Bưởi Đại Minh là một trong các sản phẩm nằm trong chương trình OCOP của tỉnh Yên Bái.

Trải qua hơn 500 năm có mặt ở đất Khả Lĩnh, giống bưởi này có hiện tượng thoái hóa, năng suất không nhiều như trước. Để khắc phục điều này, từ những năm 2010, cán bộ Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Yên Bình xuống hướng dẫn người dân cách thụ phấn nhân tạo cho cây bưởi ngọt.

Theo đó, cán bộ khuyến nông hướng dẫn người dân trồng xen kẽ một vài cây bưởi Diễn, khi ra hoa, người dân sẽ lấy nhụy hoa của bưởi Diễn chấm vào hoa của bưởi Khả Lĩnh. Làm như vậy, tỷ lệ đậu quả của bưởi Khả Lĩnh sẽ rất cao, trong khi độ ngọt, thơm của bưởi Khả Lĩnh thì vẫn không thay đổi.

Đầu tiên nhiều hộ dân không tin vào phương pháp này, nên đã thử nghiệm bằng cách khi hai cây bưởi cạnh nhau ra hoa, thì chỉ thụ phấn cho một cây, cây còn lại để nó tự thụ phấn. Kết quả là cây bưởi thụ phấn nhân tạo đậu quả cao gấp ba lần cây thụ phấn tự nhiên. Từ đó đến nay, các hộ dân trong làng Khả Lĩnh đều dùng phương pháp thụ phấn này nhằm tăng năng suất của bưởi.

Ông Trần Quang Khải, Trưởng thôn Khả Lĩnh cho biết, sau nhiều nỗ lực, tháng 12/2016, Cục Sở hữu trí tuệ-Bộ Khoa học và Công Nghệ đã cấp giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu với tên gọi "Bưởi Đại Minh”. Đây được xem là bước tiến mới cho giống bưởi cổ, chinh phục thị trường và tạo điều kiện để giống bưởi Đại Minh phát triển, mở rộng nguồn tiêu thụ sản phẩm.

Huyện cũng mở các lớp tập huấn hướng dẫn người dân trồng và chăm sóc bưởi Đại Minh, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm bưởi Đại Minh.

Nhờ đó, năng suất bưởi Đại Minh hiện đạt 18-20 tấn/ha, thu nhập bình quân đạt 500 triệu đồng/ha/năm. Đặc biệt, 3 năm trở lại đây, bưởi Đại Minh liên tiếp được mùa, được giá, trở thành cây chủ lực kinh tế và làm giàu người dân.

Hiện bưởi Đại Minh trồng tập trung ở thôn Khả Lĩnh với 66 hộ trồng bưởi. Nhà nhiều có hơn 100 gốc bưởi, nhà ít cũng có 20-30 gốc bưởi. Theo Trưởng thôn Nguyễn Trọng Thảo, bưởi phải có tuổi đời từ 10- 15 năm mới thu hoạch được. Khi bưởi to bằng nắm tay, các thương lái đã đến vườn hỏi mua.

Đây là riêng ở thôn Khả Lĩnh, còn hiện nay, giống bưởi được nhân rộng ra toàn xã Đại Minh. Thời gian tới, huyện Yên Bình sẽ tiếp tục mở rộng vùng bưởi Đại Minh, với mục tiêu năm 2020 sẽ có 1 nghìn ha bưởi Đại Minh, doanh thu ước đạt 100 tỷ/năm.

Ông Lã Tuấn Hưng (Trưởng phòng Nông nghiệp & PTNT huyện Yên Bình) tự hào cho biết: Bưởi Đại Minh được các nhà khoa học đánh giá là 1 trong 7 giống bưởi quí, thơm ngon nổi tiếng, sánh với các giống bưởi quí như: Năm Roi, Phúc Trạch, bưởi Diễn, Thanh Trà…. Hiện, bưởi Đại Minh được xác định là cây ăn quả đặc sản và sản phẩm OCOP chủ lực của tỉnh, của huyện. Năm 2019, bưởi Đại Minh được đưa vào Dự án liên kết phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị gắn với tiêu thụ sản phẩm ở thị trường trong nước, và hướng tới xuất khẩu của huyện. “Khoảng 10 xã trong huyện có khí hậu, thổ nhưỡng phù hợp để trồng giống bưởi Đại Minh, nhưng bưởi Đại Minh được trồng chủ yếu ở xã Đại Minh và Hán Đà với diện tích 450 ha trên tổng số gần 700 ha toàn huyện. Mỗi năm, bưởi Đại Minh cho sản lượng chừng 120 ngàn tấn và doanh thu 180 tỷ đồng, tạo sinh kế và thu nhập ổn định cho hơn 3.000 hộ nông dân. Đến nay, bưởi Đại Minh đã có mặt ở nhiều tỉnh, thành trong cả nước nhưng nhiều nhất là các thành phố: Hà Nội, Vĩnh Yên, Việt Trì, Lào Cai”.

Lễ hội bưởi Đại Minh và khám phá danh thắng quốc gia hồ Thác Bà năm 2019 diễn ra từ ngày 1 đến 3-11. Đây là năm thứ 2 liên tiếp, UBND huyện Yên Bình tổ chức sự kiện này nhằm phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của địa phương. Với các hoạt động chính như lễ tế, dâng hương đình Khả Lĩnh, đền Quỳnh Hoa, đền Quế Hoa; tổ chức Hội chợ quê và Hội chợ thương mại, sự kiện còn có các tiết mục văn nghệ dân gian trình diễn trang phục các dân tộc do các diễn viên quần chúng thể hiện.

Ngoài ra còn có hội thi đánh giá mẫu mã, chất lượng, sản phẩm bưởi Đại Minh, thi cây bưởi đẹp, vườn bưởi đẹp tại các hộ gia đình, thi bóc bưởi, trình bày bưởi, các môn thể thao đua thuyền, kéo co và triển lãm ảnh “Đất và người Yên Bình”. Bên cạnh đó là các hoạt động tham quan vườn bưởi, các di tích lịch sử và khám phá hồ Thác Bà; Tour du lịch tham quan cây bưởi cổ, các mô hình trồng bưởi của xã Đại Minh; Tour du lịch tâm linh trên địa bàn như đình Khả Lĩnh, chùa Nổi, đền Cửa Ngòi, đền Mẫu Thác Bà.