Đến với mảnh đất Mường Lò, được hòa mình vào những vòng xòe nồng say của đêm xòe trong đám cưới thì bạn mới thực sự cảm nhận được cái hồn của xòe ở xứ sở này.

Dân tộc Khơ Mú là một trong những dân tộc sinh sống lâu đời nhất ở vùng Tây Bắc Việt Nam và là dân tộc không có chữ viết. Do đó tất cả những điệu múa, câu hát và những phong tục văn hóa truyền lại cho con cháu đều từ hình thức truyền miệng. Ở Yên Bái, người Khơ Mú sống chủ yếu tại hai huyện Văn Chấn và Trạm Tấu. Cộng đồng người Khơ Mú tại Yên Bái tuy ít, rải rác và chịu nhiều ảnh hưởng của người Thái song đời sống văn hóa của họ là cả một kho tàng lớn cần được lưu giữ và phát triển. Tiêu biểu là những điệu hát Tơm.

Những lời ca mộc mạc mà da diết, sâu lắng trong lối hát giao duyên của dân tộc Cao Lan đã có một sức hút diệu kỳ, thôi thúc người nghe tìm đến với bản tộc người Cao Lan. Trong tiết xuân ấm áp, cả bản Cao Lan hay còn gọi là người Sán Chay ở xã Hòa Cuông, huyện Trấn Yên (Yên Bái) lại say nồng trong những câu hát giao duyên Sình ca vang ngân hòa quyện vào núi rừng.

Người Mông có vốn nghệ thuật dân gian rất phong phú. Vào mùa xuân, dịp tết, hay lễ cưới của họ đều hát dân ca và múa khèn rất độc đáo và đặc sắc. Chuyện về chiếc khèn Mông bắt nguồn từ một truyền tích.

Tạo hóa đã ban cho Yên Bái những vùng đất trù phú, để rồi nơi đây là đất lành cho hơn 30 dân tộc anh em tụ hội, tạo nên một miền văn hóa đa sắc màu. Mỗi dịp xuân về, đất trời Yên Bái như khoác lên mình chiếc áo hoa thắm nhiều màu sắc, mỗi sắc màu là nét riêng của mỗi dân tộc còn lưu giữ được khá nguyên vẹn cho đến ngày hôm nay.

Các dân tộc ở Yên Bái sống xen kẽ, quần tụ ở khắp các địa phương trên địa bàn của tỉnh với những bản sắc văn hóa phong phú đặc sắc. Một trong những sắc thái độc đáo tạo nên những nét riêng cho mỗi dân tộc chính là bộ trang phục truyền thống. Trang phục các dân tộc là một nét văn hóa đẹp, chúng không chỉ đặc trưng cho mỗi dân tộc mà còn nói lên phong tục, cách sống… của tộc người đó.

Dân tộc Thái sản sinh và nuôi dưỡng những bản tình ca quen biết, từng làm say đắm bao nhiêu thế hệ người đọc, người nghe. Đó là Xống chụ xon xao, là Khun Lú Nàng ủa. Đó là Tản chụ xiết xương, là Tản chụ xống xương (lời tâm tình tiếc thương) - một trong những bản tình ca bất hủ ấy.

Cứ mỗi độ xuân về, khi hoa mơ, hoa mận, hoa lê đua nở cũng là lúc bà con đồng bào dân tộc Cao Lan xốn xang tiễn đưa năm cũ, đón năm mới đến và tổ chức ăn tết cổ truyền. Cũng như nhiều dân tộc khác, từ thuở xa xưa, người Cao Lan đều coi tết Nguyên Đán là thời khắc vô cùng trọng đại vì mọi người không chỉ được nghỉ ngơi, vui chơi, hưởng thụ của ngon, vật lạ mà còn là lúc trời đất, tổ tiên, con người giao hòa với nhau.

Lễ cưới truyền thống của người Khơ Mú có nhiều lễ thức khác nhau như: Lễ thức tự do yêu đương tìm hiểu, dạm hỏi, đặt mối, nghi thức xin ở rể, lễ cưới và lễ lại mặt. Người Khơ Mú có tục cưới rể từ một năm trở lên tùy thuộc vào điều kiện của từng nhà. Khi gia đình nhà gái cho phép thì nhà trai sẽ tổ chức lễ cưới đón con dâu và con trai về nhà. Theo tập quán của đồng bào Khơ Mú xã Nghĩa Sơn, huyện Văn Chấn trước khi lễ cưới diễn ra thì cả nhà trai và nhà gái đều tiến hành các công việc chuẩn bị từ lương thực thực phẩm cho tới các vật phẩm lễ vật trong lễ cưới, ông mối, nghệ nhân hát Tơm…

CTTĐT - Người Dao đỏ ở xã Khai Trung, huyện Lục Yên vốn có bản sắc văn hóa riêng biệt và độc đáo, nên Tết của người Dao đỏ cũng mang rất nhiều nét đặc trưng cho đời sống văn hóa tinh thần của dân tộc mình. Vui đón Tết cổ truyền dân tộc với nhiều mong ước, đồng bào Dao nơi đây cũng không quên nhắc nhau đoàn kết, xây đắp cuộc sống no ấm, hạnh phúc.