Chị Thào Thị Chú ở thôn Sáng Pao, xã Xà Hồ (Trạm Tấu) hôm nay xuống chợ huyện mua thêm chỉ hoa, vải mới về may áo váy cho mình và mấy chị em cùng bản - cũng không quên sắm mấy đôi vòng tay, vòng tai mới để diện tết. Cùng đi với chị Chú, chị Súa cũng tâm sự: "Tết này, em đã may được ba chiếc váy mới, hôm nay đi chợ huyện mua thêm chỉ màu để may xong cái thứ tư tặng mẹ, cái thứ năm tặng em gái. Đồ thêu, may cũng không đắt, chỉ 12.000đ/cuộn, tha hồ mua. Em đi sớm để chọn được loại chỉ màu, dai, bền nhất".
Trong cái ồn ào của chợ tết vùng cao, Súa phấn khởi vì chỉ, vải chợ huyện rất sẵn, tha hồ chọn, giá cả cũng phải chăng: "Đi chợ là phải đi đông mới vui, em rủ thêm cả cái Mỷ, Tồng, Sáy và cái Chú đi từ lúc chưa sáng". Súa kể, đại ý là đi thế nhưng xem đồng hồ máy điện thoại di động 8 giờ sáng đã xuống chợ huyện. Rằng, sương sớm vẫn trắng như mọi hôm nhưng những quán phở ở trung tâm huyện đã kín người.
"Ăn tí phở nhé?"- Súa nói. "Thì ăn tí nhé" - Chú đồng ý. "Ăn nhanh còn đi chợ nhé!" - Chú bảo. Phở xong, mấy chị em đi xem, đi chơi mà mua lúc nào cũng chẳng nhớ. "Giàng ơi, đã chín, mười cái hàng đấy nhé" - Súa nói như khoe. Em Tồng - tưởng rón rén hóa ra mạnh bạo: " Mấy nhà báo à, bọn em đi chợ để mua cái làm cho bọn em ít già đấy! Cái làm cho bọn con gái chưa chồng tết này đi chơi với người yêu mà lấy được nhau đấy!". Các cô cười mà mấy anh em trai đứng xung quanh đi mua cuốc, cày cho vụ xuân cứ đỏ lừng lựng mặt". "Tết mà" - mấy anh mua cuốc cày nói.
Chợ trung tâm huyện, những gian hàng bán vòng đeo tai mà vẫn gọi là toòng teng, rồi dây buộc tóc, rồi mũ, rồi nơ, "bờm" và thắt lưng dây sáng - trưa - chiều lúc nào cũng có những cô gái trẻ như Mỷ, Súa, Tồng ngó, xem, mua. Tốp này các cô, các em xem, đi quanh chợ lại bàn thảo rồi lại xem. Giá không cao, cũng không đánh đồng nhưng bình quân mỗi thứ, mỗi đôi cũng chỉ 15.000đ đổ lại. Nhiều màu bắt mắt, toàn màu tươi trẻ nên các cô, các em thích lắm. Cô nào cũng sắm cho mình vài đôi, vài thứ - như em Tồng bảo là để mình luôn mới trong 3 ngày tết "vừa đẹp lại vừa duyên".
Chị Đào Thị Thủy - người đã kinh doanh những mặt hàng này nhiều năm ở chợ huyện nói tiếng Mông sõi đáo để, hỏi chuyện, chị vẻ phấn chấn: "Hàng trang sức dù rẻ hay đắt một tí nhưng chẳng bao giờ lo ế. Cuộc sống đồng bào còn khó khăn nhưng giá cả cũng phải chăng. Năm nào chị em cũng mua nhiều. Năm nay, chị em càng mua nhiều. Bà con đi chợ huyện sắm tết đông hơn. Ăn chung một tết, tết càng vui, chợ càng đông, ai cũng muốn tết chung càng chung mãi!". Ô, cái chị bán hàng này cũng phơi phới như mấy chị em Súa, Mỉ, Tồng, Sáy.
Vui chuyện chợ ngày tết, chị kể thêm cho mấy anh em chúng tôi: "Không chỉ mấy em đang yêu, sắp yêu, sắp chồng, những gian hàng bán vải, sợi, chỉ may áo, váy, khăn ngày tết còn sôi động bởi những bà, những chị trung tuổi". Thì xem bên cạnh, thấy ngay chị Giàng Thị Dú ở thôn Păng Dê, xã Bản Mù cứ cười mà điện thoại nhưng mắt không rời mấy sấp vải xanh, đỏ trên xấp hàng. Khi máy "tít, tít", chị cười mà nói lớ lơ bằng tiếng phổ thông: "Ngô lúa được mùa, bán được nhiều tiền mà! Mình đi sắm tết, mua đồ may váy cho con gái chuẩn bị lấy chồng đấy!". "Trẻ thế mà con gái lấy chồng à, tảo hôn à?" - một anh người Mông đang mua đèn pin chen vào hỏi. "Ố, không đâu, nó đủ 18 tuổi rồi đấy, làm thế là vi phạm à?". "Thế là không. Có mua gì cho ông chồng không?". "Có mua giầy mới cho nó đấy".
Chợ huyện vùng cao còn sôi động hơn ở những gian hàng ẩm thực. Bởi từ đây những người đi chợ được gặp gỡ, tâm tình cùng nhau. Có quán - gian hàng, gần như là người một bản, nào cơm, phở các loại, thịt lợn chế biến dăm bảy món, bánh cuốn, bánh đa ... "Đi chợ vùng cao tết mà không vào những gian, quầy ăn thế này thì đi làm gì nhỉ?" - có ai đó hỏi anh Phàng A Dê.
Anh Dê ở tận thôn Tà Xùa, xã Bản Công cười, và lại cười: "Nhà báo huyện à, nhà báo tỉnh à, nhà báo trung ương à, năm nay nhà nuôi được nhiều lợn, trồng nhiều ngô, nên tết không phải xuống chợ huyện mua thịt, mua gạo nữa, tao đưa vợ con xuống chợ là đi chơi tết chung thôi. Đưa vợ đi mua cái áo, cái váy mới mà!". Mấy anh em ở cơ quan quản lý thị trường huyện kéo tay chúng tôi mà chia sẻ: "Đấy, các nhà báo xem, có phải là tiến bộ và "ga lăng" quá không?". Ai cũng đồng ý rồi hòa chung vào không khí tết chợ huyện. Chợ tết nơi nào cũng sắc màu nhưng sắc màu và nhiều xúc cảm nhất vẫn là chợ vùng cao.
Tối ngày hôm kia, báo chí đưa tin về những cảnh bán hàng hóa chợ tết vùng cao dễ bị trộn hàng - gọi chung là hàng kém chất lượng. Anh Lâm Quang Chung - Đội trưởng đội Quản lý thị trường số 8 (huyện Trạm Tấu) nghe vậy nói chân thành rằng ở nơi trên 76% dân số là đồng bào Mông sinh sống, trình độ nhận thức của người dân còn hạn chế như Trạm Tấu dễ bị các đối tượng buôn lậu, hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng luồn lách nhưng Đội Quản lý thị trường số 8 đã chủ động tăng cường tuần tra, kiểm soát ngay từ những ngày đầu tháng 1/2015.
Anh cho biết, trong tháng 1/2015, Đội đã kiểm tra 15 vụ, tịch thu tiêu hủy nhiều mặt hàng như nước giải khát, bánh kẹo không đạt tiêu chuẩn chất lượng. Thời điểm này cho tới tết Nguyên đán và sau tết, anh em tập trung phối hợp với lực lượng liên ngành làm tốt công tác tuần tra kiểm soát, xử lý vi phạm trong vệ sinh an toàn thực phẩm, hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng, bảo đảm quyền lợi cho đồng bào".
Việc tết rõ nặng nề nhưng chuyện với anh em cũng chỉ một lát và chúng tôi lại bị cuốn vào ngay không khí, sắc màu của chợ tết vùng cao. Chợ tết vùng cao tấp nập bán mua, xem ra chẳng kém gì chợ vùng thấp. Nhưng chợ tết vùng cao hôm nay mang sắc vẻ rất chung mà cũng rất riêng: thêm một cái tết ấm no, thêm một tết sum họp, đoàn kết của tinh thần đổi mới mà với đồng bào đó là một cách thể hiện niềm tin yêu vào Đảng.
(Theo Báo Yên Bái)