Welcome to Yen Bai Portal
  • Đường dây nóng: 02163.818.555
  • English

Di tích cấp tỉnh >> Chính trị

Di tích đền Trạng, xã Yên Thái, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái

09/08/2019 12:22:05 Xem cỡ chữ Google
Ngày 7/12/2007, Ủy ban nhân dân tỉnh Yên Bái ban hành Quyết định số 2886/QĐ-UBND công nhận Di tích đền Trạng, xã Yên Thái, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái là Di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh.

Đền thờ Lương Thế Vinh (hay còn gọi là Trạng Lường) tại xã Yên Thái, huyện Văn Yên

1. Tên Di tích

Di tích lịch sử - văn hóa đền Trạng, xã Yên Thái, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái.

2. Tên gọi khác

Quang Minh Linh Từ.

3. Loại hình Di tích

Di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh.

4. Quyết định công bố Di tích

Quyết định số 2886/QĐ-UBND ngày 7/12/2007 của Ủy ban nhân dân tỉnh Yên Bái công nhận Di tích đền Trạng, xã Yên Thái, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái là Di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh.

5. Địa điểm và đường đến Di tích

Đền Trạng có tên chữ là “Quang Minh Linh Từ”, thuộc xã Yên Thái, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái. Đền Trạng nằm gần tỉnh lộ Yên Bái - Mậu A, cách thành phố Yên Bái 37km và cách thị trấn Mậu A huyện Văn Yên 3km.

- Du khách tới thăm di tích Đền Trạng có thể đi tàu Lào Cai - Yên Bái hoặc Hà Nội - Lào Cai, xuống ga Mậu A rồi xuôi theo tỉnh lộ Mậu A - Yên Bái.

- Đường bộ từ thành phố Yên Bái theo tuyến đường cao tốc, du khách đi từ nút giao IC12, đi khoảng 35 km đến nút giao IC14, xuống nút giao này đi tiếp đến cầu Trạng bắc qua ngòi Trạng thuộc địa phận xã Yên Thái là đến Di tích.

6. Sơ lược lịch sử Di tích
Đền Trạng được dựng theo hướng Tây Nam, chếch Tây nhiều hơn, đây là hướng mặt trời lặn, là chốn tịch hà mà đạo phật thường quan niệm: "Tây phương cực lạc, hay Tây phương tam thánh”. Về niên đại xây dựng, ở “hậu đường bia ký” có ghi nhưng đã bị thất lạc. Theo các cụ cao niên truyền lại thì “Kinh từ kiến tạo - Gia Long ngũ niên thất nguyệt lương thời cát nhật”, nghĩa là: Ngày lành tháng 7 năm thứ 5 hoàng triều Gia Long thì dựng ngôi đền này (ghi chép lược dịch - Lý Kim Khoa).
Như vậy đền Trạng (Quang Minh Linh Từ) được dựng vào tháng 7 năm 1806, đền thờ Lương Thế Vinh (hay còn gọi là Trạng Lường), ông là một  danh sĩ dưới thời Lê Thánh Tông. Ông sinh năm 1441 ở Làng Cao Hương, huyện Thiên Bản nay là Vụ Bản, tỉnh Nam Định. Lương Thế Vinh đỗ Trạng nguyên năm Quí Mùi 1463. Vốn là người giỏi về văn chương nhưng lại xuất chúng về toán học, đo đếm, nên dân gian gọi ông là trạng Lường. Lương Thế Vinh là bậc kinh bang tế thế, ông để lại công trình nổi tiếng là “Đại thành toán pháp” chuyên về toán pháp đo lường. Ông là người đã có công lớn trong việc  đo lường xây dựng bản đồ và đặt tên huyện Trấn Yên thuộc phủ Quy Hóa ngày xưa (Theo cuốn sách Hưng Hóa ký lược - thư viện nghiên cứu Viện sử học có ghi: Năm Quang Thuận thứ 10 (1469) đời Lê Thánh Tông (tên thật là Lê Tư Thành) khi định bản đồ toàn quốc mới lập thêm huyện Trấn Yên thuộc phủ Quy Hóa) tên huyện này từ đó đến nay vẫn gọi như cũ huyện Trấn Yên).

“Quang Minh Linh Từ” tức đền Trạng có kiến trúc quy mô hình chữ Đinh. Hậu cung thờ Mẫu; Công Đồng; Ngũ vị tiên ông; đôi bên tả hữu thờ Sơn trang Trần Hưng Đạo và Trạng Lường. Có đại bái, sân thoáng - phương ngôn có câu: “nhất Đông Cuông, nhì đền Trạng” ở tổng Đông Cuông xưa. Nhưng vào năm 1906, thực dân Pháp xây dựng tuyến đường sắt Hà Nội - Vân Nam (Trung Quốc), đền nằm vào trục đường sắt nên bị thu hẹp tới sát mép sông Hồng. Năm 1949, 1951, 1952 do đền nằm cạnh tuyến đường sắt, nằm trong tọa độ ném bom của thực dân Pháp, nên bị thả bom oanh tạc - Đền Trạng bị đánh sập và mất hết tất cả các đồ thờ, sắc phong. Để tiếp tục việc thờ cúng Trạng, người dân trong khu vực đã dựng lên một ngôi miếu nhỏ bằng tre, gỗ.​

Ngôi miếu bằng tranh tre được dựng lên thờ Trạng Lường hiện nay tại thôn Tân Thành, xã Yên Thái (Văn Yên) xưa (Nguồn ảnh: Báo Yên Bái)

Ngày xưa, đền Trạng gồm 3 gian, một tòa hậu cung kiểu chữ đinh, phía trước cửa đền mở ra một khoảng thoáng rộng của dòng sông Hồng, nơi ấy là điểm hợp lưu ngòi Trạng - ngòi Thia, sông Hồng, lưng tựa vào gò tọa thế đế vương, lại sơn chỉ thủy giao gió quần nước tụ. Hai bên tả hữu gò đồi có hình long chầu, hổ phục đúng với quan niệm “tả thanh long - hữu bạch hổ” của thế đất dựng đền, vạn niên cát địa, mà người xưa đã lựa chọn để gửi gắm niềm mơ ước là cầu nguyên khí, cầu cho cuộc sống no đủ, hạnh phúc trường tồn, dân khang, làng thịnh. Quả thật đền này có thế đế vương, sơn trầu - thủy tụ, táng phong - khí tốt tụ về trùng trùng - điệp điệp, một mạch đất dài và đẹp ở xứ Văn Yên. Đã từ lâu hai bên tả hữu mạch đất (có cả đình ngòi Thia bên xã Yên Hợp, Bảo tàng đã đưa tấm bia ký Duy Tân năm thứ 6 (1912) về Bảo tàng) đó là điểm thường xuyên có khí tốt gió lành thổi đến vì thế đền Trạng nơi đây không đâu sánh được.

7. Các nhân vật được thờ tự

Đền thờ Lương Thế Vinh (hay còn gọi là Trạng Lường). Ngoài ra hậu cung thờ Mẫu; Công Đồng; Ngũ vị tiên ông; đôi bên tả hữu thờ Sơn trang.

8. Các hiện vật trong Di tích

Do chiến tranh tàn phá, các hiện vật đồ thờ, đều bị thất lạc nay chỉ còn lại một chiếc chuông đồng bị ảnh hưởng của bom đã gãy làm đôi.

9. Phong tục lễ hội

Hàng năm ngoài ngày rằm mồng một bát tiết, lễ hội lớn nhất được tổ chức vào ngày 19/01 âm lịch hàng năm (thập cửu tiền xuân tuần lễ nhất) với nghi lễ trang trọng có hành văn đọc chúc, tỏ lòng biết ơn các vị tiền nhân. Khích lệ tinh thần học tập - độc lập - tự chủ nguyên khí, đã được bách tính tôn sủng thành tối linh, tối tú, duy đức, duy nhân.

Trong ngày hội mở, dân quanh vùng tụ về dự hội, tiếng chiêng, tiếng trống, đố chữ vui lẫn tiếng reo hò, cờ bay trước gió, khiến cho cả vùng đồi núi phố Trạng, gò Trạng trở nên tưng bừng náo nhiệt.

Đền Trạng là một địa thế đẹp của miền danh thắng thượng lưu sông Hồng, được sự quan tâm của Đảng ủy, Chính quyền địa phương, cùng với lòng ngưỡng mộ của toàn thể nhân dân, đền Trạng đã được xây dựng, tôn tạo và luôn được trông coi bảo quản tốt. Nơi đây là điểm lưu giữ và sinh hoạt văn hóa cộng đồng, là nơi biểu hiện của lịch sử văn hóa dân tộc, do đó, Đền Trạng xã Yên Thái, huyện Văn Yên đã được Ủy ban nhân dân tỉnh Yên Bái cấp bằng chứng nhận Di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh.

4545 lượt xem
Ban Biên tập

15oC

Thấp nhất 13°C, cao nhất 17°C. Trời nhiều mây, . Áp suất không khí hPa.
Độ ẩm trung bình %. Tốc độ gió km/h