ về những thiệt thòi khi rời khỏi hệ thống BHXH; để người dân không nên hưởng BHXH một lần, tự tước đi quyền an sinh cơ bản của bản thân. Cùng với đó, tham mưu, đề xuất các cơ quan chức năng cần có giải pháp hỗ trợ cuộc sống cho NLĐ để họ không có ý định rút BHXH một lần.
BHXH tỉnh tiếp tục đẩy mạnh công tác chuyển đổi số, tăng cường cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động nghiệp vụ của Ngành nhằm đem lại lợi ích tối ưu nhất cho người tham gia và thụ hưởng chính sách BHXH.
Nhằm giúp người lao động được thụ hưởng tối đa các quyền lợi dài hạn khi đến tuổi nghỉ hưu, dự thảo Luật BHXH sửa đổi đã có nhiều sửa đổi, bổ sung theo hướng gia tăng quyền lợi; tăng tính hấp dẫn của chính sách BHXH như: giảm thời gian đóng BHXH hưởng lương hưu; giảm tuổi hưởng trợ cấp hưu trí.. đặc biệt là xây dựng các phương án nhằm khuyến khích người lao động bảo lưu thời gian đóng để hưởng lương hưu thay vì nhận BHXH một lần.
Dự thảo Luật BHXH sửa đổi sẽ được xem xét kỹ lưỡng trước khi thông qua, vì vậy, người lao động nên cân nhắc kỹ trước khi quyết định hưởng BHXH một lần. Đừng vì cái lợi trước mắt mà bỏ lỡ cơ hội được hưởng lương hưu để trang trải cuộc sống, cũng như được hưởng chế độ BHYT để chăm sóc sức khỏe khi về già, không phải phụ thuộc vào con cháu, xã hội…
Ban Biên tập
Cổng thông tin điện tử tỉnh - Thời gian gần đây, tình trạng người lao động (NLĐ) rút BHXH một lần có chiều hướng gia tăng, ảnh hưởng không nhỏ đến hệ thống an sinh xã hội và quyền lợi lâu dài cho chính bản thân NLĐ. Số người rút BHXH một lần trên địa bàn tỉnh Yên Bái tăng
Qua theo dõi trong 3 tháng đầu năm 2024, số người rút BHXH một lần trên địa bàn tỉnh Yên Bái tăng khoảng 17% so với cùng kỳ năm 2023. Số người rút BHXH một lần chủ yếu là công nhân, người lao động làm việc trong các khu công nghiệp, có thu nhập thấp, khả năng tích lũy không có hoặc có nhưng không nhiều và người hưởng bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần chủ yếu là lao động trẻ, từ 20 tuổi đến đủ 40 tuổi, chiếm khoảng 85,5% trong tổng số người hưởng BHXH một lần.
Theo cơ quan bảo hiểm xã hội tỉnh, nguyên nhân của tình trạng này là: Khi người lao động bị mất việc làm phải đối mặt với các nhu cầu tài chính trước mắt như cần tiền để chi tiêu sinh hoạt cho gia đình hàng ngày hoặc đầu tư cho con ăn học, cho nên nhu cầu tài chính ngắn hạn của người lao động sau khi nghỉ việc rất lớn. Tình hình sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp gặp khó khăn, nhiều doanh nghiệp ngừng hoạt động, thu hẹp quy mô sản xuất, kinh doanh dẫn đến cắt giảm lao động. Tình trạng lao động thiếu việc làm, không có việc làm, mất việc, làm gia tăng số người hưởng BHXH một lần. Theo quy định của Luật BHXH thời gian đóng BHXH dài, tối thiểu phải đủ 20 năm mới được hưởng chế độ hưu trí, nên chưa hấp dẫn người lao động. Bên cạnh đó, nhiều người lao động vẫn coi phần đóng góp BHXH của người sử dụng lao động như một khoản phúc lợi lớn từ việc làm ở khu vực chính thức, mà không coi đó là khoản đóng góp mà nhà nước yêu cầu người sử dụng lao động phải có trách nhiệm trong quá trình người lao động làm việc cho mình để bảo vệ người lao động khi về già, không còn khả năng lao động, không có thu nhập thông qua việc hưởng chế độ hưu trí định kỳ hàng tháng. Do đó, mỗi khi có dịp được hưởng “khoản phúc lợi lớn” này, người lao động thường “tận dụng” ngay.
Tuy nhiên, với số lượng người rút BHXH một lần tăng cao như hiện nay thì rõ ràng lại là thực tế rất đáng lo ngại, không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của NLĐ mà còn làm ảnh hưởng tới tình hình kinh tế - xã hội cũng như ảnh hưởng đến mục tiêu, nỗ lực và quyết tâm của Chính phủ về việc thực hiện đảm bảo an sinh xã hội cho toàn dân.
Nhiều thiệt thòi khi rút BHXH một lần
Khi rút BHXH một lần, người lao động có thể nhận được một số tiền lớn để sử dụng cho nhu cầu chi tiêu cấp thiết, giải quyết được khó khăn trước mắt mà không cần phải vay mượn và lo lắng. Nhưng đồng nghĩa với việc họ đang đánh mất cơ hội hưởng chế độ an sinh xã hội khi về già như được hưởng lương hưu, được cấp thẻ BHYT miễn phí. Do vậy, NLĐ cần cân nhắc kỹ lưỡng trước khi rút BHXH một lần, việc rút BHXH một lần chỉ là giải pháp cấp bách, lợi trước mắt nhưng sẽ thiệt thòi về lâu dài, cụ thể là:
Thứ 1: Thời gian đóng BHXH đã được tính hưởng BHXH một lần thì không được tính vào thời gian làm cơ sở để tính hưởng các chế độ BHXH khác. Mất cơ hội được hưởng lương hưu hàng tháng khi hết tuổi lao động hoặc nếu đủ điều kiện hưởng thì mức hưởng lương hưu thấp, do bị trừ đi thời gian đóng BHXH đã nhận một lần. NLĐ chọn rút BHXH một lần mà sau này nếu đi làm lại và có đóng BHXH thì khoảng thời gian đóng trước đó không được tính do đã hưởng BHXH một lần.
Thứ 2: Mất cơ hội được cấp thẻ BHYT miễn phí trong suốt thời gian hưởng lương hưu để chăm sóc sức khỏe, không được hưởng quyền lợi khám, chữa bệnh BHYT theo quy định. Thân nhân không được hưởng trợ cấp mai táng và trợ cấp tuất nếu người đã nhận BHXH một lần không may qua đời.
Thứ 3: Số tiền NLĐ nhận BHXH 1 lần thiệt hơn so với số tiền đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất; nhận BHXH 1 lần NLĐ sẽ mất đi khoảng 1,14 tháng lương đối với mỗi năm đóng BHXH trước năm 2014 và khoảng 0,64 tháng lương đối với mỗi năm đóng BHXH sau năm 2014. Nếu so sánh với việc tích lũy thời gian để hưởng lương hưu, thì thiệt thòi là không tính hết được.
Thứ 4: Rút BHXH một lần NLĐ không có nguồn tài chính hàng tháng đảm bảo trang trải cuộc sống khi về già và phải sống phụ thuộc vào con cái hoặc người thân khi không còn khả năng lao động hoặc phải tự bươn trải để tìm việc làm với mức thu nhập thấp, mất đi tự do, sự tự tin và sự an nhàn của cuộc sống khi nghỉ hưu, trở thành gánh nặng của gia đình và xã hội.
Nhiều quyền lợi của người lao động được bổ sung tại dự thảo Luật BHXH sửa đổi
Để hạn chế người lao động rút BHXH một lần, tăng độ phủ BHXH, theo ông Nguyễn Quang Trung - Phó Giám đốc BHXH tỉnh Yên Bái, BHXH tỉnh sẽ tiếp tục đổi mới toàn diện nội dung, hình thức và phương pháp truyền thông để cung cấp thông tin, định hướng dư luận, giúp NLĐ nhận thức một cách đầy đủ, sâu sắc về ý nghĩa nhân văn của chính sách BHXH, cụ thể là lợi ích thiết thực khi tham gia BHXH. Thông qua đó từng bước tạo dựng và củng cố niềm tin của người tham gia BHXH đối với chính sách, pháp luật của Nhà nước. Tăng cường công tác giám sát, kiểm tra, thanh tra và xử lý vi phạm pháp luật về BHXH, đảm bảo quyền lợi cho người lao động. Tiếp tục tham mưu trong sửa đổi Luật, nghiên cứu, hoàn thiện cơ chế, chính sách về BHXH, trong đó xem xét sửa đổi Luật BHXH theo hướng giảm thời gian đóng BHXH để hưởng lương hưu ở mức tối thiểu từ 20 năm như hiện nay, xuống còn 15 năm. Điều này sẽ góp phần tăng mức độ hấp dẫn của chính sách BHXH trong đó có BHXH tự nguyện, NLĐ sẽ có thêm động lực tiếp tục bảo lưu, tích lũy thời gian đóng BHXH để hưởng lương hưu. Tiếp tục duy trì chính sách BHXH một lần, nhưng nghiên cứu sửa đổi, theo hướng để NLĐ tự quyết định lựa chọn việc thụ hưởng hoặc bảo lưu để hướng tới chế độ hưu trí lâu dài.
Ngành BHXH tỉnh tiếp tục phối hợp với các cơ quan truyền thông, các cơ quan liên quan, các doanh nghiệp đẩy mạnh tuyên truyền giúp NLĐ hiểu rõ về những thiệt thòi khi rời khỏi hệ thống BHXH; để người dân không nên hưởng BHXH một lần, tự tước đi quyền an sinh cơ bản của bản thân. Cùng với đó, tham mưu, đề xuất các cơ quan chức năng cần có giải pháp hỗ trợ cuộc sống cho NLĐ để họ không có ý định rút BHXH một lần.
BHXH tỉnh tiếp tục đẩy mạnh công tác chuyển đổi số, tăng cường cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động nghiệp vụ của Ngành nhằm đem lại lợi ích tối ưu nhất cho người tham gia và thụ hưởng chính sách BHXH.
Nhằm giúp người lao động được thụ hưởng tối đa các quyền lợi dài hạn khi đến tuổi nghỉ hưu, dự thảo Luật BHXH sửa đổi đã có nhiều sửa đổi, bổ sung theo hướng gia tăng quyền lợi; tăng tính hấp dẫn của chính sách BHXH như: giảm thời gian đóng BHXH hưởng lương hưu; giảm tuổi hưởng trợ cấp hưu trí.. đặc biệt là xây dựng các phương án nhằm khuyến khích người lao động bảo lưu thời gian đóng để hưởng lương hưu thay vì nhận BHXH một lần.
Dự thảo Luật BHXH sửa đổi sẽ được xem xét kỹ lưỡng trước khi thông qua, vì vậy, người lao động nên cân nhắc kỹ trước khi quyết định hưởng BHXH một lần. Đừng vì cái lợi trước mắt mà bỏ lỡ cơ hội được hưởng lương hưu để trang trải cuộc sống, cũng như được hưởng chế độ BHYT để chăm sóc sức khỏe khi về già, không phải phụ thuộc vào con cháu, xã hội…