Những chiếc săm, lốp qua quá trình xử lý nhiệt phân trở thành nguồn năng lượng.

Theo kết quả Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2019 của Tổng cục Thống kê, liên quan đến phương tiện giao thông cá nhân có động cơ (mô tô, xe gắn máy, xe đạp điện, xe máy điện và ô tô), tính đến tháng 4/2019, cả nước có 87,8% hộ gia đình sử dụng xe máy; 5,7% hộ gia đình sở hữu ô tô. Ước tính, tổng số ô tô và xe máy trên cả nước khoảng trên 40 triệu xe, trung bình cứ lưu thông khoảng 40.000 km xe lại phải thay lốp mới. 

Điều đó cho thấy, lượng cao su phế thải từ lốp xe thải ra ngày càng nhiều gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Bên cạnh đó, nguyên liệu than đá, điện, dầu diesel gần đây tăng rất cao, đòi hỏi doanh nghiệp phải chủ động tìm kiếm nguồn nguyên liệu rẻ hơn, an toàn hơn để phục vụ quá trình sản xuất. Đây chính là trăn trở của vị giám đốc ngoài 60 tuổi của HTX DVTH Thắng Lợi. 

Từ trăn trở trên, HTX DVTH Thắng Lợi đã quyết tâm xây dựng dây chuyền sản xuất dầu nhiệt phân từ phế thải cao su. Dẫn chúng tôi đi thăm Nhà máy sản xuất dầu F0-R, ông Nguyễn Hữu Ký - Giám đốc HTX DVTH Thắng Lợi chia sẻ: "Các nước trên thế giới rất chú trọng đến việc tái chế rác, đây chính là "quặng thô” cần phải chế biến thành sản phẩm hữu ích. Do đó, việc tái sinh cao su phế thải thành dầu nhiệt phân F0-R không những mang lại ý nghĩa quan trọng trong việc bảo vệ môi trường mà còn thu được nguồn lợi nhuận không nhỏ. Thêm vào đó, trên địa bàn tỉnh và các tỉnh lân cận chưa có đơn vị nào đầu tư vào lĩnh vực tái chế nhiệt phân lốp xe và các sản phẩm cao su phế phẩm để sản xuất dầu nhiệt phân F0-R”. 

Suy nghĩ vậy, năm 2019, ông Ký cùng một số thành viên HTX đã đi học tập kinh nghiệm tại một số tỉnh như: Bình Dương, Ninh Bình, Đắk Lắk... 

Sau 2 năm nghiên cứu, học hỏi kinh nghiệm, HTX đã mạnh dạn đầu tư Nhà máy sản xuất dầu F0-R tại Khu công nghiệp phía Nam của tỉnh Yên Bái với diện tích 10.000m2, vốn đầu tư ban đầu là 35 tỷ đồng được huy động từ các thành viên của HTX.

Dự án có công suất xử lý trên 6.000 tấn phế phẩm công nghiệp các loại/năm từ cao su; cung cấp cho thị trường khoảng 5.000 tấn sản phẩm/năm, trong đó dầu F0-R là sản phẩm chính. Cuối năm 2021, Nhà máy sản xuất dầu F0-R bắt đầu đi vào hoạt động với doanh thu đạt gần 2 tỷ đồng. 

Từ đầu năm 2022 đến nay, Nhà máy đã đi vào hoạt động ổn định, đảm bảo quyền lợi và chế độ cho người lao động với mức thu nhập từ 9 - 16 triệu đồng/người/tháng; trong quý I/2022 nộp ngân sách nhà nước trên 500 triệu đồng. Dầu F0-R của HTX bán từ 9.000 - 14.000 đồng/lít, tùy theo biến động của giá thị trường. Với giá bán này, mỗi lít dầu giảm 30-35% so với sản phẩm nhập ngoại bán tại thị trường Việt Nam. 

Ngoài ra, trong quá trình sản xuất dầu còn thu hồi một số sản phẩm phụ như: than các-bon, thép, gas. HTX dự kiến tổng doanh thu một năm đạt 30 tỷ đồng, lợi nhuận khoảng 2 tỷ đồng, giải quyết việc làm cho 145 lao động, trong đó có 25 công nhân sản xuất trực tiếp tại nhà máy và 120 người lao động khác. Hơn nữa hoạt động của HTX đã góp phần giảm thải ô nhiễm môi trường do chất thải công nghiệp khó phân hủy tạo ra. 

Với công suất mỗi ngày nhiệt phân 30 tấn cao su phế liệu, cho ra 4 sản phẩm đó là: 10 tấn than các bon, 5 tấn thép, 15 m3 khí gas và 10 tấn dầu FO-R, cung cấp cho các doanh nghiệp, HTX, khách hàng trên địa bàn tỉnh Yên Bái và một số tỉnh thành phía Bắc như: Hải Phòng, Vĩnh Phúc, Ninh Bình, Bắc Ninh… 

Các sản phẩm của Nhà máy sản xuất ra đến đâu tiêu thụ hết đến đó. Ông Nguyễn Văn Đức - Giám đốc Nhà máy Xi măng Yên Bái, thuộc Công ty cổ phần Xi măng và Khoáng sản Yên Bái cho biết: "Trước đây, Nhà máy dùng dầu diesel để đốt lò nhưng từ cuối năm 2021 được biết đến dầu F0-R của HTX DVTH Thắng Lợi. Với giá thành hiện tại rẻ hơn đến 50%, chất lượng không những không thua kém gì những sản phẩm trước kia Nhà máy dùng mà còn có ưu điểm nổi trội hơn là dầu F0-R sinh nhiệt cao hơn nên đốt lò nhanh hơn; lượng khí thải đạt tiêu chuẩn nên Nhà máy chuyển sang dùng loại này”. 

Dây chuyền sản xuất dầu F0-R là một quy trình xử lý khép kín, không gây ô nhiễm môi trường, sản phẩm đầu ra được sử dụng triệt để. Dầu FO-R thích hợp làm nhiên liệu đốt lò cho các lĩnh vực sản xuất như: trạm trộn asphalt, lò hơi, bê tông nhựa nóng, sản xuất kính, thủy tinh, nung gốm sứ, nấu đồng và nhôm...; than các-bon đen cũng được xuất bán cho các nhà máy, còn khí gas sinh ra trong quá trình nhiệt phân có thể đưa vào hệ thống tích áp dùng lại cho lò nhiệt phân. Chứng kiến dây chuyền nhiệt phân phế thải có nguồn gốc từ cao su, mới thấy sự an toàn và đem lại lợi ích kinh tế, bảo vệ môi trường như thế nào. 

Công nghệ nhiệt phân không phát tán bụi ra môi trường xung quanh như lò đốt than đá, ít khói so với đốt dầu diesel và mùi khét của cao su gần như được khống chế do quá trình nhiệt phân cao su phế thải đều trong môi trường chân không. 

Đây là công nghệ có bước tiến vượt trội trong lĩnh vực năng lượng. Nó giải quyết bài toán khiến cơ quan chức năng đau đầu về nguồn nhiên liệu dầu mỏ, than đá đang ngày một cạn kiệt. Ít có ai ngờ được rằng, những chiếc lốp ô tô phế thải kia lại có thể trở thành nguồn năng lượng có giá trị. 

Qua kết quả giám sát môi trường định kỳ của ngành chức năng khẳng định: Nhà máy sản xuất dầu F0-R của HTX DVTH Thắng Lợi sử dụng công nghệ tiên tiến của nước Đức. Qua hơn 1 năm đi vào hoạt động, mọi chỉ số về môi trường đều đạt tiêu chuẩn cho phép, không gây ô nhiễm. Sử dụng dầu FO-R không chỉ đem lại hiệu quả về mặt kỹ thuật và kinh tế mà còn tạo được hình ảnh xanh, thân thiện với môi trường. 

Với hướng đi mới, sản phẩm dầu F0-R và các phụ phẩm do HTX DVTH Thắng Lợi sản xuất không chỉ đem lại hiệu quả về mặt kỹ thuật và kinh tế mà còn an toàn, thân thiện với môi trường. Có thể khẳng định, nhà máy nhiệt phân cao su thành dầu FO-R là một giải pháp tối ưu trong "cuộc cách mạng” xử lý rác thải công nghiệp độc hại. 

Lốp ô tô hay phế liệu có nguồn gốc cao su từ trước đến nay bị vứt bừa bãi và rải rác khắp mọi nơi nhưng với công nghệ nhiệt phân, những thứ tưởng chừng bỏ đi khi qua quá trình xử lý đã biến thành "vàng đen” mang lại nguồn nhiên liệu vô giá.