Quản lý, bảo vệ chủ quyền, giữ gìn an ninh, an toàn biển đảo là nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, trong đó Cảnh sát biển là lực lượng nòng cốt, chuyên trách. Trước xu thế hội nhập quốc tế và quán triệt quan điểm, chủ trương của Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về quản lý, bảo vệ vùng biển trong tình hình mới, việc nâng cao năng lực, hiệu quả thực thi pháp luật của Lực lượng Cảnh sát biển là yêu cầu nhiệm vụ có ý nghĩa quan trọng, vừa thường xuyên, vừa cấp thiết.
Tuần tra trên biển.
Là lực lượng chuyên trách của Nhà nước về thực thi pháp luật trên biển trực thuộc Bộ Quốc phòng, ngay từ những ngày đầu thành lập, Lực lượng Cảnh sát biển đã xác định rõ vai trò, vị trí, nhiệm vụ được giao là quản lý nhà nước về an ninh, trật tự, an toàn; duy trì thực thi pháp luật Việt Nam và các điều ước quốc tế mà Việt Nam tham gia trên các vùng biển đảo của Tổ quốc. Quá trình thực hiện nhiệm vụ, Cảnh sát biển Việt Nam luôn thể hiện là lực lượng có trách nhiệm của một quốc gia có trách nhiệm trong giữ vững an ninh trật tự, an toàn hàng hải theo Công ước Luật Biển năm 1982. Hơn 19 năm qua, Lực lượng Cảnh sát biển đã có sự phát triển toàn diện, đáp ứng ngày càng cao trước yêu cầu quản lý, bảo vệ vùng biển trong bối cảnh vùng biển quốc gia luôn có những diễn biến phức tạp, khó lường.
Hoạt động của Cảnh sát biển thường xuyên và trực tiếp phải đối mặt với những diễn biến phức tạp trên mặt trận đấu tranh chống xâm phạm chủ quyền, tội phạm, vi phạm, buôn lậu, gian lận thương mại; trước những đối tượng liều lĩnh, khôn ngoan, xảo quyệt, trong điều kiện môi trường sóng gió nguy hiểm, thời tiết khắc nghiệt. Để không bất ngờ, bị động, hoàn thành tốt nhiệm vụ nơi “tuyến đầu”, đòi hỏi phải có năng lực thực thi pháp luật mang tính chuyên nghiệp cao. Lực lượng Cảnh sát biển tự hào là đến nay luôn vững vàng trên con đường đấu tranh của mình. Mặc dù tội phạm, vi phạm pháp luật tìm mọi cách tác động, lôi kéo, mua chuộc, song đội ngũ cán bộ, chiến sĩ (CB,CS) thực thi pháp luật Cảnh sát biển luôn nêu cao bản lĩnh chính trị, kiên quyết, khôn khéo xử lý nghiêm mọi hành vi vi phạm. Một loạt các vụ vi phạm chủ quyền lãnh thổ đã bị xua đuổi, ngăn chặn kịp thời theo đúng chủ trương đường lối đối ngoại của Đảng và luật pháp quốc tế. Hàng ngàn vụ buôn lậu, gian lận thương mại trên biển bị xử lý nghiêm minh trên tinh thần thượng tôn pháp luật. Có được những thành tích ấy là nhờ phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ đã được phát huy; sự mưu trí, sáng tạo đã được vận dụng; tinh thần vượt khó, quyết chiến, quyết thắng đã được nêu cao.
Không những thế, trong bối cảnh đời sống vật chất, tinh thần của CB, CS còn khó khăn thiếu thốn, trong lúc nhiều người thiên về hưởng thụ, vật chất hóa thì những chiến sĩ Cảnh sát biển vẫn giữ vững lý tưởng, thực sự cầu tiến, từ thể chất tới tinh thần đều sẵn sàng cống hiến cho đất nước, sẵn sàng hy sinh vào hiểm nguy để bảo vệ chủ quyền biển đảo quê hương, dám dấn thân vào sóng gió để cứu dân, giữ vững hòa bình ổn định, an ninh trật tự cho nhân dân yên tâm làm ăn trên biển. Đồng thời sẵn sàng, tự nguyện cống hiến trí tuệ, tài năng của mình để xây dựng quân đội, xây dựng lực lượng vững mạnh về mọi mặt.
Tuy nhiên, trong xu thế hội nhập quốc tế và quán triệt quan điểm, chủ trương của Đảng, Nhà nước, chỉ đạo của QUTW, BQP về quản lý, bảo vệ vùng biển trong tình hình mới theo tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XII và trong bối cảnh tình hình thế giới, khu vực diễn biến ngày càng phức tạp, khó lường, đan xen giữa hòa bình, hợp tác với cạnh tranh, xung đột và chiến tranh; tình hình Biển Đông vẫn “nóng” với sự gia tăng các hoạt động quân sự, tranh chấp trên các khu vực chồng lấn; buôn lậu và vận chuyển hàng hóa trái phép bằng đường biển ngày càng tinh vi; tình hình khí hậu, thời tiết, thiên tai diễn biến phức tạp; các thế lực thù địch tiếp tục đẩy mạnh chiến lược “Diễn biến hòa bình”, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” từ nội bộ… Những vấn đề mang tính thực tiễn này đòi hỏi Lực lượng Cảnh sát biển cần phải không ngừng nâng cao năng lực, hiệu quả thực thi pháp luật trên biển, hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ được giao nhằm góp phần giữ vững chủ quyền, an ninh, an toàn biển đảo, tạo môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước theo đúng tinh thần Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng đã đề ra. Yêu cầu cấp thiết này đã và đang được Đảng ủy BTL Cảnh sát biển quán triệt thực hiện nghiêm túc với nhiều giải pháp đồng bộ, phù hợp, trong đó tập trung vào một số nội dung chủ yếu sau:
Một là, xây dựng lực lượng vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức.
Đây được coi là nhiệm vụ hàng đầu, là khâu then chốt, là yêu cầu thường xuyên, có ý nghĩa cực kỳ quan trọng để nâng cao năng lực, trình độ chỉ huy, hiệu quả thực thi pháp luật trên biển nói riêng, xây dựng Lực lượng Cảnh sát biển vững mạnh toàn diện nói chung.
Do đặc thù môi trường thực hiện nhiệm vụ, Cảnh sát biển phải thường xuyên chịu đựng gian khổ, đương đầu với nguy hiểm khó lường và rủi ro cao. Đòi hỏi CB, CS phải có bản lĩnh chính trị vững vàng, kiên định lý tưởng, tuyệt đối trung thành với Đảng, Nhà nước và nhân dân; nhạy bén về chính trị, có tinh thần cảnh giác cao để chống lại những âm mưu, thủ đoạn của tội phạm và các thế lực thù địch. Vì vậy, Đảng ủy BTL Cảnh sát biển rất coi trọng công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho CB, CS. Trong đó lấy xây dựng lòng trung thành tuyệt đối với Đảng, Nhà nước, sẵn sàng hy sinh vì chủ quyền, an ninh biển đảo là mục tiêu hàng đầu. Thường xuyên giáo dục cho CB, CS về chủ nghĩa Mác Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh; đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc nói chung, nhiệm vụ quản lý, bảo vệ chủ quyền, giữ gìn an ninh, trật tự, an toàn biển, đảo nói riêng; bồi dưỡng phẩm chất đạo đức cách mạng, lối sống trong sạch, nâng cao ý chí khắc phục khó khăn, xây dựng ý thức tổ chức kỷ luật cho CB, CS. Bên cạnh đó, thường xuyên củng cố và tăng cường đoàn kết nội bộ, đoàn kết quân dân; xây dựng tình cảm gắn bó với ngư dân và đồng bào ven biển; bồi dưỡng khả năng vận động, giác ngộ quần chúng để đảm đương tốt vai trò là lực lượng chuyên trách, nòng cốt của Nhà nước về thực thi pháp luật trên biển. Thực tiễn hoạt động thực thi nhiệm vụ những năm qua đã xuất hiện nhiều tập thể, cá nhân là tấm gương sáng về sự hy sinh dũng cảm trong đấu tranh chống tội phạm; khắc phục khó khăn, đoàn kết hiệp đồng, bình tĩnh, khôn khéo trong bảo vệ chủ quyền và vượt qua mọi hiểm nguy để tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn, bảo vệ ngư dân…
Trong xây dựng Lực lượng Cảnh sát biển vững mạnh về tổ chức, đã quán triệt nghiêm túc nguyên tắc mà QUTW xác định: “Cảnh sát biển được tổ chức, chỉ huy thống nhất từ Bộ Tư lệnh đến đơn vị cơ sở”; quán triệt quan điểm: “Bảo đảm sự lãnh đạo tập trung, thống nhất của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Chủ tịch nước, Chính phủ, QUTW, BQP đối với việc xây dựng Lực lượng Cảnh sát biển và công tác bảo vệ chủ quyền, an ninh, an toàn vùng biển, đảo của Tổ quốc”; hệ thống tổ chức Cảnh sát biển phải nằm trong tổng thể tổ chức quân đội, bảo đảm sự lãnh đạo, chỉ huy thống nhất, thông suốt, nhanh chóng và có hiệu lực trong công tác thực thi pháp luật trên biển. Đồng thời, có sự phối hợp chặt chẽ giữa Lực lượng Cảnh sát biển với các lực lượng, các ngành có liên quan và nhân dân, tạo nên sức mạnh tổng hợp của thế trận quốc phòng, an ninh trên biển. Lực lượng Cảnh sát biển đã phát triển, vận dụng hợp lý, khoa học, đồng bộ hệ thống văn bản pháp luật về tổ chức và chức năng, nhiệm vụ của Cảnh sát biển. Cùng với đó, quy hoạch và xây dựng tổ chức, biên chế Cảnh sát biển tinh, gọn, mạnh, chuyên nghiệp, cơ động nhanh, quân số hợp lý, phát triển theo trang bị; giỏi về nghiệp vụ, quân sự, pháp luật và đối ngoại, biết kết hợp chặt chẽ các biện pháp công tác Cảnh sát biển để kịp thời xử lý tốt các tình huống trên biển. Theo phương hướng đó, Lực lượng Cảnh sát biển đã có bước hoàn thiện cơ bản về pháp lý, mô hình tổ chức được hình thành về cơ bản phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ và có định hướng là lực lượng thực thi pháp luật mạnh trong khu vực.
Hai là, chủ động tham mưu hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật về quản lý, bảo vệ vùng biển và nâng cao chất lượng hiệu quả biện pháp nghiệp vụ.
Hệ thống văn bản pháp luật liên quan đến quản lý, bảo vệ vùng biển của Tổ quốc dựa trên quan điểm đường lối của Đảng, pháp luật Việt Nam và Luật pháp quốc tế mà Việt Nam tham gia, nhưng cần thiết phải cụ thể hóa các quyền, nghĩa vụ của nước ta và chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của lực lượng, nhất là sau những tác động của việc Trung Quốc mở rộng xây dựng và quân sự hóa các đảo ở Trường Sa, phán quyết của Tòa Trọng tài quốc tế về Luật Biển liên quan đến vụ kiện của Philippines đối với Trung Quốc ở Biển Đông. Hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật sẽ là cơ sở pháp lý để quản lý, bảo vệ vùng biển trong tình hình Biển Đông đang có những diễn biến phức tạp, khó lường và những hành vi vi phạm thường liên quan nhiều đến yếu tố nước ngoài.
Mặt khác, do hành vi vi phạm pháp luật trên biển bao gồm cả hành vi xâm phạm và vi phạm trong những điều kiện xảy ra có nhiều đặc điểm khác trên đất liền; hiện trường khó để lại, đối tượng vi phạm có nhiều điều kiện để che giấu hành vi... do đó CB, CS Cảnh sát biển phải tinh thông về nghiệp vụ; từ khả năng phát hiện, phân tích đánh giá đến các biện pháp tố tụng để xử lý nghiêm minh. Do vậy Đảng ủy, BTL Cảnh sát biển rất coi trọng nâng cao chất lượng hiệu quả các biện pháp nghiệp vụ khi thực hiện nhiệm vụ trên biển. BTL Cảnh sát biển quan tâm đến công tác bồi dưỡng nghiệp vụ pháp luật thông qua tuyển chọn đầu vào; bồi dưỡng tập trung, tập huấn, hội thảo trong nước và quốc tế về kinh nghiệm quản lý bảo vệ vùng biển.
Ba là, nâng cao chất lượng, tính chuyên nghiệp của đội ngũ CB, CS.
Với bản chất là đội quân chiến đấu và đội quân công tác, với vai trò là lực lượng thực thi pháp luật trên biển, đòi hỏi chất lượng của CB, CS Cảnh sát biển phải được chuyên môn hóa, có chất lượng tổng hợp cao, giỏi về nghiệp vụ, quân sự, pháp luật và đối ngoại, có khả năng hoàn thành nhiệm vụ được giao trong mọi hoàn cảnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ quản lý, bảo vệ chủ quyền an ninh, an toàn vùng biển đảo trong giai đoạn mới. Muốn vậy, trước hết cần bảo đảm chặt chẽ khâu tuyển chọn con người theo hướng lựa chọn kỹ, bảo đảm tin cậy về chính trị; CB, CS Cảnh sát biển phải được huấn luyện, đào tạo bài bản, có bản lĩnh chính trị vững vàng, có trình độ quân sự, pháp luật, kỹ thuật nghiệp vụ tốt, có ngoại ngữ và thường xuyên nắm vững các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước và các điều ước quốc tế.
Trong thời đại khoa học công nghệ phát triển nhanh chóng như hiện nay, yêu cầu cấp thiết là xây dựng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ. Để có một lực lượng tinh nhuệ, mỗi CB, CS trong lực lượng cần có đạo đức nghề nghiệp, trình độ chuyên môn, trình độ quản lý, trình độ ngoại ngữ phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ. Công tác đào tạo và bồi dưỡng cán bộ đã được Đảng ủy, Thủ trưởng BTL quan tâm đúng mức, trong đó công tác tự đào tạo của mỗi cá nhân cũng là một giải pháp quan trọng để nâng cao trình độ. Trước mắt, tổ chức các khóa đào tạo ngắn hạn về nghiệp vụ tại Trung tâm Huấn luyện Cảnh sát biển, cử người đi tham gia các khóa huấn luyện về chuyên môn, nghiệp vụ cũng như đào tạo dài hạn tại các trường, cơ sở giáo dục trong nước và nước ngoài. Về lâu dài, khi Trung tâm Huấn luyện Cảnh sát biển đi vào hoạt động thường xuyên, cần bổ sung nhân lực, cơ sở vật chất để nâng cấp thành Trường Cảnh sát biển có đầy đủ các chuyên ngành đào tạo đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ và sự phát triển của lực lượng.
Bốn là, bảo đảm trang bị, vũ khí, phương tiện kỹ thuật và chính sách cho Lực lượng Cảnh sát biển
Xác định con người là nhân tố quyết định trong việc nâng cao năng lực, hiệu quả thực thi pháp luật trên biển, song việc trang bị cơ sở vật chất, vũ khí, phương tiện phục vụ nhiệm vụ thực thi pháp luật cũng là yếu tố không thể xem nhẹ. Trang bị vũ khí, phương tiện là yếu tố cơ bản thể hiện sức mạnh của lực lượng đồng thời cũng là để bắt kịp xu thế phát triển, phù hợp, tương thích với trang bị của các lực lượng phối hợp trong nước và hợp tác quốc tế. Thời gian qua, Cảnh sát biển đã được Đảng, Nhà nước, BQP quan tâm, đầu tư xây dựng theo hướng tiến thẳng lên hiện đại, được trang bị thêm nhiều tàu thuyền và máy bay, nhất là các gam tàu có độ giãn nước lớn, hiện đại, có thể hoạt động dài ngày trong điều kiện thời tiết phức tạp, có khả năng hiệp đồng tác chiến cao. Tuy nhiên, Cảnh sát biển cũng cần được tăng cường hệ thống chỉ huy điều hành và giám sát hiện đại, được trang bị vũ khí sát thương và phi sát thương đủ mạnh để thực thi pháp luật trên biển. Hệ thống các phương tiện quan sát, thông tin liên lạc cũng cần được nâng cấp để phục vụ kịp thời công tác lãnh đạo, chỉ huy và tuần tra, kiểm soát, xử lý các tình huống đột xuất. Những phương tiện trinh sát, kỹ thuật nghiệp vụ, công cụ hỗ trợ cho việc thực thi pháp luật trên biển; các thiết bị bảo đảm an toàn, cứu hộ, cứu nạn, phòng ngừa và khắc phục ô nhiễm môi trường biển… cần tiếp tục được chuẩn hóa. Đồng thời, cần tiếp tục quản lý, khai thác, sử dụng các trang bị, phương tiện hiện có một cách hiệu quả. Bên cạnh đó, cũng cần có chế độ, chính sách chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho CB, CS và những chính sách thu hút cụ thể, thiết thực đối với CB, CS ở các đơn vị nơi biên giới, hải đảo.
Năm là, nâng cao năng lực, hiệu quả trong hợp tác quốc tế về thực thi pháp luật trên biển.
Những năm qua, Lực lượng Cảnh sát biển đã thể hiện rõ là lực lượng có trách nhiệm của một quốc gia có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế trên lĩnh vực giữ gìn an ninh biển; Lực lượng Cảnh sát biển đại diện cho Chính phủ Việt Nam trong tổ chức chống cướp biển, cướp có vũ trang khu vực châu Á tham gia tổ chức Cảnh sát biển khu vực; đã ký quy chế phối hợp, thỏa thuận song phương với hầu hết các lực lượng thực thi pháp luật ở khu vực ASEAN và các quốc gia lớn như Trung Quốc, Mỹ, Nhật, Ấn Độ... BTL Cảnh sát biển nhận thức rằng hợp tác quốc tế liên quan chặt chẽ với nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán trên biển. Mặt khác, hợp tác quốc tế còn góp phần quan trọng vào hình thành “Thế nước” trong cộng đồng quốc tế, tạo nên cấu trúc an ninh mới góp phần chủ động kiểm soát tình hình, thúc đẩy xu thế hòa bình, giải quyết tranh chấp bằng pháp luật.
Từ vấn đề đó, BTL Cảnh sát biển đã quán triệt sâu sắc quan điểm, chủ trương đối ngoại của Đảng, Nhà nước và chỉ đạo của BQP về hợp tác quốc tế trong tình hình mới; đã mở rộng hợp tác trong lĩnh vực quản lý, bảo vệ biển theo chức năng thực thi pháp luật của lực lượng, đồng thời cũng có tư duy đổi mới, phát triển cho phù hợp với tình hình mới dựa trên những nguyên tắc cơ bản về đường lối đối ngoại của Đảng và Nhà nước. Thông qua tăng cường công tác đối ngoại, mở rộng hợp tác quốc tế để tận dụng các diễn đàn quốc tế và khu vực, tranh thủ sự ủng hộ của các nước trên thế giới nhằm khẳng định và đấu tranh bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán đối với các vùng biển đảo của Tổ quốc. Đây cũng là cách để Cảnh sát biển tích cực tham gia vào xây dựng và chấp hành luật pháp quốc tế cũng như thông lệ và thỏa thuận quốc tế nhằm bảo vệ các giá trị chân chính của luật pháp, thông lệ, thỏa thuận ấy.
Theo đó, Đảng ủy, BTL Cảnh sát biển đã đẩy mạnh giáo dục nâng cao nhận thức cho CB, CS về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của hợp tác quốc tế cũng như các quan điểm, đường lối, chính sách đối ngoại của Đảng, Nhà nước liên quan đến bảo vệ chủ quyền, giữ gìn an ninh trật tự trên các vùng biển đảo. Trọng tâm là giáo dục, bồi dưỡng về đường lối, chính sách đối ngoại theo Nghị quyết Đại hội XI của Đảng, Nghị quyết Trung ương 8 (Khóa XI) về Chiến lược Bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới; Bồi dưỡng cho CB, CS những kiến thức cơ bản về Luật Biên giới quốc gia, Công ước Liên Hợp quốc về Luật Biển năm 1982, Luật Biển Việt Nam 2012 và các hiệp định, hiệp ước về biển đảo mà Việt Nam tham gia ký kết. Qua đó, tạo sự thống nhất cả trong nhận thức và tổ chức thực hiện nhiệm vụ quan hệ quốc tế của CB, CS. Một vấn đề được Đảng ủy, BTL Cảnh sát biển quan tâm coi trọng là nâng cao trình độ ngoại ngữ, đặc biệt cho những CB, CS trực tiếp làm nhiệm vụ trên biển, tham gia vào các hoạt động hợp tác quốc tế. Đảng ủy, BTL Cảnh sát biển đã ra nghị quyết chuyên đề về tăng cường đào tạo ngoại ngữ trong lực lượng nhằm tạo tiền đề để giao lưu, học hỏi, chia sẻ những kinh nghiệm, hợp tác với các lực lượng thực thi pháp luật trên biển của nước ngoài.
Trong những năm tới, việc nâng cao năng lực, chất lượng, hiệu quả thực thi pháp luật của Lực lượng Cảnh sát biển có những thuận lợi cơ bản nhưng cũng phải đối diện với nhiều khó khăn, thách thức mới. Các vấn đề an ninh phi truyền thống cũng như cuộc cách mạng khoa học - công nghệ, quân sự - quốc phòng sẽ làm nảy sinh nhiều vấn đề mới, tác động mạnh mẽ cả tích cực lẫn tiêu cực đến năng lực, chất lượng, hiệu quả thực thi pháp luật trên biển, đòi hỏi Lực lượng Cảnh sát biển phải có biện pháp ứng phó thích hợp. Đảng ủy, BTL Cảnh sát biển mong tiếp tục nhận được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và Bộ Quốc phòng; sự phối hợp, hiệp đồng của các lực lượng và sự giúp đỡ hiệu quả của các cấp, các bộ, ngành trong cả nước. Đây chính là những nhân tố quan trọng bảo đảm cho Lực lượng Cảnh sát biển có đủ khả năng hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN trong tình hình mới./.
(Theo Canhsatbien.vn)
Quản lý, bảo vệ chủ quyền, giữ gìn an ninh, an toàn biển đảo là nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, trong đó Cảnh sát biển là lực lượng nòng cốt, chuyên trách. Trước xu thế hội nhập quốc tế và quán triệt quan điểm, chủ trương của Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về quản lý, bảo vệ vùng biển trong tình hình mới, việc nâng cao năng lực, hiệu quả thực thi pháp luật của Lực lượng Cảnh sát biển là yêu cầu nhiệm vụ có ý nghĩa quan trọng, vừa thường xuyên, vừa cấp thiết.Là lực lượng chuyên trách của Nhà nước về thực thi pháp luật trên biển trực thuộc Bộ Quốc phòng, ngay từ những ngày đầu thành lập, Lực lượng Cảnh sát biển đã xác định rõ vai trò, vị trí, nhiệm vụ được giao là quản lý nhà nước về an ninh, trật tự, an toàn; duy trì thực thi pháp luật Việt Nam và các điều ước quốc tế mà Việt Nam tham gia trên các vùng biển đảo của Tổ quốc. Quá trình thực hiện nhiệm vụ, Cảnh sát biển Việt Nam luôn thể hiện là lực lượng có trách nhiệm của một quốc gia có trách nhiệm trong giữ vững an ninh trật tự, an toàn hàng hải theo Công ước Luật Biển năm 1982. Hơn 19 năm qua, Lực lượng Cảnh sát biển đã có sự phát triển toàn diện, đáp ứng ngày càng cao trước yêu cầu quản lý, bảo vệ vùng biển trong bối cảnh vùng biển quốc gia luôn có những diễn biến phức tạp, khó lường.
Hoạt động của Cảnh sát biển thường xuyên và trực tiếp phải đối mặt với những diễn biến phức tạp trên mặt trận đấu tranh chống xâm phạm chủ quyền, tội phạm, vi phạm, buôn lậu, gian lận thương mại; trước những đối tượng liều lĩnh, khôn ngoan, xảo quyệt, trong điều kiện môi trường sóng gió nguy hiểm, thời tiết khắc nghiệt. Để không bất ngờ, bị động, hoàn thành tốt nhiệm vụ nơi “tuyến đầu”, đòi hỏi phải có năng lực thực thi pháp luật mang tính chuyên nghiệp cao. Lực lượng Cảnh sát biển tự hào là đến nay luôn vững vàng trên con đường đấu tranh của mình. Mặc dù tội phạm, vi phạm pháp luật tìm mọi cách tác động, lôi kéo, mua chuộc, song đội ngũ cán bộ, chiến sĩ (CB,CS) thực thi pháp luật Cảnh sát biển luôn nêu cao bản lĩnh chính trị, kiên quyết, khôn khéo xử lý nghiêm mọi hành vi vi phạm. Một loạt các vụ vi phạm chủ quyền lãnh thổ đã bị xua đuổi, ngăn chặn kịp thời theo đúng chủ trương đường lối đối ngoại của Đảng và luật pháp quốc tế. Hàng ngàn vụ buôn lậu, gian lận thương mại trên biển bị xử lý nghiêm minh trên tinh thần thượng tôn pháp luật. Có được những thành tích ấy là nhờ phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ đã được phát huy; sự mưu trí, sáng tạo đã được vận dụng; tinh thần vượt khó, quyết chiến, quyết thắng đã được nêu cao.
Không những thế, trong bối cảnh đời sống vật chất, tinh thần của CB, CS còn khó khăn thiếu thốn, trong lúc nhiều người thiên về hưởng thụ, vật chất hóa thì những chiến sĩ Cảnh sát biển vẫn giữ vững lý tưởng, thực sự cầu tiến, từ thể chất tới tinh thần đều sẵn sàng cống hiến cho đất nước, sẵn sàng hy sinh vào hiểm nguy để bảo vệ chủ quyền biển đảo quê hương, dám dấn thân vào sóng gió để cứu dân, giữ vững hòa bình ổn định, an ninh trật tự cho nhân dân yên tâm làm ăn trên biển. Đồng thời sẵn sàng, tự nguyện cống hiến trí tuệ, tài năng của mình để xây dựng quân đội, xây dựng lực lượng vững mạnh về mọi mặt.
Tuy nhiên, trong xu thế hội nhập quốc tế và quán triệt quan điểm, chủ trương của Đảng, Nhà nước, chỉ đạo của QUTW, BQP về quản lý, bảo vệ vùng biển trong tình hình mới theo tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XII và trong bối cảnh tình hình thế giới, khu vực diễn biến ngày càng phức tạp, khó lường, đan xen giữa hòa bình, hợp tác với cạnh tranh, xung đột và chiến tranh; tình hình Biển Đông vẫn “nóng” với sự gia tăng các hoạt động quân sự, tranh chấp trên các khu vực chồng lấn; buôn lậu và vận chuyển hàng hóa trái phép bằng đường biển ngày càng tinh vi; tình hình khí hậu, thời tiết, thiên tai diễn biến phức tạp; các thế lực thù địch tiếp tục đẩy mạnh chiến lược “Diễn biến hòa bình”, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” từ nội bộ… Những vấn đề mang tính thực tiễn này đòi hỏi Lực lượng Cảnh sát biển cần phải không ngừng nâng cao năng lực, hiệu quả thực thi pháp luật trên biển, hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ được giao nhằm góp phần giữ vững chủ quyền, an ninh, an toàn biển đảo, tạo môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước theo đúng tinh thần Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng đã đề ra. Yêu cầu cấp thiết này đã và đang được Đảng ủy BTL Cảnh sát biển quán triệt thực hiện nghiêm túc với nhiều giải pháp đồng bộ, phù hợp, trong đó tập trung vào một số nội dung chủ yếu sau:
Một là, xây dựng lực lượng vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức.
Đây được coi là nhiệm vụ hàng đầu, là khâu then chốt, là yêu cầu thường xuyên, có ý nghĩa cực kỳ quan trọng để nâng cao năng lực, trình độ chỉ huy, hiệu quả thực thi pháp luật trên biển nói riêng, xây dựng Lực lượng Cảnh sát biển vững mạnh toàn diện nói chung.
Do đặc thù môi trường thực hiện nhiệm vụ, Cảnh sát biển phải thường xuyên chịu đựng gian khổ, đương đầu với nguy hiểm khó lường và rủi ro cao. Đòi hỏi CB, CS phải có bản lĩnh chính trị vững vàng, kiên định lý tưởng, tuyệt đối trung thành với Đảng, Nhà nước và nhân dân; nhạy bén về chính trị, có tinh thần cảnh giác cao để chống lại những âm mưu, thủ đoạn của tội phạm và các thế lực thù địch. Vì vậy, Đảng ủy BTL Cảnh sát biển rất coi trọng công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho CB, CS. Trong đó lấy xây dựng lòng trung thành tuyệt đối với Đảng, Nhà nước, sẵn sàng hy sinh vì chủ quyền, an ninh biển đảo là mục tiêu hàng đầu. Thường xuyên giáo dục cho CB, CS về chủ nghĩa Mác Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh; đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc nói chung, nhiệm vụ quản lý, bảo vệ chủ quyền, giữ gìn an ninh, trật tự, an toàn biển, đảo nói riêng; bồi dưỡng phẩm chất đạo đức cách mạng, lối sống trong sạch, nâng cao ý chí khắc phục khó khăn, xây dựng ý thức tổ chức kỷ luật cho CB, CS. Bên cạnh đó, thường xuyên củng cố và tăng cường đoàn kết nội bộ, đoàn kết quân dân; xây dựng tình cảm gắn bó với ngư dân và đồng bào ven biển; bồi dưỡng khả năng vận động, giác ngộ quần chúng để đảm đương tốt vai trò là lực lượng chuyên trách, nòng cốt của Nhà nước về thực thi pháp luật trên biển. Thực tiễn hoạt động thực thi nhiệm vụ những năm qua đã xuất hiện nhiều tập thể, cá nhân là tấm gương sáng về sự hy sinh dũng cảm trong đấu tranh chống tội phạm; khắc phục khó khăn, đoàn kết hiệp đồng, bình tĩnh, khôn khéo trong bảo vệ chủ quyền và vượt qua mọi hiểm nguy để tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn, bảo vệ ngư dân…
Trong xây dựng Lực lượng Cảnh sát biển vững mạnh về tổ chức, đã quán triệt nghiêm túc nguyên tắc mà QUTW xác định: “Cảnh sát biển được tổ chức, chỉ huy thống nhất từ Bộ Tư lệnh đến đơn vị cơ sở”; quán triệt quan điểm: “Bảo đảm sự lãnh đạo tập trung, thống nhất của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Chủ tịch nước, Chính phủ, QUTW, BQP đối với việc xây dựng Lực lượng Cảnh sát biển và công tác bảo vệ chủ quyền, an ninh, an toàn vùng biển, đảo của Tổ quốc”; hệ thống tổ chức Cảnh sát biển phải nằm trong tổng thể tổ chức quân đội, bảo đảm sự lãnh đạo, chỉ huy thống nhất, thông suốt, nhanh chóng và có hiệu lực trong công tác thực thi pháp luật trên biển. Đồng thời, có sự phối hợp chặt chẽ giữa Lực lượng Cảnh sát biển với các lực lượng, các ngành có liên quan và nhân dân, tạo nên sức mạnh tổng hợp của thế trận quốc phòng, an ninh trên biển. Lực lượng Cảnh sát biển đã phát triển, vận dụng hợp lý, khoa học, đồng bộ hệ thống văn bản pháp luật về tổ chức và chức năng, nhiệm vụ của Cảnh sát biển. Cùng với đó, quy hoạch và xây dựng tổ chức, biên chế Cảnh sát biển tinh, gọn, mạnh, chuyên nghiệp, cơ động nhanh, quân số hợp lý, phát triển theo trang bị; giỏi về nghiệp vụ, quân sự, pháp luật và đối ngoại, biết kết hợp chặt chẽ các biện pháp công tác Cảnh sát biển để kịp thời xử lý tốt các tình huống trên biển. Theo phương hướng đó, Lực lượng Cảnh sát biển đã có bước hoàn thiện cơ bản về pháp lý, mô hình tổ chức được hình thành về cơ bản phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ và có định hướng là lực lượng thực thi pháp luật mạnh trong khu vực.
Hai là, chủ động tham mưu hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật về quản lý, bảo vệ vùng biển và nâng cao chất lượng hiệu quả biện pháp nghiệp vụ.
Hệ thống văn bản pháp luật liên quan đến quản lý, bảo vệ vùng biển của Tổ quốc dựa trên quan điểm đường lối của Đảng, pháp luật Việt Nam và Luật pháp quốc tế mà Việt Nam tham gia, nhưng cần thiết phải cụ thể hóa các quyền, nghĩa vụ của nước ta và chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của lực lượng, nhất là sau những tác động của việc Trung Quốc mở rộng xây dựng và quân sự hóa các đảo ở Trường Sa, phán quyết của Tòa Trọng tài quốc tế về Luật Biển liên quan đến vụ kiện của Philippines đối với Trung Quốc ở Biển Đông. Hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật sẽ là cơ sở pháp lý để quản lý, bảo vệ vùng biển trong tình hình Biển Đông đang có những diễn biến phức tạp, khó lường và những hành vi vi phạm thường liên quan nhiều đến yếu tố nước ngoài.
Mặt khác, do hành vi vi phạm pháp luật trên biển bao gồm cả hành vi xâm phạm và vi phạm trong những điều kiện xảy ra có nhiều đặc điểm khác trên đất liền; hiện trường khó để lại, đối tượng vi phạm có nhiều điều kiện để che giấu hành vi... do đó CB, CS Cảnh sát biển phải tinh thông về nghiệp vụ; từ khả năng phát hiện, phân tích đánh giá đến các biện pháp tố tụng để xử lý nghiêm minh. Do vậy Đảng ủy, BTL Cảnh sát biển rất coi trọng nâng cao chất lượng hiệu quả các biện pháp nghiệp vụ khi thực hiện nhiệm vụ trên biển. BTL Cảnh sát biển quan tâm đến công tác bồi dưỡng nghiệp vụ pháp luật thông qua tuyển chọn đầu vào; bồi dưỡng tập trung, tập huấn, hội thảo trong nước và quốc tế về kinh nghiệm quản lý bảo vệ vùng biển.
Ba là, nâng cao chất lượng, tính chuyên nghiệp của đội ngũ CB, CS.
Với bản chất là đội quân chiến đấu và đội quân công tác, với vai trò là lực lượng thực thi pháp luật trên biển, đòi hỏi chất lượng của CB, CS Cảnh sát biển phải được chuyên môn hóa, có chất lượng tổng hợp cao, giỏi về nghiệp vụ, quân sự, pháp luật và đối ngoại, có khả năng hoàn thành nhiệm vụ được giao trong mọi hoàn cảnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ quản lý, bảo vệ chủ quyền an ninh, an toàn vùng biển đảo trong giai đoạn mới. Muốn vậy, trước hết cần bảo đảm chặt chẽ khâu tuyển chọn con người theo hướng lựa chọn kỹ, bảo đảm tin cậy về chính trị; CB, CS Cảnh sát biển phải được huấn luyện, đào tạo bài bản, có bản lĩnh chính trị vững vàng, có trình độ quân sự, pháp luật, kỹ thuật nghiệp vụ tốt, có ngoại ngữ và thường xuyên nắm vững các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước và các điều ước quốc tế.
Trong thời đại khoa học công nghệ phát triển nhanh chóng như hiện nay, yêu cầu cấp thiết là xây dựng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ. Để có một lực lượng tinh nhuệ, mỗi CB, CS trong lực lượng cần có đạo đức nghề nghiệp, trình độ chuyên môn, trình độ quản lý, trình độ ngoại ngữ phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ. Công tác đào tạo và bồi dưỡng cán bộ đã được Đảng ủy, Thủ trưởng BTL quan tâm đúng mức, trong đó công tác tự đào tạo của mỗi cá nhân cũng là một giải pháp quan trọng để nâng cao trình độ. Trước mắt, tổ chức các khóa đào tạo ngắn hạn về nghiệp vụ tại Trung tâm Huấn luyện Cảnh sát biển, cử người đi tham gia các khóa huấn luyện về chuyên môn, nghiệp vụ cũng như đào tạo dài hạn tại các trường, cơ sở giáo dục trong nước và nước ngoài. Về lâu dài, khi Trung tâm Huấn luyện Cảnh sát biển đi vào hoạt động thường xuyên, cần bổ sung nhân lực, cơ sở vật chất để nâng cấp thành Trường Cảnh sát biển có đầy đủ các chuyên ngành đào tạo đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ và sự phát triển của lực lượng.
Bốn là, bảo đảm trang bị, vũ khí, phương tiện kỹ thuật và chính sách cho Lực lượng Cảnh sát biển
Xác định con người là nhân tố quyết định trong việc nâng cao năng lực, hiệu quả thực thi pháp luật trên biển, song việc trang bị cơ sở vật chất, vũ khí, phương tiện phục vụ nhiệm vụ thực thi pháp luật cũng là yếu tố không thể xem nhẹ. Trang bị vũ khí, phương tiện là yếu tố cơ bản thể hiện sức mạnh của lực lượng đồng thời cũng là để bắt kịp xu thế phát triển, phù hợp, tương thích với trang bị của các lực lượng phối hợp trong nước và hợp tác quốc tế. Thời gian qua, Cảnh sát biển đã được Đảng, Nhà nước, BQP quan tâm, đầu tư xây dựng theo hướng tiến thẳng lên hiện đại, được trang bị thêm nhiều tàu thuyền và máy bay, nhất là các gam tàu có độ giãn nước lớn, hiện đại, có thể hoạt động dài ngày trong điều kiện thời tiết phức tạp, có khả năng hiệp đồng tác chiến cao. Tuy nhiên, Cảnh sát biển cũng cần được tăng cường hệ thống chỉ huy điều hành và giám sát hiện đại, được trang bị vũ khí sát thương và phi sát thương đủ mạnh để thực thi pháp luật trên biển. Hệ thống các phương tiện quan sát, thông tin liên lạc cũng cần được nâng cấp để phục vụ kịp thời công tác lãnh đạo, chỉ huy và tuần tra, kiểm soát, xử lý các tình huống đột xuất. Những phương tiện trinh sát, kỹ thuật nghiệp vụ, công cụ hỗ trợ cho việc thực thi pháp luật trên biển; các thiết bị bảo đảm an toàn, cứu hộ, cứu nạn, phòng ngừa và khắc phục ô nhiễm môi trường biển… cần tiếp tục được chuẩn hóa. Đồng thời, cần tiếp tục quản lý, khai thác, sử dụng các trang bị, phương tiện hiện có một cách hiệu quả. Bên cạnh đó, cũng cần có chế độ, chính sách chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho CB, CS và những chính sách thu hút cụ thể, thiết thực đối với CB, CS ở các đơn vị nơi biên giới, hải đảo.
Năm là, nâng cao năng lực, hiệu quả trong hợp tác quốc tế về thực thi pháp luật trên biển.
Những năm qua, Lực lượng Cảnh sát biển đã thể hiện rõ là lực lượng có trách nhiệm của một quốc gia có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế trên lĩnh vực giữ gìn an ninh biển; Lực lượng Cảnh sát biển đại diện cho Chính phủ Việt Nam trong tổ chức chống cướp biển, cướp có vũ trang khu vực châu Á tham gia tổ chức Cảnh sát biển khu vực; đã ký quy chế phối hợp, thỏa thuận song phương với hầu hết các lực lượng thực thi pháp luật ở khu vực ASEAN và các quốc gia lớn như Trung Quốc, Mỹ, Nhật, Ấn Độ... BTL Cảnh sát biển nhận thức rằng hợp tác quốc tế liên quan chặt chẽ với nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán trên biển. Mặt khác, hợp tác quốc tế còn góp phần quan trọng vào hình thành “Thế nước” trong cộng đồng quốc tế, tạo nên cấu trúc an ninh mới góp phần chủ động kiểm soát tình hình, thúc đẩy xu thế hòa bình, giải quyết tranh chấp bằng pháp luật.
Từ vấn đề đó, BTL Cảnh sát biển đã quán triệt sâu sắc quan điểm, chủ trương đối ngoại của Đảng, Nhà nước và chỉ đạo của BQP về hợp tác quốc tế trong tình hình mới; đã mở rộng hợp tác trong lĩnh vực quản lý, bảo vệ biển theo chức năng thực thi pháp luật của lực lượng, đồng thời cũng có tư duy đổi mới, phát triển cho phù hợp với tình hình mới dựa trên những nguyên tắc cơ bản về đường lối đối ngoại của Đảng và Nhà nước. Thông qua tăng cường công tác đối ngoại, mở rộng hợp tác quốc tế để tận dụng các diễn đàn quốc tế và khu vực, tranh thủ sự ủng hộ của các nước trên thế giới nhằm khẳng định và đấu tranh bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán đối với các vùng biển đảo của Tổ quốc. Đây cũng là cách để Cảnh sát biển tích cực tham gia vào xây dựng và chấp hành luật pháp quốc tế cũng như thông lệ và thỏa thuận quốc tế nhằm bảo vệ các giá trị chân chính của luật pháp, thông lệ, thỏa thuận ấy.
Theo đó, Đảng ủy, BTL Cảnh sát biển đã đẩy mạnh giáo dục nâng cao nhận thức cho CB, CS về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của hợp tác quốc tế cũng như các quan điểm, đường lối, chính sách đối ngoại của Đảng, Nhà nước liên quan đến bảo vệ chủ quyền, giữ gìn an ninh trật tự trên các vùng biển đảo. Trọng tâm là giáo dục, bồi dưỡng về đường lối, chính sách đối ngoại theo Nghị quyết Đại hội XI của Đảng, Nghị quyết Trung ương 8 (Khóa XI) về Chiến lược Bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới; Bồi dưỡng cho CB, CS những kiến thức cơ bản về Luật Biên giới quốc gia, Công ước Liên Hợp quốc về Luật Biển năm 1982, Luật Biển Việt Nam 2012 và các hiệp định, hiệp ước về biển đảo mà Việt Nam tham gia ký kết. Qua đó, tạo sự thống nhất cả trong nhận thức và tổ chức thực hiện nhiệm vụ quan hệ quốc tế của CB, CS. Một vấn đề được Đảng ủy, BTL Cảnh sát biển quan tâm coi trọng là nâng cao trình độ ngoại ngữ, đặc biệt cho những CB, CS trực tiếp làm nhiệm vụ trên biển, tham gia vào các hoạt động hợp tác quốc tế. Đảng ủy, BTL Cảnh sát biển đã ra nghị quyết chuyên đề về tăng cường đào tạo ngoại ngữ trong lực lượng nhằm tạo tiền đề để giao lưu, học hỏi, chia sẻ những kinh nghiệm, hợp tác với các lực lượng thực thi pháp luật trên biển của nước ngoài.
Trong những năm tới, việc nâng cao năng lực, chất lượng, hiệu quả thực thi pháp luật của Lực lượng Cảnh sát biển có những thuận lợi cơ bản nhưng cũng phải đối diện với nhiều khó khăn, thách thức mới. Các vấn đề an ninh phi truyền thống cũng như cuộc cách mạng khoa học - công nghệ, quân sự - quốc phòng sẽ làm nảy sinh nhiều vấn đề mới, tác động mạnh mẽ cả tích cực lẫn tiêu cực đến năng lực, chất lượng, hiệu quả thực thi pháp luật trên biển, đòi hỏi Lực lượng Cảnh sát biển phải có biện pháp ứng phó thích hợp. Đảng ủy, BTL Cảnh sát biển mong tiếp tục nhận được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và Bộ Quốc phòng; sự phối hợp, hiệp đồng của các lực lượng và sự giúp đỡ hiệu quả của các cấp, các bộ, ngành trong cả nước. Đây chính là những nhân tố quan trọng bảo đảm cho Lực lượng Cảnh sát biển có đủ khả năng hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN trong tình hình mới./.
(Theo Canhsatbien.vn)