Yên Bái là tỉnh miền núi thuộc vùng Tây Bắc có dân số trên 80 vạn người, trong đó dân tộc Mông có trên 99.000 người chiếm 12,2% sống trên địa bàn 44 xã vùng cao của 5 huyện: Mù Cang Chải, Trạm Tấu, Văn Chấn, Văn Yên, Trấn Yên (trong đó có 02 huyện vùng cao là Trạm Tấu, Mù Cang Chải, đồng bào dân tộc Mông chiếm trên 90%). Dân tộc Mông ở Yên Bái chủ yếu gồm 4 nhóm: Mông Hoa (Mông Lềnh), Mông Đen (Mông Đu), Mông Trắng (Mông Đơ) và Mông Đỏ (Mông Si), trong đó người Mông Hoa và Mông Đỏ chiếm số lượng đông hơn cả. Dân tộc Mông có tập quán sống trên cao, họ sống quần tụ thành từng thôn, bản và chỉ xuống dưới thấp để canh tác. Nguồn sống chính của đồng bào Mông là làm nương du canh và nương định cư, trồng lúa, trồng ngô, họ đã khéo léo biến từng luống đất, vạt đồi thành những thửa ruộng bậc thang tuyệt đẹp. Đồng bào dân tộc Mông sinh sống thường có chợ phiên là nơi trao đổi hàng hoá, vừa là nơi thể hiện nhu cầu giao lưu tình cảm, sinh hoạt trong đó có phong tục “cướp vợ” còn gọi là kéo vợ của những chàng trai Mông. Trang phục của người phụ nữ Mông rất sặc sỡ, đồ trang sức của phụ nữ Mông gồm có nhiều loại vòng tay, vòng cổ, nhẫn khuyên tai, xà tích mà chất liệu chủ yếu bằng bạc, nghề dệt vải lanh là một trong những hoạt động sản xuất đặc sắc của người Mông. Người Mông Yên Bái có hình thức nghệ thuật riêng, họ tự tạo ra các loại nhạc cụ đơn giản nhưng âm thanh lại quyến rũ lòng người như: Khèn trúc, Kèn lá, Nhị, Đàn tròn, Đàn môi, Sáo, Trống…với điệu múa Khèn, một điệu múa rất phong phú và đa dạng của dân tộc Mông cùng với tiếng hát lời nhắn gửi tâm tình. Đặc biệt, đồng bào Mông ở Mù Cang Chải có “Lễ mừng cơm mới” là một nghi thức không thể thiếu trong đời sống của họ, ngoài ý nghĩa tín ngưỡng còn là dịp để các dòng họ tưởng nhớ những người đã khuất và là dịp để anh em họ hàng hội tụ, biểu thị sự đoàn kết và sức mạnh cộng đồng và ước mong về một cuộc sống ấm no, hạnh phúc, một mùa màng lúa tốt bội thu của những con người nơi rẻo cao núi rừng này. Có thể nói, nền văn hóa phong phú của dân tộc Mông tỉnh Yên Bái là một di sản sản văn hóa phi vật thể quý báu mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc.