Welcome to Yen Bai Portal
  • Đường dây nóng: 02163.818.555
  • English

Di tích cấp tỉnh >> Văn hóa - Xã hội

Chùa Long Khánh - Xã Giới Phiên, thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái

02/08/2019 13:37:32 Xem cỡ chữ Google
Ngày 25/09/2006, Ủy ban nhân dân tỉnh Yên Bái ban hành Quyết định số 395/QĐ-UBND công nhận chùa Long Khánh, xã Giới Phiên, thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái là Di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh.

.

1. Tên gọi Di tích

Di tích lịch sử - văn hóa chùa Long Khánh, xã Giới Phiên, thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái.

2. Tên gọi khác

Chùa Long Khánh có tên khác là Cổ Am Tự hay chùa Giới Phiên.

3. Loại hình Di tích

Di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh.

4. Quyết định công bố Di tích

Quyết định số 395/QĐ-UBND ngày 25/09/2006 của Ủy ban nhân dân tỉnh Yên Bái, công nhận chùa Long Khánh, xã Giới Phiên, thành phố Yên Bái là Di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh.

5. Địa điểm và đường đến Di tích

Chùa Long Khánh thuộc thôn Gò Chùa, xã Giới Phiên, thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái. Chùa có toạ độ:104°45’ kinh độ Đông; 21°45’vĩ độ Bắc, tọa lạc trên một quả gò có hình bát úp (tục gọi là Gò Chùa), bốn phía xung quanh là những dãy đồi bao bọc như những bức tường thành. Phía Đông là sông Hồng uốn lượn như một dải lụa đào ôm ấp lấy chùa.

Di tích chùa Long Khánh cách thị trấn Cổ Phúc 14 km, cách thành phố Yên Bái (địa điểm ga Yên Bái ) 4,7 km. Đi tới Di tích có thể đi theo các tuyến đường bộ: Từ thành phố Yên Bái (Ga Yên Bái) ngược về phía Bắc theo đường Trần Hưng Đạo (1,3km) qua cầu Yên Bái (400m) rẽ trái theo Quốc lộ 32C tới UBND xã Giới Phiên (3km) rẽ trái 300m là tới Di tích.

6. Sơ lược lịch sử Di tích

Chùa Long Khánh là một ngôi chùa lớn ở Yên Bái, là di tích thời Lê còn tồn tại duy nhất ở Yên Bái và được bảo tồn tương đối tốt. Toàn bộ công trình kiến trúc chùa Long Khánh mang đậm phong cách nghệ thuật kiến trúc Đình, Đền, Chùa Việt Nam thế kỷ XVII, XIX và thế kỷ XX.

Trải qua những thăng trầm biến thiên của lịch sử, ngôi chùa vẫn giữ nguyên nếp xưa cổ kính. Hiện nay chùa có diện tích 643,9m2, được phân chia thành hai khu vực rõ rệt là khu khuôn viên chùa và khu nội tự chùa.

- Khuôn viên chùa Long Khánh tương đối rộng. Trước cửa là hai cây hoa Đại lớn có đường kính từ 35cm tới 40cm, tán cây tỏa bóng khắp sân chùa. Xung quanh chùa là những cây Sui cổ thụ có đường kính 2m, tương truyền có tới vài trăm năm tuổi.

- Khu nội tự chùa có diện tích 183,78 m2, gồm một tòa nhà 5 gian, được kết cấu theo lối kiến trúc gỗ truyền thống, bên ngoài xây bao bằng tường gạch, kết cấu theo lối chữ Đinh, gồm 1 tòa tiền đường và một tòa hậu cung. Sân và nền được lát bằng gạch bát tràng. Phía bên trái là đền Giới Phiên, kiến trúc chùa thấp nhỏ, nhưng rất chắc chắn.

Nhà tiền đường là một ngôi nhà 3 gian, xây theo kiểu tường hồi bít đốc tay ngai, mái lợp cọ. Diện tích xây dựng có kích thước: dài 8,3 m, rộng 6,3 m, với kiến trúc gỗ, gồm 2 hàng cột cái và 3 hàng cột con (các hàng cột của chùa đều là cột trơn), chia thành 4 hàng vì kèo. Các vì kèo được liên kết với nhau bằng một hệ thống các xà ngang tạo nên một bộ khung khá vững chắc cho ngôi chùa.

Hậu Cung là một nếp nhà dọc gồm một gian, được nối với tòa tiền đường. Phía trước hậu cung là bức cửa võng được gắn trên hai cột cái, cửa võng được trang trí chạm khắc tinh xảo. Kiến trúc hậu cung gồm hai bộ vì nóc, các vì nóc được liên kết với nhau bởi các thanh xà, tường hồi được xây bít đốc, chiều cao từ nền tới thượng lương là 3,7m, mái được lợp bằng lá cọ.

Nói tới nghệ thuật trang trí trạm khắc của chùa, đầu tiên phải kể đến là bức Cửa Võng (Y Môn). Bức Cửa Võng được đặt ở gian chính giữa tòa tiền đường, trước ban thờ phật. Đây có thể xem như là một tác phẩm nghệ thuật sống động, thể hiện bàn tay khéo léo của các nghệ nhân Giới Phiên xưa. Với lối tả thực mang tính khái quát cao đã miêu tả chân thực thế giới phật giáo, được sắp xếp theo trật tự từ trên xuống dưới, từ phải qua trái, gồm 4 lớp tượng sau:

+ Lớp 1: ở vị trí cao nhất thể hiện 3 pho Tam Thế.

+ Lớp 2: gồm 6 pho tượng Đức thánh Hiền, Địa Tạng Vương Bồ Tát, Di Lặc, Đức Chúa Ông.

+Lớp 3: gồm 5 pho Di Đà.

+ Lớp 4: gồm 2 pho Hộ Thiện, Hộ ác.

Đề tài hoa sen được thể hiện rất nhiều ở chùa Long Khánh, đây là đề tài phổ biến trong hệ tư tưởng của Phật giáo. Đề tài hoa sen hầu như quán xuyến toàn bộ tư duy sáng tạo của chùa: hoa sen ở bệ tượng phật, hoa sen ở Cửa Võng, cánh sen của các bệ tượng phật bằng chất liệu đất nung thế kỷ XVII.

Chùa Long Khánh ngoài thờ Phật, còn thấy xuất hiện thờ thánh (tam giáo đồng nguyên). Hệ thống tượng tại Chùa được bố trí thành nhiều lớp, theo trật tự từ trong ra ngoài, từ cao xuống thấp, cụ thể như sau:

* Tòa Hậu Cung.

Lớp 1: Đây là lớp chiếm vị trí cao nhất, gần với vách thượng điện, gồm 3 pho tượng Tam Thế bằng đất nung, ngồi ngang hàng nhau, tượng trưng cho chư phật ở 3 thời kỳ: quá khứ, hiện tại và vị lai, tức chỉ chung cho cõi phật trong thời gian. Ba pho tượng này thể hiện khá giống nhau, tượng cao 80cm, cao thân 62cm, rộng thân 56cm, với tư thế ngồi thiền (ngồi xếp bằng trên đài sen), trên tòa sen gồm 3 lớp cánh sen, đỉnh đầu có gờ thịt nổi cao như đang búi tóc, tóc xoắn bụt ốc, tai dài, ngực phình, vận áo cà sa, ngực có hình chữ “Vạn”.

Lớp 2: Là 3 pho tượng. Chính giữa là pho tượng phật A Di Đà, cao tượng 90cm, cao thân 67cm, rộng thân 46cm, bên phải là tượng phật Thế Chí Bồ Tát, bên trái là tượng Quan Âm Bồ Tát.

Lớp 3: Là pho đức phật Thiên Thủ Thiên Nhãn, tượng cao 95cm, cao thân74cm, rộng thân 35cm. Tượng trong tư thế ngồi thiền, mặt trắng, hai tai dài, đầu đội mũ, hai tay bắt quyết, 10 tay khác vươn ra các hướng.

Lớp 4: Là tòa Cửu Long với 3 lớp thể hiện 4 vị thiên vương ngồi ở 4 góc với tư thế kiết ẩn, tay niệm phật phù hộ cho phật Thích Ca Sơ Sinh (Phật Thích Ca Sơ Sinh là hình tượng của cậu bé bụ bẫm, tay phải giơ lên chỉ thiên, tay trái trỏ xuống chỉ địa), bao quanh là hình tượng 9 con Rồng đang trong tư thế châu đầu vào phun nước thơm tắm cho đức phật.

Lớp 5: Là tượng Nam Tào, Bắc Đẩu và tượng vua cha Ngọc Hoàng. Tượng Bắc Đẩu ngồi bên tay phải long ngai, mặc áo bào, đầu đội mũ bình thiên, hai tay để lên đầu gối, chân đi hia, tượng cao 91cm, rộng thân 28cm. Tượng Ngọc Hoàng cao thân 1,6m; rộng 35cm, mặc áo bào đỏ, đội mũ cánh chuồn, mặt trắng, tai to hai tay bắt quyết, chân đi hia. Tượng Nam Tào tương tự như tượng Bắc Đẩu, một tay cầm bút, một tay cầm sách.

* Tiền Đường:

Nhà tiền đường, gắn liền với ngôi tam bảo, gồm ba gian. Hai gian liền với đầu hồi được đặt hai tượng Hộ Pháp (một bên là pho tượng Hộ Thiện, một bên là tượng Hộ ác) với kích thước to bằng người thật. Sát với góc tường phía bên trái ngay hướng đi vào thượng điện là ban thờ Quan Âm Thị Kính (Quan Âm tọa sơn), đây là bức tượng mang đậm phong cách nghệ thuật trạm khắc Việt Nam thế kỷ XVII. Tượng được làm từ chất liệu đất nung, tượng cao 1,18m, rộng 70cm, thể hiện một người đàn bà đang tọa trên một quả núi, mặc áo trắng, đầu trùm khăn, một bên tay (tay phải) thể hiện một đứa trẻ (con của Thị Mầu), đầu để chỏm, mặc áo đỏ, quần xanh, tượng cao 40cm, rộng 10cm, phía sau là khung cảnh núi rừng, chim muông, bên cạnh là hai tiểu đồng đứng hầu (tương truyền là Mẹ và Bố Quan Âm Thị Kính). Tượng Bố Quan Âm Thị Kính, tượng cao 48cm, rộng 15cm, mặc áo the hai lớp, đầu để chỏm, hai tay chắp niệm phật. Tượng mẹ Quan Âm, cao 54cm, rộng 18cm, mặc áo tứ thân, chân đi hia, hai tay chắp niệm phật. Sát với góc tường phía bên phải, là ban thờ Đức Ông. Tượng cao 1,1m, thân rộng 40cm, mặc áo Long Bào, đầu đội mũ Bình Thiên, chân đi hia. Tượng có niên đại cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX.

7. Các nhân vật được thờ tự

Chùa Long Khánh thờ Phật, thờ Thánh (tam giáo đồng nguyên).

8. Các hiện vật trong Di tích

Chùa hiện tại có 18 pho tượng được tạc bằng 2 loại chất liệu là đất nung và gỗ được sơn son thiếp vàng, tất cả các tượng đều là loại tượng tròn, với tỷ lệ bằng 1/2 người thật, đặt trên đài sen. Đây là những tác phẩm nghệ thuật tương đối sống động, niên đại kéo dài từ thế kỷ XVII tới thế kỷ XIX.

Trong chùa có di vật Chuông đồng. Quả chuông chia làm bốn núm. Chuông cao 1m, rộng đế 44 cm, rộng thân 35 cm, nặng 80kg (năm 1980 chuông bị kẻ gian lấy cắp, đến năm 1998, sau 18 năm, chuông được trả lại cho chùa).

9. Phong tục lễ hội

Các lễ hội chùa Long Khánh vào rằm tháng giêng; Lễ hội Mẹ (ngày 3 tháng 3); Lễ vào hè (tháng 4); Lễ ra hè (tháng 7); Lễ rằm tháng 7; Lễ hội Cha (20 tháng 8); Lễ tất niên (rằm tháng 12).    

Chùa Long Khánh là di tích thời Lê còn tồn tại duy nhất ở Yên Bái. Nơi đây lưu giữ những chứng tích lịch sử - văn hóa đầy giá trị và là trung tâm tín ngưỡng của nhân dân xã Giới Phiên, đồng thời cũng là điểm đến thu hút khách du lịch gần xa mỗi khi đến thăm thành phố Yên Bái. Do đó, Di tích đã được Ủy ban nhân dân tỉnh Yên Bái cấp bằng chứng nhận Di tích cấp tỉnh.

4339 lượt xem
Ban Biên tập

15oC

Thấp nhất 13°C, cao nhất 17°C. Trời nhiều mây, . Áp suất không khí hPa.
Độ ẩm trung bình %. Tốc độ gió km/h