Từ nền tảng và nỗ lực của địa phương
Hơn 10 năm qua, kiên trì với mục tiêu xây dựng Nghĩa Lộ trở thành thị xã văn hóa, một điểm du lịch của tỉnh Yên Bái, đến nay các mục tiêu của Đề án ”Xây dựng thị xã văn hóa - du lịch Nghĩa Lộ, giai đoạn 2013 - 2020” đã đạt được kết quả bước đầu quan trọng, nổi bật một số chỉ tiêu về lĩnh vực văn hóa như: Phong trào toàn dân xây dựng đời sống văn hóa được quan tâm chú trọng các chỉ tiêu gia đình văn hóa, tổ dân phố thôn bản văn hóa, cơ quan văn hóa hàng năm được gĩư vững và chất lượng được nâng lên. (Dự ước năm 2015 chỉ tiêu Gia đình văn hóa đạt 85%; Tổ dân phố, thôn bản văn hóa đạt 70%; cơ quan văn hóa 85%) ; Các thiết chế văn hóa đã được quan tâm đầu tư xây dựng, tu bổ tôn tạo khai thác sử dụng có hiệu quả.
Việc xây dựng con người văn hóa, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch được tập trung thực hiện. Những nét độc đáo trong văn hóa dân gian đồng bào dân tộc Thái được tập trung giới thiệu như: Phục dựng lễ hội truyền thống “Xên bản, xên mường”; “Tết xíp xí”; Hội “Hạn khuống”; sưu tầm và truyền dạy các làn điệu dân ca, dân vũ, đặc biệt là việc khôi phục bảo tồn Xòe Thái; truyền dạy ngôn ngữ, chữ viết của đồng bào dân tộc thái, truyền dạy các món ăn dân tộc đặc sắc, các môn thể thao dân tộc và trò chơi dân gian. Khôi phục và lưu giữ các sản phẩm Nghề dệt thổ cẩm truyền thống, trang phục dân tộc Thái.
Tháng 5/2015, Bộ Văn hóa thể thao và Du lịch đã công nhận “Nghệ thuật Xòe Thái Mường Lò - Nghĩa Lộ” là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia; Di tích Đền Cầm Hánh ở phường Tân An được UBND tỉnh Yên Bái công nhận Di tích lịch sử cấp tỉnh. Đây là điều kiện thuận lợi cho thị xã trong bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa của đồng bào dân tộc và khai thác những giá trí văn hóa cho phát triển du lịch.
Du lịch Nghĩa Lộ bước đầu cũng đã có sự chuyển mình và khởi sắc, cơ sở lưu trú được đầu tư nâng cấp, Mô hình du lịch cộng đồng cũng được quan tâm đầu tư, hỗ trợ, đã hình thành được 2 điểm du lịch cộng đồng đáp ứng nhu cầu phục vụ của Du khách, góp phần nâng số lượt khách du lịch hàng năm đến với thị xã Nghĩa Lộ từ 30 nghìn lượt khách năm 2012 lên hơn 50 nghìn lượt khách trong năm 2014.
Có thể khẳng định cùng với việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống gắn với phát triển Du lịch đã góp phần không nhỏ vào phát triển kinh tế xã hội, nâng cao đời sống tinh thần của nhân dân trên địa bàn.
Cho tới nay 31 chỉ tiêu của Đề án giai đoạn 2013 - 2015 đã đạt được 21 chỉ tiêu, còn 10 chỉ tiêu chưa đạt cần tiếp tục thực hiện, chủ yếu tập trung các chỉ tiêu xây dựng các thiết chế văn hóa, quy hoạch bảo tồn làng bản văn hóa; xã, phường đạt chuẩn văn hóa, tỷ trọng ngành du lịch, chỉ tiêu vệ sinh môi trường, giáo dục. Nguyên nhân là do nguồn kinh phí để triển khai thực hiện chưa đáp ứng được nhu cầu mục tiêu của đề án; Đời sống kinh tế của một bộ phận nhân dân nhất là khu vực nông nghiệp, đồng bào dân tộc còn nhiều khó khăn ảnh hưởng đến công tác xã hội hóa các nguồn lực. Sự vào cuộc của một số ngành, lĩnh vực, ở cơ sở chưa thường xuyên, hiệu quả. Nhận thức của một bộ phận người dân còn hạn chế chưa tích cực trong công tác bảo vệ môi trường và tham gia các hoạt động phục vụ phát triển du lịch.
Tiếp tục những giải pháp bền vững
Với kết quả đạt được và hạn chế trong thời gian qua, cùng với nhiệm vụ trọng tâm phấn đấu xây dựng thành công thị xã Văn hóa - Du lịch vào năm 2020. Trong thời gian tới thị xã Nghĩa Lộ tiếp tục ban hành một số nghị quyết chuyên đề thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ trọng tâm được xác định trong đề án. Chỉ đạo các cấp, các ngành từ thị xã đến cơ sở có trách nhiệm cụ thể hóa các mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp lớn, trọng tâm, then chốt đã xác định trong đề án bằng các chương trình, kế hoạch, đề án, dự án. Chỉ đạo lồng ghép các đề án, chương trình mục tiêu, kế hoạch phát triển kinh tế xã hội gắn với thực hiện đề án Xây dựng thị xã văn hóa - Du lịch. Kịp thời kiện toàn ban chỉ đạo thực hiện đề án khi có sự thay đổi nhân sự, phân công trách nhiệm từng thành viên ban chỉ đạo, duy trì tốt chế độ kiểm tra, sơ kết tổng kết, đánh giá rút kinh nghiệm. Rà soát các chỉ tiêu nhiệm vụ không phù hợp và không khả thi đề nghị điều chỉnh bổ sung kịp thời.
Tiếp tục chỉ đạo các cơ quan, xã, phường trên địa bàn đẩy mạnh công tác tuyên truyền bằng nhiều hình thức đa dạng, phong phú để nâng cao nhận thức của mỗi cán bộ đảng viên, người dân đồng thời tạo sự chuyển biến tích cực trong nhận thức và hành động cụ thể của mỗi tập thể, cá nhân về phát triển văn hóa và mục tiêu, nhiệm vụ, công tác xã hội hóa xây dựng thị xã Văn hóa - Du lịch Nghĩa Lộ đã được xác định trong đề án.
Chỉ đạo thực hiện tốt phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa" nâng cao chất lượng các danh hiệu văn hóa mà trọng tâm là xây dựng con người văn hóa, gia đình, thôn bản, tổ dân phố văn hóa, cơ quan đơn vị văn hóa, xây dựng xã đạt chuẩn văn hóa nông thôn mới và phường đạt chuẩn văn minh đô thị. Chú trọng xây dựng nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội; nếp sống văn minh nơi công cộng, văn hóa giao thông, giữ gìn và bảo vệ môi trường sinh thái xanh - sạch - đẹp.
Tập trung làm tốt công tác sưu tầm nghiên cứu bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa đặc thù của đồng bào các dân tộc Nghĩa Lộ gắn với đẩy mạnh phát triển Du lịch. Có kế hoạch và giải pháp thực hiện đồng bộ lưu giữ phát huy Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia "Nghệ thuật Xòe Thái Mường Lò Nghĩa Lộ" để tạo nên giá trị độc đáo đặc sắc riêng không thể thiếu đối với du lịch Nghĩa Lộ nói riêng và du lịch Yên Bái nói chung. Đầu tư nâng cấp tu bổ, tôn tạo các Di tích lịch sử, sưu tầm, bảo tồn văn hóa truyền thống, lễ hội phong tục tập quán dân gian tiêu biểu, các ngành nghề truyền thống. Bảo vệ, gìn giữ những giá trị văn hóa phi vật thể để hướng tới phát triển du lịch cộng đồng bền vững.
Cùng với đó phát huy tiềm năng thế mạnh của địa phương, cân đối nguồn lực của thị xã, thu hút và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực từ bên ngoài để triển khai các nội dung của đề án, tập trung nhất là việc xây dựng Phường đạt chuẩn văn minh đô thị, xã đạt chuẩn văn hóa nông thôn mới, quy hoạch bảo tồn làng bản văn hóa, xây dựng các thiết chế văn hóa thể thao trọng điểm, khôi phục và bảo tồn nét văn hóa đặc thù, đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực, bố trí cán bộ có năng lực trình độ từ thị đến xã, phường để tham mưu tổ chức thực hiện được các hoạt động nghiệp vụ từ xây dựng quy hoạch, kế hoạch quản lý Nhà nước về văn hóa, thông tin, thể thao, du lịch trên địa bàn.
Gắn với quy hoạch và Đầu tư phát triển hệ thống hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật đảm bảo chất lượng, hiện đại, tiện nghi, đồng bộ đáp ứng phục vụ yêu cầu phát triển du lịch. Xây dựng thương hiệu sản phẩm du lịch Mường Lò Nghĩa Lộ chất lượng, đặc sắc, đa dạng và đồng bộ, có giá trị gia tăng cao, đảm bảo đáp ứng nhu cầu của khách du lịch.
Cùng với những nỗ lực của cấp ủy, chính quyền và nhân dân các dân tộc thị xã Nghĩa Lộ cũng rất cần sự quan tâm lãnh chỉ đạo của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh sự phối hợp của các ngành của tỉnh bố trí nguồn kinh phí hàng năm theo cơ chế đặc thù của đề án để chủ động xây dựng kế hoạch thực hiện có hiệu quả. Tranh thủ sự quan tâm của các Bộ, ngành để tăng cường các nguồn lực cho việc thực hiện đề án. Hợp tác, liên kết với các địa phương trong và ngoài tỉnh để phát triển du lịch.
Thanh Bình