Toàn tỉnh hiện có 332 HTX, trong đó có 148 HTX lĩnh vực nông nghiệp, 118 HTX công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp, 6 HTX xây dựng, 10 HTX giao thông, 32 HTX thương mại, 17 quỹ tín dụng nhân dân….Trong quá trình hoạt động, nhiều HTX đã nỗ lực vươn lên, đổi mới và hoàn thiện công tác quản lý, nâng cao hiệu quả sản xuất – kinh doanh, phấn đấu đạt tốc độ tăng trưởng cao, sản xuất kinh doanh có lãi, tổ chức tốt các dịch vụ hỗ trợ các hộ thành viên sản xuất, tăng thu nhập và cải thiện đời sống thành viên và người lao động, đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế xã hội của địa phương. Điển hình như HTX dịch vụ Tổng hợp Kiến Thuận (Văn Chấn). Từ bước khởi đầu chỉ có 20 thành viên, vốn điều lệ 800 triệu đồng, đến nay, số thành viên HTX đã tăng lên 60 người, vốn điều lệ 3,9 tỷ đồng.
Theo ông Đỗ Văn Lừng - Chủ nhiệm HTX DVTH Kiến Thuận thì để HTX hoạt động hiệu quả, đòi hỏi HTX phải có người quản lý tốt, có năng lực, trình độ. HTX phải thay đổi công nghệ sản xuất mới, đầu tư máy móc, thiết bị, tìm hiểu nắm vững nhu cầu thị trường từ đó kinh doanh mới có lãi.
Với phương châm đó, HTX DVTH Kiến Thuận bên cạnh việc đổi mới công tác quản lý, đã mạnh dạn đầu tư 2 nhà máy với 2 dây chuyền sản xuất chè đen Ortodoc công suất 30 tấn chè búp tươi/ngày, 1 dây chuyền chế biến chè xanh công suất 10 tấn/ngày và nhiều trang thiết bị hiện đại sản xuất chế biến chè xuất khẩu.
Năm 2014, doanh thu của HTX đạt trên 30 tỷ đồng, nộp ngân sách 1,4 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế 400 triệu, tạo việc làm mới cho gần 100 lao động có thu nhập ổn định với thu nhập bình quân từ 5 - 6 triệu đồng/người/tháng. Năm 2014, HTXDVTH Kiến Thuận vinh dự được nhận cờ thi đua xuất sắc cho HTX dẫn đầu kinh vực phi nông nghiệp đại diện cho 14 tỉnh khu vực miền núi phía Bắc.
Thành lập năm 1991, từ một hợp tác xã chỉ chuyên về trồng rừng nhưng đến nay, HTX 6/12 Đào Thịnh (Trấn Yên) mở rộng thêm ngành chế biến tinh dầu quế, mang lại hiệu quả kinh tế cao, góp phần tạo việc làm ổn định cho lao động địa phương.
Qua nhiều giai đoạn khó khăn, đến nay, HTX đã có 82ha rừng trồng, chủ yếu là quế; 2ha chè Bát Tiên đang cho thu hoạch. Nhận thấy nguồn nguyên liệu lá quế của địa phương và các xã lân cận rất dồi dào, HTX đã xây dựng nhà xưởng tinh chế tinh dầu quế với công suất 15 tấn nguyên liệu/ngày với công nghệ hiện đại. Mới đi vào sản xuất từ đầu năm 2014, đến nay, Nhà máy đã có sản lượng 20 tấn, doanh thu đạt 10,4 tỷ đồng. Qua đó tạo việc làm cho 40 lao động địa phương với thu nhập bình quân 3,5 - 5 triệu đồng/người.
Chủ nhiệm HTX Nguyễn Văn Thắng chia sẻ: “Để HTX duy trì và phát triển lâu dài, HTX đặc biệt chú trọng đến công tác thi đua, Ban chủ nhiệm HTX đã giao nhiệm vụ, phân công trách nhiệm cụ thể cho từng bộ phận, từng cá nhân, đồng thời, thường xuyên kiểm tra đôn đốc rút kinh nghiệm chấn chỉnh những khiếm khuyết. Các phong trào thi đua nhận được sự hưởng ứng nhiệt tình của các xã viên. Sau mỗi đợt thi đua, đã tiến hành tổng kết, biểu dương, khen thưởng đề nghị cấp trên khen thưởng kịp thời. Chính vì tạo được động lực trong sản xuất. Bên cạnh đó, HTX không ngừng tìm kiếm thị trường, đầu tư sản xuất, mở rộng kinh doanh, nâng cao chất lượng sản phẩm, tìm kiếm chỗ đứng vững chắc trên thị trường”.
Có thể khẳng định, hợp tác xã DVTH Kiến Thuận và HTX 6/12 Đào Thịnh (Trấn Yên) chỉ là 2 trong số rất nhiều HTX điển hình trong phát triển kinh tế hợp tác tại tỉnh Yên Bái. Sự thành công đối với các mô hình HTX tại địa phương đã cho thấy kinh tế tập thể rất phù hợp đối với nhu cầu của người lao động, đặc biệt là các lao động ở nông thôn. Tại đây, người lao động được tham gia các lớp tập huấn, tiếp cận khoa học kỹ thuật, được vay vốn, trao đổi kinh nghiệm sản xuất, qua đó không chỉ giúp xoá đói giảm nghèo, nâng cao thu nhập mà nó còn tạo mối liên kết bền vững trong việc sản xuất và bao tiêu sản phẩm ra thị trường, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, xây dựng một nền nông nghiệp phát triển bền vững.
Tuy nhiên, bên cạnh những HTX hoạt động hiệu quả thì đa số vẫn còn lúng túng, chưa có định hình rõ ràng về lĩnh vực và phương thức kinh doanh, các HTX chủ yếu làm dịch vụ đơn thuần, chưa tạo được chuỗi giá trị từ khâu sản xuất - chế biến – tiêu thụ, vốn đầu tư ít, chưa tiếp cận được nhiều chính sách ưu đãi của Nhà nước
Chính vì thế, để đẩy nhanh tốc độ phát triển kinh tế tập thể gắn với nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các HTX, năm 2015, Liên minh HTX tỉnh xác định tập trung xây dựng và nhân rộng các HTX điển hình trên nhiều lĩnh vực, cùng với đó vận động phát triển thành lập mới 25 HTX, hướng dẫn các HTX tổ chức lại theo luật HTX 2012, tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 22 của UBND tỉnh về “Củng cố các HTX yếu kém trên địa bàn” và Kết luận 56 của Trung ương về kinh tế tập thể.