Trải qua nhiều biến cố thăng trầm, trong vài năm trở lại đây, kinh tế tập thể, nhất là các hợp tác xã (HTX) đã có những bước phát triển mạnh mẽ. Không chỉ lớn mạnh về số lượng mà còn đóng góp lớn vào nền kinh tế địa phương, tạo công ăn việc làm, thu nhập cho hàng chục ngàn xã viên và đã thực sự trở thành “bà đỡ” cho bà con nông dân nông thôn.

Trải qua nhiều biến cố thăng trầm, trong vài năm trở lại đây, kinh tế tập thể, nhất là các hợp tác xã (HTX) đã có những bước phát triển mạnh mẽ. Không chỉ lớn mạnh về số lượng mà còn đóng góp lớn vào nền kinh tế địa phương, tạo công ăn việc làm, thu nhập cho hàng chục ngàn xã viên và đã thực sự trở thành “bà đỡ” cho bà con nông dân nông thôn. Trong 5 năm qua, từ năm 2010 đến năm 2014, toàn tỉnh thành lập mới  103 HTX, đưa tổng số HTX toàn tỉnh lên 330 HTX. Các HTX phân bố đều khắp ở 9/9 huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh. Hầu hết các hợp tác xã trong toàn tỉnh hoạt động đúng Luật HTX và Điều lệ HTX quy định, bảo đảm đúng nguyên tắc, tổ chức hoạt động của HTX. Không chỉ lớn mạnh về số lượng, các HTX đã khẳng định được vai trò, vị trí của mình trong phát triển kinh tế địa phương. Xã viên được đóng bảo hiểm xã hội, y tế, được lĩnh lương và chia lợi nhuận. Phần lớn các HTX đã xác định được vai trò tự chủ, độc lập của mình trong sản xuất - kinh doanh. Nhận thức của cán bộ, thành viên các HTX về HTX kiểu mới được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn. Các HTX đã mạnh dạn ứng dụng các công nghệ mới, đầu tư thêm nhiều máy móc hiện đại để nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng nhu cầu của bạn hàng trong và ngoài nước, đảm bảo chỗ đứng vững chắc trong nền kinh tế thị trường hiện nay. Từ đó đã xuất hiện nhiều HTX chế biến chè, chế biến quế phát triển thành các HTX mạnh như:  HTX dịch vụ tổng hợp (DVTH) Kiến Thuận (Văn Chấn). Khi mới thành lập chỉ có 20 thành viên, vốn điều lệ 800 triệu đồng, đến nay thành viên HTX đã tăng lên trên 60 người, vốn điều lệ là 3,9 tỷ đồng. HTX đã mạnh dạn đầu tư 2 nhà máy với 2 dây chuyền sản xuất chè đen Ortodoc công suất 30 tấn chè búp tươi/ngày, 1 dây chuyền chế biến chè xanh công suất 10 tấn/ngày và nhiều trang thiết bị hiện đại sản xuất chế biến chè xuất khẩu, tạo việc làm mới cho gần 100 lao động có thu nhập ổn định. Năm 2014, doanh thu của HTX đạt trên 30 tỷ đồng, nộp ngân sách 1,4 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế 400 triệu, thu nhập bình quân người lao động từ 5 - 6 triệu đồng/người/tháng. Hay như HTX 6/12 Đào Thịnh (Trấn Yên) được sự tư vấn, hỗ trợ vốn và công nghệ của Liên minh hợp tác xã tỉnh, Hội đồng quản trị Hợp tác xã đã mạnh dạn đầu tư thiết bị, xây dựng nhà xưởng chế biến tinh dầu quế với công suất 15 tấn nguyên liệu/ngày. Xưởng chế biến tinh dầu quế hoạt động đem lại hiệu quả kinh tế cao cho HTX, đồng thời hỗ trợ người dân trên địa bàn tận thu các sản phẩm phụ của cây quế. Năm 2014, tổng doanh thu của HTX đạt trên 10 tỷ đồng, tạo công ăn việc làm cho 40 lao động với mức thu nhập bình quân 3,5 triệu/người/tháng. Ngoài ra còn có các HTX Bách Lẫm (Văn Yên), HTX Hoàng Nam (Yên Bình), HTX vận tải đường bộ Yên Ninh (thành phố Yên Bái) cùng nhiều đơn vị khác đã tích cực hưởng ứng phong trào thi đua đạt thành tích cao trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Trong phong trào thi đua “HTX và doanh nghiệp thành viên chung sức xây dựng nông thôn mới", các HTX, doanh nghiệp thành viên đã gắn kết được với các nhu cầu xã hội vì mục đích giúp nhau vượt khó tạo việc làm mới, xóa đói, giảm nghèo, đề cao tính cộng đồng. Thể hiện rõ nét nhất là ở các HTX thuộc lĩnh vực nông, lâm nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, quỹ tín dụng nhân dân… Điển hình trong phong trào thi đua này là HTX DVTH Nghĩa An (thị xã Nghĩa Lộ) là một HTX nông nghiệp quy mô toàn xã. Sau khi chuyển đổi, HTX đã phát huy nội lực, gắn với các thế mạnh của địa phương, chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi, HTX đã bám vào 7 khâu dịch vụ để phát triển sản xuất kinh doanh. Đến nay, tổng số thành viên của HTX là 664 hộ thành viên, 1.280 lao động, tổng vốn hoạt động là 1,8 tỷ đồng. Năm 2013, HTX Dịch vụ tổng hợp Nghĩa An được bình chọn là HTX dẫn đầu lĩnh vực nông nghiệp 7 tỉnh Tây Bắc và được Ban Chấp hành Liên minh HTX Việt Nam tặng Cờ thi đua xuất sắc. Điển hình trong các doanh nghiệp thành viên là Công ty cổ phần Yên Thành (Yên Bình). Công ty đã đẩy mạnh cộng tác liên doanh, liên kết với các HTX. Công ty đã ký hợp đồng bao tiêu toàn bộ sản phẩm măng tre Bát Độ cho HTX DVTH Kiên Thành, tư vấn, hỗ trợ về kỹ thuật trong các khâu thu hoạch, sơ chế và bảo quản sản phẩm măng tre Bát Độ cho HTX, đồng thời thu mua toàn bộ sản phẩm măng tre Bát Độ cho nhân dân các xã thuộc huyện Yên Bình, Trấn Yên, Văn Chấn. Ngoài ra, Công ty còn thường xuyên giữ mối liên hệ và ký hợp đồng mua sản phẩm, chia sẻ thông tin và bao tiêu một phần sản phẩm gỗ bóc cho các HTX DVTH Mông Sơn, Hoàng Nam, Bảo Ngọc (huyện Yên Bình). Lãnh đạo Liên minh Hợp tác xã tỉnh thăm Công ty cổ phần Hapaco Yên Sơn. (Ảnh: Hồng Duyên) Bên cạnh đó còn có sự đóng góp không nhỏ của các quỹ tín dụng nhân dân trên địa bàn tỉnh, đặc biệt là các quỹ tín dụng tại các xã như: Quỹ tín dụng xã Đông An, Lâm Giang (huyện Văn Yên), Hưng Khánh (Trấn Yên), Bảo Ái (Yên Bình)… Các quỹ tín dụng luôn tạo điều kiện thuận lợi nhất trợ giúp cho thành viên vay vốn để phát triển sản xuất, kinh doanh, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế và giải quyết việc làm cho hàng chục ngàn lao động tại địa phương. Hoạt động của các quỹ tín dụng đã khắc phục nạn "tín dụng đen" trên địa bàn. Thông qua phong trào thi đua  “Chủ nhiệm HTX giỏi - Giám đốc doanh nghiệp giỏi” đã có nhiều chủ nhiệm HTX, giám đốc doanh nghiệp thành viên đã đề ra các chỉ tiêu cụ thể, điều hành các hoạt động của đơn vị hoàn thành xuất sắc các kế hoạch đề ra, mang lại hiệu quả kinh tế cao, ổn định đời sống cho người lao động, có nhiều đóng góp với chính quyền địa phương. Từ các mô hình HTX, doanh nghiệp thành viên góp phần không nhỏ trong phong trào xây dựng nông thôn mới của địa phương, trợ giúp cho người dân chuyển dịch cơ cấu kinh tế thành những vùng hàng hóa trọng điểm của tỉnh, cải thiện đời sống, nâng cao thu nhập cho các hộ nông dân. Điển hình trong phong trào này là ông Nguyễn Hữu Ký - Giám đốc HTX DVTH Thắng Lợi, ông Nguyễn Văn Tám - Giám đốc HTX Quế Sơn (Văn Yên), ông Lương Ngọc Chiểu - Giám đốc HTX sản xuất chế biến chè Hương Lý, ông Đỗ Xuân Thịnh - Giám đốc HTX DVTH Mông Sơn (Yên Bình), bà Nguyễn Thị Kim Dung - Giám đốc HTX Bó Luông (Lục Yên), ông Nguyễn Ngọc Thận - Giám đốc HTX DVTH Tân Thịnh (Văn Chấn)… Trong các doanh nghiệp thành viên có ông Nguyễn Ngọc Chỉnh - Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Mông Sơn, ông Nguyễn Đức Dũng - Giám đốc Công ty cổ phần Yên Thành (Yên Bình), ông Nguyễn Văn Tuấn - Giám đốc Công ty TNHH Hưng Thịnh (Văn Yên), ông Bùi Đình Văn - Giám đốc Công ty TNHH Văn Chuyên (Mù Căng Chải), ông Nguyễn Hồng Quang - Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần xây dựng Quang Thịnh (Văn Chấn) … Trong phong trào thi đua với chủ đề "Các thành viên phát huy nội lực, khắc phục khó khăn, đồng thuận cao - sản xuất kinh doanh giỏi - về đích sớm”. Các đơn vị thành viên đã chú trọng phát huy nội lực, mở rộng sản xuất kinh doanh, sáng tạo, vượt khó, phát huy các sáng kiến cải tiến kỹ thuật, nâng cao năng lực cạnh tranh của đơn vị, tạo thêm nhiều việc làm mới có thu nhập ổn định và đóng góp vào ngân sách Nhà nước. Điển hình trong phong trào này là: HTX Bó Luông (Lục Yên) bằng sức sáng tạo, dám nghĩ dám làm, trong 5 năm qua, Hội đồng quản trị HTX Bó Luông đã mạnh dạn đầu tư một số trang thiết bị phục vụ sản xuất. Kết quả doanh thu năm 2014 đạt trên 22 tỷ đồng; nộp ngân sách Nhà nước 960 triệu đồng; đơn vị đã tạo việc làm cho 32 lao động chính thức và gần trăm lao động làm việc theo thời vụ. Bên cạnh đó còn có nhiều thành viên  điển hình, giải quyết việc làm cho hàng trăm lao động, đóng góp lớn vào ngân sách Nhà nước như: HTX Hợp Nhất (Trấn Yên),  HTX DVTH Hương Giang (Văn Yên), HTX Thanh Yên (Yên Bình), HTX Nam Anh (Văn Chấn), HTX Toàn Hằng và Công ty An Thịnh Cường Phát (Văn Yên) hay Công ty TNHH Hapaco Yên Sơn, Công ty cơ khí Hồng Hà (thành phố Yên Bái)… Song song với đó, các HTX còn tham gia đóng góp tích cực vào chương trình xây dựng nông thôn mới như: HTX Thanh niên Đồng Tâm (thành phố Yên Bái); HTX nông nghiệp xã Hát Lừu (Trạm Tấu); HTX chăn nuôi thuỷ sản trên hồ Thác Bà; HTX chế biến nông sản Đại Phú An; HTX Bạch Hà (huyện Yên Bình); HTX xã Giới Phiên (Yên Bái... Qua việc thực hiện các mô hình này, các HTX đã bước đầu hoạt động tốt, mang lại thu nhập cao hơn cho các hộ thành viên. Có thể nói, các mô hình HTX mới đã xây dựng phương án sản xuất kinh doanh phù hợp với điều kiện của đơn vị mình và sát thực với nhu cầu của thành viên, người lao động tại địa phương, sát với nhu cầu thị trường, mang lại hiệu quả về kinh tế đáng kể cho các HTX và thu nhập ổn định cho người lao động. Các mô hình HTX mới được thành lập và hoạt động đã mang lại hiệu quả to lớn về mặt xã hội, giải quyết việc làm cho hàng nghìn lao động, góp phần không nhỏ vào công cuộc xoá đói, giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới tại địa phương, cải thiện đời sống của các hộ gia đình tham gia HTX, thắt chặt tinh thần đoàn kết, tình làng, nghĩa xóm của các thành viên. Kinh nghiệm cho thấy để HTX phát triển, trước tiên phải làm tốt công tác tuyên truyền về mục đích, ý nghĩa xây dựng HTX, doanh nghiệp thành viên trong quá trình phát triển mô hình mới; cán bộ Liên minh HTX phải sớm phát hiện và định hướng cụ thể cho các sáng lập viên, tư vấn, giúp đỡ các sáng lập viên trong quá trình tìm kiếm thị trường, tiêu thụ sản phẩm, đào tạo các ngành nghề mới phù hợp với điều kiện kinh tế xã hội của địa phương; tìm kiếm địa điểm xây dựng mô hình mới phải có điều kiện phù hợp gắn với tài nguyên thiên nhiên, khí hậu, thổ nhưỡng và điều kiện phát triển kinh tế xã hội của địa phương nơi sẽ thành lập HTX; các mô hình mới phải gắn với quy hoạch của địa phương và phải phục vụ tốt việc giải quyết việc làm xoá đói, giảm nghèo cho các đối tượng là người dân lao động tại chỗ.                       Đỗ Nhân Đạo - (Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh)