Ngày 21/5/2012, UBND tỉnh Yên Bái ban hành Quyết định số 536/QĐ-UBND công nhận đền Bà Áo Trắng, xã Hợp Minh, thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái là Di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh.
Đền Bà Áo Trắng ngày nay
Qua cầu Yên Bái đến địa bàn thôn 3 xã Hợp Minh, thành phố Yên Bái, bên bờ sông Hồng, nơi ngã ba hợp lưu với Ngòi Lâu, đối diện với bến Âu Lâu - Di tích lịch sử cấp Quốc gia, có ngôi đền Bà Áo Trắng được Ủy ban nhân dân tỉnh Yên Bái xếp hạng Di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh.
Đền Bà Áo Trắng là nơi thờ Tam tòa thánh mẫu và là di tích có từ lâu đời. Đền được nhân dân làng Lũ Điền nay là xã Hợp Minh xây dựng vào những năm đầu thế kỷ XX. Đến nay đền Bà Áo Trắng vẫn giữ nguyên được kiến trúc cổ, đền gắn với những sự kiện lịch sử cách mạng có ý nghĩa trọng đại của dân tộc. Nơi đây, vào khoảng những năm 1951 đến năm 1954, đền là địa điểm tập kết cán bộ, bộ đội và dân công tham gia kháng chiến, là nơi vận chuyển vũ khí, lương thực, thực phẩm chi viện cho chiến trường Tây Bắc, góp phần cùng quân, dân cả nước làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ.
Di tích đền Bà Áo Trắng còn gắn liền với những sự kiện lịch sử cách mạng (1945 - 1954). Đền có nhiều dấu ấn và đóng góp quan trọng, là nơi hoạt động của du kích địa phương, nơi Bộ Tư lệnh Liên khu 10 tổ chức lớp học quân chính, nơi kết nạp những cán bộ ưu tú người địa phương cho Đảng, là trạm dưỡng thương, nơi tập kết cán bộ, bộ đội, dân công, lương thực và vũ khí phục vụ các chiến dịch lớn như chiến dịch Lê Hồng Phong (năm 1950), chiến dịch Lý Thường Kiệt (năm 1951), chiến dịch Tây Bắc (năm 1952) và chiến dịch Điện Biên Phủ (năm 1954).
Được biết đây là ngôi đền do dòng họ Hà, họ Nguyễn, họ Lý từ Thanh Hóa, Phú Thọ lên khai phá, lập làng, lập ấp tại xã Lũ Điền xưa kia (nay là xã Hợp Minh) lập nên từ thế kỷ XVII - XVIII. Cùng với việc khai phá, dựng xây cuộc sống ở vùng đất này, các dòng họ còn xây dựng hệ thống cơ sở tín ngưỡng thờ tự như đình làng Bình Phượng và đền Lũ Điền (đền Bà Áo Trắng ngày nay).
Lúc mới khởi công, đền được dựng bằng tre, gỗ thô sơ bên hữu ngạn sông Hồng và rước chân nhang từ đền Hùng về thờ phụng. Qua thời gian, đền hư hỏng và xuống cấp, đến năm 1936 cụ Hà Đình Đoán là Lý trưởng lúc bấy giờ và cụ Trần Trung Giảng là chủ xưởng gạch gần đó (nay là xưởng gạch Hợp Minh) đứng ra huy động nhân dân công đức trùng tu, xây dựng lại đền với quy mô như ngày nay. Năm 1945, lũ lụt đã làm hư hại một phần gian đại bái và cuốn trôi nhiều đồ thờ tự, trong đó có các đạo sắc phong của đền. Năm 1972, để đáp ứng nhu cầu thờ phụng của nhân dân và du khách thập phương, đền được nhân dân trùng tu và phục dựng lại ba gian đại bái với cột gỗ, lợp cọ. Năm 2007, nhân dân địa phương và du khách thập phương đứng ra góp công xây dựng nhà đại bái với ba gian, tường xây gạch, mái lợp ngói. Hàng năm, tại đền thường diễn ra các lễ hội, cụ thể là lễ chay vào ngày mùng 10 tháng Giêng âm lịch, chính lễ từ ngày ngày 25 tháng 2 đến 27 tháng 2 âm lịch, lễ chay ngày 25 tháng 8 âm lịch. Chính lễ diễn ra từ ngày 25 - 27/2, có khi kéo dài hết ngày 28/2 âm lịch.
Đền Bà Áo Trắng nhìn về hướng Đông. Đền còn có tên gọi khác là đền Lũ Điền, đó là cách gọi nôm na, lấy theo tên vùng đất là xã Lũ Điền, thuộc tổng Giới Phiên, huyện Trấn Yên, tỉnh Hưng Hóa xưa. Di tích đền Bà Áo Trắng cũng như hậu cung của đền vẫn còn lưu giữ được phong cách kiến trúc nghệ thuật thời Nguyễn với một số mảng chạm khắc như lá lật, trúc hóa long, đã góp phần làm tăng thêm giá trị nghệ thuật cho công trình kiến trúc này.
Hiện nay tại di tích đền Bà Áo Trắng còn lưu giữ một số cổ vật, di vật như lư hương cổ cỡ nhỏ và rương đựng sắc phong được sơn son, thiếp vàng mang phong cách nghệ thuật triều Nguyễn. Trong lúc đào móng xây dựng miếu cậu, nhân dân đã phát hiện 0,5 kg tiền cổ có hình tròn, lỗ vuông. Qua phân loại sơ bộ, đây là tiền cổ Việt Nam, với niên đại từ thế kỷ XIII đến cuối thế kỷ XVIII.
4924 lượt xem
Ban Biên tập
Ngày 21/5/2012, UBND tỉnh Yên Bái ban hành Quyết định số 536/QĐ-UBND công nhận đền Bà Áo Trắng, xã Hợp Minh, thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái là Di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh.Qua cầu Yên Bái đến địa bàn thôn 3 xã Hợp Minh, thành phố Yên Bái, bên bờ sông Hồng, nơi ngã ba hợp lưu với Ngòi Lâu, đối diện với bến Âu Lâu - Di tích lịch sử cấp Quốc gia, có ngôi đền Bà Áo Trắng được Ủy ban nhân dân tỉnh Yên Bái xếp hạng Di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh.
Đền Bà Áo Trắng là nơi thờ Tam tòa thánh mẫu và là di tích có từ lâu đời. Đền được nhân dân làng Lũ Điền nay là xã Hợp Minh xây dựng vào những năm đầu thế kỷ XX. Đến nay đền Bà Áo Trắng vẫn giữ nguyên được kiến trúc cổ, đền gắn với những sự kiện lịch sử cách mạng có ý nghĩa trọng đại của dân tộc. Nơi đây, vào khoảng những năm 1951 đến năm 1954, đền là địa điểm tập kết cán bộ, bộ đội và dân công tham gia kháng chiến, là nơi vận chuyển vũ khí, lương thực, thực phẩm chi viện cho chiến trường Tây Bắc, góp phần cùng quân, dân cả nước làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ.
Di tích đền Bà Áo Trắng còn gắn liền với những sự kiện lịch sử cách mạng (1945 - 1954). Đền có nhiều dấu ấn và đóng góp quan trọng, là nơi hoạt động của du kích địa phương, nơi Bộ Tư lệnh Liên khu 10 tổ chức lớp học quân chính, nơi kết nạp những cán bộ ưu tú người địa phương cho Đảng, là trạm dưỡng thương, nơi tập kết cán bộ, bộ đội, dân công, lương thực và vũ khí phục vụ các chiến dịch lớn như chiến dịch Lê Hồng Phong (năm 1950), chiến dịch Lý Thường Kiệt (năm 1951), chiến dịch Tây Bắc (năm 1952) và chiến dịch Điện Biên Phủ (năm 1954).
Được biết đây là ngôi đền do dòng họ Hà, họ Nguyễn, họ Lý từ Thanh Hóa, Phú Thọ lên khai phá, lập làng, lập ấp tại xã Lũ Điền xưa kia (nay là xã Hợp Minh) lập nên từ thế kỷ XVII - XVIII. Cùng với việc khai phá, dựng xây cuộc sống ở vùng đất này, các dòng họ còn xây dựng hệ thống cơ sở tín ngưỡng thờ tự như đình làng Bình Phượng và đền Lũ Điền (đền Bà Áo Trắng ngày nay).
Lúc mới khởi công, đền được dựng bằng tre, gỗ thô sơ bên hữu ngạn sông Hồng và rước chân nhang từ đền Hùng về thờ phụng. Qua thời gian, đền hư hỏng và xuống cấp, đến năm 1936 cụ Hà Đình Đoán là Lý trưởng lúc bấy giờ và cụ Trần Trung Giảng là chủ xưởng gạch gần đó (nay là xưởng gạch Hợp Minh) đứng ra huy động nhân dân công đức trùng tu, xây dựng lại đền với quy mô như ngày nay. Năm 1945, lũ lụt đã làm hư hại một phần gian đại bái và cuốn trôi nhiều đồ thờ tự, trong đó có các đạo sắc phong của đền. Năm 1972, để đáp ứng nhu cầu thờ phụng của nhân dân và du khách thập phương, đền được nhân dân trùng tu và phục dựng lại ba gian đại bái với cột gỗ, lợp cọ. Năm 2007, nhân dân địa phương và du khách thập phương đứng ra góp công xây dựng nhà đại bái với ba gian, tường xây gạch, mái lợp ngói. Hàng năm, tại đền thường diễn ra các lễ hội, cụ thể là lễ chay vào ngày mùng 10 tháng Giêng âm lịch, chính lễ từ ngày ngày 25 tháng 2 đến 27 tháng 2 âm lịch, lễ chay ngày 25 tháng 8 âm lịch. Chính lễ diễn ra từ ngày 25 - 27/2, có khi kéo dài hết ngày 28/2 âm lịch.
Đền Bà Áo Trắng nhìn về hướng Đông. Đền còn có tên gọi khác là đền Lũ Điền, đó là cách gọi nôm na, lấy theo tên vùng đất là xã Lũ Điền, thuộc tổng Giới Phiên, huyện Trấn Yên, tỉnh Hưng Hóa xưa. Di tích đền Bà Áo Trắng cũng như hậu cung của đền vẫn còn lưu giữ được phong cách kiến trúc nghệ thuật thời Nguyễn với một số mảng chạm khắc như lá lật, trúc hóa long, đã góp phần làm tăng thêm giá trị nghệ thuật cho công trình kiến trúc này.
Hiện nay tại di tích đền Bà Áo Trắng còn lưu giữ một số cổ vật, di vật như lư hương cổ cỡ nhỏ và rương đựng sắc phong được sơn son, thiếp vàng mang phong cách nghệ thuật triều Nguyễn. Trong lúc đào móng xây dựng miếu cậu, nhân dân đã phát hiện 0,5 kg tiền cổ có hình tròn, lỗ vuông. Qua phân loại sơ bộ, đây là tiền cổ Việt Nam, với niên đại từ thế kỷ XIII đến cuối thế kỷ XVIII.
Các bài khác
- Di tích đình Nà Ngàm, xã Mường Lai, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái (08/06/2019)
- Di tích đền Gò Chùa, xã An Thịnh, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái (08/06/2019)
- Di tích lịch sử cấp tỉnh Đình Kỳ Can, xã Y Can, huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái (08/06/2019)
- Di tích Đình Ngòi A, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái (08/06/2019)
- Trung đoàn 165 xã Khánh Thiện, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái (06/06/2019)
- Chùa Linh Thông - thôn Tiền Phong, xã Minh Quân, huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái (06/06/2019)
- Di tích Gò Cọ - làng Chiềng, thôn Trung Mỹ, xã Cường Thịnh, huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái (06/06/2019)
- Di tích lịch sử Kế Khấu Ly, xã Bản Mù, huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái (06/06/2019)
- Di tích đền và chùa Văn Phú, xã Văn Phú, thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái (28/06/2017)
- Di tích Vườn hoa - Nhà kèn, phường Hồng Hà, thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái (07/06/2017)
Xem thêm »