Hiện nay, trên thị trường thành phố Yên Bái
và các huyện, thị xã trong tỉnh có hàng nghìn mặt hàng thuốc tân dược và nhiều
loại dược liệu, hóa mỹ phẩm, rượu bày bán ở các công ty, nhà thuốc, quầy thuốc,
quầy tạp hóa, lưu niệm...
Các mặt hàng thuốc, thực phẩm chức năng, mỹ
phẩm đang bán trên thị trường trong tỉnh có rất nhiều loại chưa thể kiểm nghiệm
được, đặc biệt là mặt hàng mỹ phẩm. Đây là những khó khăn đặt ra đối với cơ
quan có trách nhiệm thuộc ngành y tế tỉnh trong quản lý nhà nước về ngành hàng này
để bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng.
Ông Vũ Trọng Thưởng - Giám đốc Trung tâm
Kiểm nghiệm thuốc, mỹ phẩm, thực phẩm - Sở Y tế cho biết: “Hiện nay, có khoảng
5.000 đến 6.000 hoạt chất tân dược đang bán và sử dụng trên địa bàn tỉnh. Trong
khi đó, khả năng của Trung tâm chỉ có thể kiểm nghiệm được 600 mẫu thuốc tân dược/năm.
Vì vậy, việc lấy mẫu thuốc trên thị trường để kiểm tra chất lượng được thực
hiện có sàng lọc, trọng tâm, tập trung chủ yếu vào các loại thuốc dễ bị biến
đổi và các loại dược liệu dễ bị làm giả và nhầm lẫn”.
Về cơ sở vật chất, máy móc, thiết bị phục
vụ công tác chuyên môn, Trung tâm đã được đầu tư trang bị 2 máy sắc ký lỏng
hiệu năng cao (HPLC) và nhiều thiết bị hiện đại khác để đánh giá chất lượng
thuốc. Tuy nhiên, nhiều chất chuẩn Trung tâm đã đặt mua ở Viện Kiểm nghiệm
thuốc Trung ương và Viện Kiểm nghiệm thuốc thành phố Hồ Chí Minh mất nhiều thời
gian và có lúc không mua được, vì thế rất khó khăn trong việc giám sát chất
lượng thuốc.
Bên cạnh đó, Trung tâm còn thiếu cán bộ có
trình độ cao. Hiện nay, Trung tâm có 7 dược sỹ, trong đó 1 dược sỹ chuyên khoa
II, 1 dược sỹ chuyên khoa I, 5 dược sỹ đa khoa nên chưa thể triển khai thực
hiện hết nhiệm vụ được giao cũng như khai thác hết hiệu quả thiết bị hiện
có.
Dạo quanh thị trường ở thành phố Yên Bái,
huyện Trấn Yên, Yên Bình, Văn Yên… dễ nhận thấy thị trường thuốc tân dược và mỹ
phẩm ở Yên Bái rất phong phú, đa dạng. Riêng mặt hàng thuốc tân dược có khoảng
trên 5.000 mặt hàng đang được bày bán; mặt hàng thuốc Đông dược, mỹ phẩm cũng
có hàng trăm loại đang được bày bán tại các công ty, nhà thuốc, hiệu thuốc và
các quầy hàng tạp hóa.
Song thực tế, Trung tâm Kiểm nghiệm chất
lượng thuốc, mỹ phẩm, thực phẩm mới kiểm nghiệm được khoảng gần 600 hoạt chất
tân dược đang bán và sử dụng. Còn thuốc Đông dược thì cũng rất khó kiểm tra,
giám sát vì việc quản lý về Đông dược còn nhiều bất cập. Với mặt hàng mỹ phẩm,
thực tế hầu như chưa kiểm nghiệm được do thiếu trang thiết bị.
Trong những năm qua, trên địa bàn tỉnh chưa
phát hiện có thuốc giả, nhưng thuốc không bảo đảm chất lượng do bảo quản, thuốc
quá đát vẫn bày bán tại một số quầy thuốc ở một số địa phương trong tỉnh hoặc
để trong tủ thuốc của một số cơ sở y tế vẫn chưa thể kiểm tra, giám sát hết
được chất lượng thuốc. Năm 2011, Trung tâm đã kiểm nghiệm 553 mẫu thuốc của các
cơ sở y tế, quầy thuốc, nhà thuốc, các công ty THNH dược phẩm ở các huyện, thị
xã, thành phố trong tỉnh. Kết quả có 547 mẫu đạt chất lượng, 6 mẫu không đạt
chất lượng, Trung tâm đã kịp thời phối hợp với các cơ quan chức năng thu hồi,
tiêu hủy.
Về kiểm tra, giám sát, quản lý chất
lượng thuốc Đông dược trên địa bàn tỉnh là rất khó, vì đa số các nhà thuốc và
các cơ sở y tế hiện nay chủ yếu nhập thuốc đã bào chế, xao tẩm về bán, sắc cho
bệnh nhân uống chứ không nhập dược liệu tự bào chế nên không có mẫu gốc để so
sánh khi kiểm nghiệm. Do vậy, khi Trung tâm tiến hành kiểm nghiệm thuốc Đông
dược đã xao tẩm rất khó đưa ra kết luận chính xác.
Trong 6 mẫu thuốc Đông dược Trung tâm kiểm
nghiệm năm 2011 không đạt tiêu chất lượng, có 3 mẫu thuốc nhỏ mắt không đạt về
độ tinh khiết và thể tích; 1 mẫu Đông dược không đạt vì có chứa Acid
Aristolochic I là chất độc hại gây suy thận; 1 mẫu không đạt chỉ tiêu độ hòa
tan; 1 mẫu không đạt chỉ tiêu hàm lượng…
Năm 2012, Trung tâm kiểm nghiệm 558 mẫu của
các cơ sở y tế, nhà thuốc, quầy thuốc, phát hiện 9 mẫu không đạt chất lượng;
năm 2013, kiểm nghiệm 588 mẫu thuốc trên địa bàn tỉnh, phát hiện 15 mẫu không
đạt chất lượng; năm 2014, kiểm nghiệm 599 mẫu thuốc, phát hiện 18 mẫu không đạt
chất lượng; năm 2015, kiểm nghiệm 610/600 mẫu theo kế hoạch, phát hiện 16 mẫu
không đạt chất lượng, trong đó có 9 mẫu lấy và 7 mẫu gửi.
Đối với mẫu do các công ty, nhà thuốc, quầy
thuốc gửi, Trung tâm đã gửi thông báo cho các đơn vị gửi mẫu biết kết quả để
loại bỏ các sản phẩm không đủ tiêu chuẩn ra khỏi danh mục thuốc điều trị và
kinh doanh, bảo đảm hiệu quả cho công tác điều trị. Với các mẫu lấy, Trung tâm
trả lời kết quả kiểm nghiệm cho các đơn vị, đồng thời báo cáo với Sở Y tế để có
các biện pháp kịp thời xử lý.
Với mặt hàng mỹ phẩm, từ năm 2010 - 2012,
mỗi năm Trung tâm kiểm nghiệm được khoảng trên 10 mẫu, nhưng cũng không phát
hiện được do thiếu trang thiết bị, hóa chất để kiểm nghiệm, vì một máy kiểm
nghiệm mỹ phẩm đạt tiêu chuẩn hiện nay phải có giá từ 2,5 đến 3,5 tỷ đồng,
nhưng Trung tâm chưa được đầu tư nên cũng không thể kiểm nghiệm chuẩn về mỹ
phẩm được.
Trên địa bàn tỉnh hiện nay, có rất nhiều
mặt hàng thuốc tân dược, đặc biệt là mỹ phẩm và rượu đang bán, các cơ quan chức
năng của tỉnh, các địa phương cũng chưa thể kiểm tra, giám sát, kiểm nghiệm
được thường xuyên đối với mặt hàng này. Do vậy, người tiêu dùng phải hết sức
thận trọng khi mua và sử dụng mỹ phẩm, rượu không rõ nguồn gốc để tránh những rủi
ro đáng tiếc có thể xảy ra. Đồng thời, các cơ quan chức năng của tỉnh, các
huyện, thị xã, thành phố cần có biện pháp tích cực, cứng rắn hơn trong quản lý,
giám sát các mặt hàng rượu, mỹ phẩm để bảo vệ quyền lợi cũng như sức khỏe người
tiêu dùng.