Trong đời sống tình cảm của người Thái, khăn Piêu là “vật tín" cho tình yêu đôi lứa, trai gái yêu nhau thường nhờ chiếc khăn Piêu để nói hộ lòng mình. Còn trong đám cưới, khăn Piêu là tặng vật quý của con dâu dành tặng bố mẹ chồng và anh em nhà chồng.

Cũng như nhiều dân tộc khác cùng chung sống trên mảnh đất Yên Bái, người Thái đen vùng Mường Lò còn lưu giữ rất nhiều nét sinh hoạt văn hóa đặc sắc của dân tộc mình. Một trong những nét văn hóa đặc sắc đó là khắp.

Từ xa xưa, trong lễ cưới của người Thái, khi cô dâu về nhà chồng bao giờ cũng mang theo rất nhiều của hồi môn. Tục mang của hồi môn của cô dâu về nhà chồng thể hiện nhiều nét nhân văn trong cuộc sống từ xa xưa của cộng đồng người Thái.

Người Mông ở tỉnh Yên Bái cư trú chủ yếu ở vùng cao, miền núi cho nên nhà ở của đồng bào luôn được thiết kế với cấu trúc phù hợp với môi trường sống, nơi có địa hình phức tạp, thời tiết, khí hậu khắc nghiệt. Tuy nhiên, cũng từ tập quán đó đã tạo nên nét độc đáo riêng về ngôi nhà của người Mông.

Thuồng luồng tuy là con vật không có thật nhưng trong dân gian của người Việt luôn coi nó là một con vật hung dữ, bí ẩn sống dưới nước và có thể gây hại cho con người bất kỳ lúc nào. Tuy nhiên, với người Thái, Mường, Khơ Mú ở vùng Văn Chấn, Nghĩa Lộ từ xa xưa lại quan niệm thuồng luồng như một vị thần nước.

Người Thái rất sáng tạo khi thiết kế nhà sàn. Nhà sàn không chỉ là không gian sinh hoạt, nó còn là nơi diễn ra cảnh gõ sạp khi đón khách tới chơi nhà. Đây là một phong tục đẹp của người Thái Tây Bắc thể hiện lòng hiếu khách của con người nơi đây.

Mường Lò (thị xã Nghĩa Lộ), một vùng đất phì nhiêu, trù phú của vùng Tây Bắc, nơi có cánh đồng bằng phẳng, thẳng cánh cò bay rộng thứ hai khu vực Tây Bắc, nổi tiếng với “gạo trắng, nước trong”, với đặc sản chè tuyến Shan cổ thụ, với hương thơm nồng nàn của gạo nếp Tú Lệ. Nơi đây còn là mảnh đất quần cư của người Thái đen giàu bản sắc, đậm đà phong tục, tập quán.

Nằm ở vùng Tây Bắc Tổ quốc, Yên Bái không giàu về vật chất nhưng lại rất giàu về văn hoá, nơi đây đang là địa bàn cư trú của đồng bào dân tộc Thái đen. Đến với người Thái đen ta sẽ bắt gặp nhiều nét sinh hoạt văn hoá, đặc biệt là tục cưới hỏi rất độc đáo.

Ở một góc nào đó thẳm sâu trong tâm hồn của người dân Tây Bắc, chiếc gùi như một người bạn tâm giao để họ bộc bạch nỗi niềm riêng. Từ bàn tay cần cù khéo léo, tính kiên trì và óc thẩm mỹ sáng tạo, gùi như tấm lòng người Tây Bắc thơm thảo, gắn cuộc đời với nương rẫy, núi rừng.

Ngày Tết Độc lập từ lâu đã trở thành một ngày Lễ, ngày Tết quan trọng, một nét văn hóa độc đáo của người Thái ở xã Hát Lừu, huyện Trạm Tấu (Yên Bái).