CTTĐT- Quần thể di tích lịch sử Hắc Y - Đại Cại nằm dưới chân núi Vua áo đen, tọa lạc bên tỉnh lộ 134, trước mặt là suối Ðại Cại, bên bờ trái sông Chảy thuộc xã Tân Lĩnh, huyện Lục Yên, cách thành phố Yên Bái 90km về phía Đông Bắc, cách thị trấn Lục Yên 10 km về phía Tây. Quần thể di tích bao gồm Đình Bến Lăn, Chùa tháp đất nung Hắc Y, đền Ðại Cại và thành nhà Bầu bao bọc quanh bãi đua ngựa huấn luyện kỵ binh. Ðền Ðại Cại, Đình Bến Lăn có kiến trúc đẹp
Lễ Hội đền Đại Cại.
1. Nguồn gốc Lễ hội và hiện trạng Đền:
Đền Đại Cại nằm trong quần thể di tích lịch sử văn hóa Chùa tháp Hắc Y - Đại Cại thuộc xã Tân Lĩnh, huyện Lục Yên. Theo dân gian và sử sách ghi lại, đền Đại Cại có từ thời Hậu Lê do nhân dân xã Lâm Hạ, tổng Lâm Trường Hạ, Châu Lục Yên, phủ Yên Bình, trấn Tuyên Quang xây dựng để thờ bà Vũ Ngọc Anh (tên tựa là Ngọc Nữ Huỳnh Dung) con gái một vị quan nhà Lê. Bà là một nữ tướng văn võ song toàn dưới thờ hậu Lê, được triều đình phong chức Tổng binh, sau này được nhà vua phong sắc nữ tướng. Bà Vũ Ngọc Anh có nhiều công lao trong việc xây dựng nên hệ thống thành nhà Bầu rộng khắp chống lại giặc nhà Mạc và cũng là người dậy dân và binh lính trồng lương thảo, khai hoang ruộng nước, trồng bông dệt vải, lập ra các chợ cho nhân dân trong vùng. Hàng chục cánh đồng ở châu Lục Yên, châu Thu Vật (Lục Yên - Yên Bình - Yên Bái ngày nay) đều có công sức tạo dựng của bà. Sau khi Bà mất, nhân dân lập Đền Đại Cại thờ Bà. Ngoài ra, đền có thờ hai anh em Vũ Văn Mật và Vũ Văn Uyển có công lớn trong việc chống quân nhà Mạc.
Quần thể di tích lịch sử Hắc Y - Đại Cại nằm dưới chân núi Vua áo đen, tọa lạc bên tỉnh lộ 134, trước mặt là suối Ðại Cại, bên bờ trái sông Chảy thuộc xã Tân Lĩnh, huyện Lục Yên, cách thành phố Yên Bái 90km về phía Đông Bắc, cách thị trấn Lục Yên 10 km về phía Tây. Quần thể di tích bao gồm Đình Bến Lăn, Chùa tháp đất nung Hắc Y, đền Ðại Cại và thành nhà Bầu bao bọc quanh bãi đua ngựa huấn luyện kỵ binh. Ðền Ðại Cại, Đình Bến Lăn có kiến trúc đẹp, có đủ các đồ thờ tự như bát nhang đồng, ngai thờ sơn son thếp vàng, đề có trạm trổ tứ quý làm từ gỗ tứ quý như chò chỉ, vàng tâm, lõi thọ, đinh hương. Ðặc biệt, những tảng đá kê cột đình, cột đền được chạm trổ hình mặt trăng, hoa sen, lá đề, mỗi tảng nặng hơn 100 kg. Ðền có chiêng đồng, chuông đồng, đền đã có 3 sắc phong thần của Vua (Vua Cảnh Hưng năm thứ 44 đề ngày 26/1/1784; của vua Tự Đức năm thứ 10 đề ngày 3/10/1858 và vua Duy Tân năm thứ 3 đề ngày 11/8).
Đền Đại Cại
2. Thời gian tổ chức lễ hội:
Lễ hội Đền Đại Cại được tổ chức hàng năm vào ngày rằm tháng giêng âm lịch.
3. Địa điểm tổ chức Lễ hội:
Lễ hội Đền Đại Cại được tổ chức tại xã Tân Lĩnh, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái
4. Phần Lễ - Hội:
Mỗi năm một lần lễ hội Đền Đại Cại được tổ chức 02 ngày, ngày lễ chính tiến hành vào rằm tháng giêng với hai phần lễ và phần hội cầu Bà cho mưa thuận, gió hòa, mùa màng tươi tốt, Quốc thái dân an, nhân khang, vật thịnh và thể hiện truyền thống, đạo lý uống nước nhớ nguồn của dân tộc ta, để tưởng nhớ đến công ơn những danh nhân một thời đã có công khai sơn, phá thạch, chiêu dân, lập làng mở chợ, xây dựng thành luỹ.
+ Phần Lễ: Phần lễ được dâng trong ngày lễ chính với ba hình thức lễ là: Lễ Thượng nguyên cầu cúng cho mùa màng tươi tốt, mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an; Lễ dâng hương do nhân dân các xã quanh vùng tổ chức thành từng đội thắp hương tưởng niệm người có công với đất nước, báo công lên với chúa Bà; Lễ rước Bà trên sông về đền chính được tái hiện bằng đội thuyền với ba thuyền lớn cùng hàng trăm thuyền nhỏ, lễ vật rước Bà là ba mâm lễ lớn gồm hoa quả, oản, những sản vật của người Lục Yên do bốn cô gái đồng trinh của bốn dân tộc Kinh, Dao, Tày, Nùng thể hiện sự đoàn kết, gắn bó của bốn dân tộc chính của Lục Yên. Đi theo rước chúa Bà là đội quân tướng mặc áo vàng, đội nón nhọn giáo dài, tay cầm khiên...
+ Phần Hội: Phần hội có thể diễn ra trước hoặc sau lễ rước với nhiều sinh hoạt cộng đồng phong phú: Chương trình văn nghệ trong ngày khai hội với Các tiết mục của diễn viên chuyên nghiệp hay chính những người dân địa phương thể hiện tạo không khí phấn khởi vui tươi trong ngày đầu năm mới. Bên cạnh những môn thể thao hiện đại không thể thiếu những trò chơi dân gian đậm bản sắc của đồng bào nơi đây. Mở đầu là cuộc đua thuyền trên sông. Những chiếc thuyền độc mộc là phương tiện đi lại không thể thiếu của đồng bào Tày, đồng bào Dao của các xã dọc theo sông Chảy như Tân Lĩnh, An Lạc. Bơi thuyền đạp chân dường như đã trở thành bản năng thiên phú trong mỗi chàng trai, cô gái ở đất này, khiến mỗi người được tham gia cuộc đua cũng đều cảm thấy tự hào.
Kết thúc cuộc đua thuyền trên sông, trai làng, gái bản và du khách có thể cùng tham dự trò chơi ném còn. Cây nêu cao vút dựng lên ngay giữa sân khấu nhà đền, vòng còn nhỏ trên cao thách thức những người chơi điệu nghệ và những quả còn tíu tít qua lại như muốn nói lên ước vọng và tinh thần vượt lên khó khăn của mỗi người dân vùng cao.
Trong Hội đền Đại Cại, kéo co cũng là môn thi đấu không thể thiếu. Nhưng vui hơn ở đây là cuộc thi tài giữa các thôn của xã Tân Lĩnh - địa bàn trước đây có trường luyện binh, là nơi sản xuất lương thực nuôi quân của Phó tướng Vũ Thị Ngọc Anh năm xưa. Những người tham gia các đội chơi này đã thể hiện bề dày truyền thống lịch sử của vùng đất thiêng. Đặc biệt thú vị là ở môn đánh quay. Với sân chơi này, những con quay được người chơi đẽo gọt công phu, nhiều con quay gắn bó với họ trong nhiều cuộc chơi ở thôn bản. Người chơi cũng thật giỏi giang khi đánh thật trúng quay đối phương để vào những vòng trong, xứng đáng nhận phần thưởng từ ban tổ chức.
Cũng như kéo co, sân đấu vật trống thúc liên hồi giục giã các đô vật là các chàng trai người Tày, người Kinh, người Dao vào sới. Sức khỏe, sự khôn khéo, nhanh nhẹn thể hiện trong từng miếng lừa, thế tấn, bước ra vào mạnh mẽ. Tiếp sau là môn đẩy gậy - một môn thi đấu đòi hỏi sức khỏe và kỹ thuật cao. Tuy không có nhiều vận động viên, nhưng việc đưa vào thi đấu như khẳng định rằng đây là môn thể thao mũi nhọn của các địa phương vùng cao ở huyện Lục Yên thuộc tỉnh Yên Bái. Ngoài các môn thể thao này, tùy theo quy mô lễ hội hàng năm mà địa phương còn tổ chức thi đấu bóng chuyền, cờ tướng, bắn nỏ và một số môn khác.
5. Công nhận di tích lịch sử cấp tỉnh:
Lễ hội đền Đại Cại huyện Lục Yên tỉnh Yên Bái là hệ thống di chỉ còn lại của văn hoá thời Lý, Trần, Lê đang có ở một tỉnh miền núi phía Bắc. Do đó, quần thể di tích đền Hắc Y - Đại Cại xã Tân Lĩnh - Huyện Lục Yên được xếp hạng di tích cấp quốc gia theo Quyết định số 38/2001/QĐ - BVHTT ngày 12/7/2001 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch
(Bằng công nhận di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia Hắc Y - Đại Cại)
6. THÔNG TIN LIÊN HỆ:
- Liên hệ đơn vị tổ chức lễ hội: UBND xã Tân Lĩnh; Ông Đoàn Đức Trường - Chủ tịch UBND xã - Số điện thoại: 0988982353. Bà Hoàng Thị Hồng Tính - Công chức VHXH - Số điện thoại:0966333478.
- Liên hệ Công ty Lữ hành: Công ty Cổ phần Du lịch Quốc tế Yên Bái - Điện thoại: 0216.3893.985; Giám đốc Công Ty: Ông Đặng Minh Khôi - điện thoại: 0919.855.220 - 0976.079.266.
* Cơ sở Lưu trú:
NHÀ NGHỈ:
1. Khách sạn 1 sao Hồng Ngọc, 20 phòng, ĐT: 0216.3845.176
2. Khách sạn 1 sao Ánh Nguyệt, 19 phòng, ĐT: 0216.3845.588
3. Khách sạn 1 sao Nắng Vàng, 16 phòng, ĐT: 0216.3845.809
4. Khách sạn 1 sao Ánh Dương, 11 phòng, ĐT: 0216.3845.771
NHÀ HÀNG:
1. Giỏi Liên, 6 phòng ăn và 1 hội trường, ĐT: 0216.3845458
2. Đông Hồ, 4 phòng ăn, ĐT: 0216.3845.612
3. Hùng Liên, 2 phòng ăn và 2 hội trường, ĐT: 0216.3845.476.
(Bài viết có sử dụng tài liệu do Trung tâm Quản lý di tích và phát triển Du lịch Yên Bái)
BAN BIÊN TẬP CỔNG THÔNG TIN ĐIỆN TỬ
14897 lượt xem
Cổng thông tin điện tử tỉnh- Quần thể di tích lịch sử Hắc Y - Đại Cại nằm dưới chân núi Vua áo đen, tọa lạc bên tỉnh lộ 134, trước mặt là suối Ðại Cại, bên bờ trái sông Chảy thuộc xã Tân Lĩnh, huyện Lục Yên, cách thành phố Yên Bái 90km về phía Đông Bắc, cách thị trấn Lục Yên 10 km về phía Tây. Quần thể di tích bao gồm Đình Bến Lăn, Chùa tháp đất nung Hắc Y, đền Ðại Cại và thành nhà Bầu bao bọc quanh bãi đua ngựa huấn luyện kỵ binh. Ðền Ðại Cại, Đình Bến Lăn có kiến trúc đẹp1. Nguồn gốc Lễ hội và hiện trạng Đền:
Đền Đại Cại nằm trong quần thể di tích lịch sử văn hóa Chùa tháp Hắc Y - Đại Cại thuộc xã Tân Lĩnh, huyện Lục Yên. Theo dân gian và sử sách ghi lại, đền Đại Cại có từ thời Hậu Lê do nhân dân xã Lâm Hạ, tổng Lâm Trường Hạ, Châu Lục Yên, phủ Yên Bình, trấn Tuyên Quang xây dựng để thờ bà Vũ Ngọc Anh (tên tựa là Ngọc Nữ Huỳnh Dung) con gái một vị quan nhà Lê. Bà là một nữ tướng văn võ song toàn dưới thờ hậu Lê, được triều đình phong chức Tổng binh, sau này được nhà vua phong sắc nữ tướng. Bà Vũ Ngọc Anh có nhiều công lao trong việc xây dựng nên hệ thống thành nhà Bầu rộng khắp chống lại giặc nhà Mạc và cũng là người dậy dân và binh lính trồng lương thảo, khai hoang ruộng nước, trồng bông dệt vải, lập ra các chợ cho nhân dân trong vùng. Hàng chục cánh đồng ở châu Lục Yên, châu Thu Vật (Lục Yên - Yên Bình - Yên Bái ngày nay) đều có công sức tạo dựng của bà. Sau khi Bà mất, nhân dân lập Đền Đại Cại thờ Bà. Ngoài ra, đền có thờ hai anh em Vũ Văn Mật và Vũ Văn Uyển có công lớn trong việc chống quân nhà Mạc.
Quần thể di tích lịch sử Hắc Y - Đại Cại nằm dưới chân núi Vua áo đen, tọa lạc bên tỉnh lộ 134, trước mặt là suối Ðại Cại, bên bờ trái sông Chảy thuộc xã Tân Lĩnh, huyện Lục Yên, cách thành phố Yên Bái 90km về phía Đông Bắc, cách thị trấn Lục Yên 10 km về phía Tây. Quần thể di tích bao gồm Đình Bến Lăn, Chùa tháp đất nung Hắc Y, đền Ðại Cại và thành nhà Bầu bao bọc quanh bãi đua ngựa huấn luyện kỵ binh. Ðền Ðại Cại, Đình Bến Lăn có kiến trúc đẹp, có đủ các đồ thờ tự như bát nhang đồng, ngai thờ sơn son thếp vàng, đề có trạm trổ tứ quý làm từ gỗ tứ quý như chò chỉ, vàng tâm, lõi thọ, đinh hương. Ðặc biệt, những tảng đá kê cột đình, cột đền được chạm trổ hình mặt trăng, hoa sen, lá đề, mỗi tảng nặng hơn 100 kg. Ðền có chiêng đồng, chuông đồng, đền đã có 3 sắc phong thần của Vua (Vua Cảnh Hưng năm thứ 44 đề ngày 26/1/1784; của vua Tự Đức năm thứ 10 đề ngày 3/10/1858 và vua Duy Tân năm thứ 3 đề ngày 11/8).
Đền Đại Cại
2. Thời gian tổ chức lễ hội:
Lễ hội Đền Đại Cại được tổ chức hàng năm vào ngày rằm tháng giêng âm lịch.
3. Địa điểm tổ chức Lễ hội:
Lễ hội Đền Đại Cại được tổ chức tại xã Tân Lĩnh, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái
4. Phần Lễ - Hội:
Mỗi năm một lần lễ hội Đền Đại Cại được tổ chức 02 ngày, ngày lễ chính tiến hành vào rằm tháng giêng với hai phần lễ và phần hội cầu Bà cho mưa thuận, gió hòa, mùa màng tươi tốt, Quốc thái dân an, nhân khang, vật thịnh và thể hiện truyền thống, đạo lý uống nước nhớ nguồn của dân tộc ta, để tưởng nhớ đến công ơn những danh nhân một thời đã có công khai sơn, phá thạch, chiêu dân, lập làng mở chợ, xây dựng thành luỹ.
+ Phần Lễ: Phần lễ được dâng trong ngày lễ chính với ba hình thức lễ là: Lễ Thượng nguyên cầu cúng cho mùa màng tươi tốt, mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an; Lễ dâng hương do nhân dân các xã quanh vùng tổ chức thành từng đội thắp hương tưởng niệm người có công với đất nước, báo công lên với chúa Bà; Lễ rước Bà trên sông về đền chính được tái hiện bằng đội thuyền với ba thuyền lớn cùng hàng trăm thuyền nhỏ, lễ vật rước Bà là ba mâm lễ lớn gồm hoa quả, oản, những sản vật của người Lục Yên do bốn cô gái đồng trinh của bốn dân tộc Kinh, Dao, Tày, Nùng thể hiện sự đoàn kết, gắn bó của bốn dân tộc chính của Lục Yên. Đi theo rước chúa Bà là đội quân tướng mặc áo vàng, đội nón nhọn giáo dài, tay cầm khiên...
+ Phần Hội: Phần hội có thể diễn ra trước hoặc sau lễ rước với nhiều sinh hoạt cộng đồng phong phú: Chương trình văn nghệ trong ngày khai hội với Các tiết mục của diễn viên chuyên nghiệp hay chính những người dân địa phương thể hiện tạo không khí phấn khởi vui tươi trong ngày đầu năm mới. Bên cạnh những môn thể thao hiện đại không thể thiếu những trò chơi dân gian đậm bản sắc của đồng bào nơi đây. Mở đầu là cuộc đua thuyền trên sông. Những chiếc thuyền độc mộc là phương tiện đi lại không thể thiếu của đồng bào Tày, đồng bào Dao của các xã dọc theo sông Chảy như Tân Lĩnh, An Lạc. Bơi thuyền đạp chân dường như đã trở thành bản năng thiên phú trong mỗi chàng trai, cô gái ở đất này, khiến mỗi người được tham gia cuộc đua cũng đều cảm thấy tự hào.
Kết thúc cuộc đua thuyền trên sông, trai làng, gái bản và du khách có thể cùng tham dự trò chơi ném còn. Cây nêu cao vút dựng lên ngay giữa sân khấu nhà đền, vòng còn nhỏ trên cao thách thức những người chơi điệu nghệ và những quả còn tíu tít qua lại như muốn nói lên ước vọng và tinh thần vượt lên khó khăn của mỗi người dân vùng cao.
Trong Hội đền Đại Cại, kéo co cũng là môn thi đấu không thể thiếu. Nhưng vui hơn ở đây là cuộc thi tài giữa các thôn của xã Tân Lĩnh - địa bàn trước đây có trường luyện binh, là nơi sản xuất lương thực nuôi quân của Phó tướng Vũ Thị Ngọc Anh năm xưa. Những người tham gia các đội chơi này đã thể hiện bề dày truyền thống lịch sử của vùng đất thiêng. Đặc biệt thú vị là ở môn đánh quay. Với sân chơi này, những con quay được người chơi đẽo gọt công phu, nhiều con quay gắn bó với họ trong nhiều cuộc chơi ở thôn bản. Người chơi cũng thật giỏi giang khi đánh thật trúng quay đối phương để vào những vòng trong, xứng đáng nhận phần thưởng từ ban tổ chức.
Cũng như kéo co, sân đấu vật trống thúc liên hồi giục giã các đô vật là các chàng trai người Tày, người Kinh, người Dao vào sới. Sức khỏe, sự khôn khéo, nhanh nhẹn thể hiện trong từng miếng lừa, thế tấn, bước ra vào mạnh mẽ. Tiếp sau là môn đẩy gậy - một môn thi đấu đòi hỏi sức khỏe và kỹ thuật cao. Tuy không có nhiều vận động viên, nhưng việc đưa vào thi đấu như khẳng định rằng đây là môn thể thao mũi nhọn của các địa phương vùng cao ở huyện Lục Yên thuộc tỉnh Yên Bái. Ngoài các môn thể thao này, tùy theo quy mô lễ hội hàng năm mà địa phương còn tổ chức thi đấu bóng chuyền, cờ tướng, bắn nỏ và một số môn khác.
5. Công nhận di tích lịch sử cấp tỉnh:
Lễ hội đền Đại Cại huyện Lục Yên tỉnh Yên Bái là hệ thống di chỉ còn lại của văn hoá thời Lý, Trần, Lê đang có ở một tỉnh miền núi phía Bắc. Do đó, quần thể di tích đền Hắc Y - Đại Cại xã Tân Lĩnh - Huyện Lục Yên được xếp hạng di tích cấp quốc gia theo Quyết định số 38/2001/QĐ - BVHTT ngày 12/7/2001 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch
(Bằng công nhận di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia Hắc Y - Đại Cại)
6. THÔNG TIN LIÊN HỆ:
- Liên hệ đơn vị tổ chức lễ hội: UBND xã Tân Lĩnh; Ông Đoàn Đức Trường - Chủ tịch UBND xã - Số điện thoại: 0988982353. Bà Hoàng Thị Hồng Tính - Công chức VHXH - Số điện thoại:0966333478.
- Liên hệ Công ty Lữ hành: Công ty Cổ phần Du lịch Quốc tế Yên Bái - Điện thoại: 0216.3893.985; Giám đốc Công Ty: Ông Đặng Minh Khôi - điện thoại: 0919.855.220 - 0976.079.266.
* Cơ sở Lưu trú:
NHÀ NGHỈ:
1. Khách sạn 1 sao Hồng Ngọc, 20 phòng, ĐT: 0216.3845.176
2. Khách sạn 1 sao Ánh Nguyệt, 19 phòng, ĐT: 0216.3845.588
3. Khách sạn 1 sao Nắng Vàng, 16 phòng, ĐT: 0216.3845.809
4. Khách sạn 1 sao Ánh Dương, 11 phòng, ĐT: 0216.3845.771
NHÀ HÀNG:
1. Giỏi Liên, 6 phòng ăn và 1 hội trường, ĐT: 0216.3845458
2. Đông Hồ, 4 phòng ăn, ĐT: 0216.3845.612
3. Hùng Liên, 2 phòng ăn và 2 hội trường, ĐT: 0216.3845.476.
(Bài viết có sử dụng tài liệu do Trung tâm Quản lý di tích và phát triển Du lịch Yên Bái)
BAN BIÊN TẬP CỔNG THÔNG TIN ĐIỆN TỬ
Các bài khác
- Lễ hội Đền Mẫu Thác Bà (30/03/2017)
- Lễ hội quế huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái (15/08/2016)
- Lễ hội Cơm mới đền Đông Cuông, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái (15/08/2016)
- Hội Xòe Mường Lò, Thị xã Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái (15/08/2016)
- Lễ Vu Lan - Chùa Ngọc Am, thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái (15/08/2016)
- Lễ hội Xên Mường của đồng bào Thái Mường Lò (15/08/2016)
- Lễ hội cầu mưa của người Thái Mường Lò, Thị xã Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái (15/08/2016)
- Lễ hội Xên Đông - Nét đẹp văn hóa của người Thái, xã Hạnh Sơn, huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái (15/08/2016)
- Lễ hội Lồng Tồng của các dân tộc tỉnh Yên Bái (15/08/2016)
Xem thêm »