Hàng năm, vào cữ tháng ba, khi mặt trời đỏ như hoa dong giềng, người vùng cao Yên Bái lại bảo nhau: “Ầy dà! Đến mùa trứng kiến rồi đấy”. Thế là đàn ông đeo dao lên rừng, không bỏ lỡ dịp may chỉ có một lần trong năm, lấy trứng kiến về cho phụ nữ chế biến thành các món ăn độc đáo thơm ngon bổ dưỡng.

Vùng cao phía Tây tỉnh Yên Bái có một hương vị đặc biệt để tiếp khách quí, bạn bè nơi xa, nhất là dịp Tết đến, xuân về. Đó là rượu ngô.

Thiên nhiên và truyền thống văn hóa đa dạng đã giúp cho vùng lòng chảo Mường Lò (Yên Bái) có nhiều sản vật mà du khách chỉ thưởng thức một lần là nhớ mãi hương vị. Bên cạnh hương vị thơm dẻo của nếp Tú Lệ, cá sỉnh rán thịt rắn chắc, đậm ngọt đến lạ lùng, đến vị cay cay nồng nồng đậm đà của thịt trâu sấy hay rêu suối mát lịm, thanh tao thì món dế mèn rán cũng khiến người ta ăn một lần là nhớ mãi. Thịt dế vừa thơm vừa giòn, nhai kỹ sẽ thấy béo pha lẫn chút bùi bùi và ngòn ngọt, hấp dẫn và đầy ấn tượng.

Mắc khén đứng đầu trong các loại gia vị của đồng bào dân tộc miền núi. Có người gọi Mắc khén là hạt tiêu rừng và khiến ta dễ liên tưởng đến cây hồ tiêu dại mọc trong rừng nhưng không phải. Mắc có nghĩa là quả, còn Khén là một loại cây thân gỗ lớn mọc trong rừng đại ngàn.

Năm nào cũng vậy, cứ vào tháng tư khi mùa hoa nhãn nở rộ, trên những chùm hoa phủ đầy phấn trắng xuất hiện nhiều chú bọ xít bám dày. Khi đó, người dân xã Đồng Khê, huyện Văn Chấn (Yên Bái) lại bắt đầu chuẩn bị chăm sóc cho mùa quả ngọt mới và lại có thêm một món ngon trên mâm - món bọ xít chiên giòn.

Từ nguyên liệu tôm nõm, thịt lợn thăn, dầu thực vật và các loại gia vị của vùng Mường Lò cùng với kinh nghiệm truyền thống của đồng bào Tây bắc đã tạo nên hương vị đặc trưng của sản phẩm ruốc Tôm.

Đưa chú muồm muỗm đã được chế biến công phu, ánh màu vàng rộm lên miệng, lập tức thấy ngay được cái giòn tan như cơm cháy Ninh Bình, vừa có vị béo ngậy như lớp da gà Đông Cảo, lại vừa có vị thơm nồng tựa hương lúa nếp Mường Lò...

Ai đã từng đặt chân đến vùng Mường Lò - Nghĩa Lộ hẳn sẽ nhớ những cánh rừng hoa ban nở trắng, nhớ những cọn nước quay đều bên suối, những cô gái Thái xinh như hoa với những điệu xòe làm mê đắm lòng người. Nhưng Mường Lò còn nhiều điều thú vị khác nữa, nhất là các món ẩm thực của đồng bào dân tộc mà bất cứ ai nếu dùng một lần sẽ nhớ mãi không quên. Trong các món ăn truyền thống đó có bánh gai và bánh chưng đen - hai món ăn mang đậm sắc thái văn hoá dân tộc chứa đựng tình cảm của con người và đất trời nơi đây.

Lên các tỉnh miền núi phía Bắc như Lào Cai, Yên Bái, Lai Châu… mà không thưởng thức món măng vầu cuốn thịt thì chắc chắn bạn vẫn chưa cảm nhận được hết hương vị ẩm thực nơi đây. Món măng vầu cuốn thịt không cầu kỳ, phức tạp, chỉ cần mớ rau răm, một quả trứng, thịt ba chỉ và các loại gia vị như muối, bột ngọt… nhưng hương vị thơm ngọt của nó lại khiến ta khó có thể cưỡng lại.

Bánh giầy của dân tộc Mông được xuất xứ từ một truyền thuyết được truyền từ đời này sang đời khác.