CTTĐT - Xíp Xí là tết cổ truyền của đồng bào Thái Nghĩa Lộ - Mường Lò được tổ chức vào ngày 14/7 hàng năm, theo lịch của người Thái tháng 7 là thời điểm ít bận rộn nhất trong năm, là dịp được nghỉ ngơi, ông bà cha mẹ quan tâm dạy bảo con cháu, con cháu thể hiện tình cảm, hiếu thảo đối với ông bà, cha mẹ và là dịp tổ chức các hoạt động giao lưu, gắn kết cộng đồng. Tết Xíp Xí được đồng bào Thái trân trọng, gìn giữ và lưu truyền từ đời này sang đời khác, bây giờ không chỉ đồng bào người Thái mới đón tết Xíp Xí mà đã trở thành dịp chung vui gắn kết của cộng đồng các dân tộc trên mảnh đất Nghĩa Lộ - Mường Lò.
Người Thái Nghĩa Lộ thường mổ vịt vào Tết Xíp xí với quan niệm xua đi những đen đủi trong năm
Năm nào cũng vậy, trước ngày rằm tháng 7 của dân tộc khoảng gần 1 tháng gia đình ông Hoàng Xuân Đức ở Tông Pọng, phường Tân An lại phân công các thành viên trong gia đình chuẩn bị cho ngày tết Xíp xí. Ông Đức chịu trách nhiệm chăm lo nơi thờ tự của tổ tiên (người Thái gọi là Cò lọ hóng), vợ ông chịu trách nhiệm dọn dẹp nhà cửa, mua sắm đồ dùng vật dụng và chuẩn bị các món ăn trong dịp tết, các con của ông bà, con gái thì giúp mẹ đi chợ, chuẩn bị quần áo mới cho các thành viên trong gia đình, con trai thì giúp bố chuẩn bị lễ vật các mâm cúng và trang hoàng nhà cửa.
Mâm cỗ ngày tết Xíp Xí của người Thái phong phú, đa dạng các món ăn truyền thống: Pa pỉnh tộp, xôi ngũ sắc, thịt lợn sấy… và món ăn không thể thiếu đó là món thịt vịt, thịt vịt được tẩm ướp với các loại gia vị truyền thống: hạt tiêu, mắc khén và các loại rau thơm để chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn như: Vịt nướng, Vịt om… Ông Hoàng Xuân Đức cho hay, trước tết Xíp Xí khoảng 4 – 5 tháng, nhà ông đã nuôi sẵn 1 đàn vịt hơn 20 con, đến Xíp Xí ông sẽ chọn ra 1 con to, đẹp nhất đàn để biếu gia đình bố mẹ vợ còn lại dành để chế biến các món ăn tiếp đãi gia đình và bạn bè. Theo phong tục của người Thái, Xíp Xí là dịp con rể thể hiện tình cảm với bố mẹ vợ, cả gia đình sẽ về thăm gia đình bên vợ với lễ vật mang theo là rượu, thịt và 1 con vịt để biếu bố mẹ vợ ăn tết.
Nghệ nhân Lò Văn Biến, bản Cang Nà, phường Trung Tâm cho biết: Tết “Xíp Xí” từ xưa đến nay vẫn giữ được nguyên vẹn những phong tục tập quán tốt đẹp, trong ngày tết các gia đình người Thái chuẩn bị lễ mặn với đầy đủ rượu, thịt, xôi, bánh (Pảnh), mời thầy mo về làm lễ cúng, đầu tiên là lễ cúng tổ tiên, trong bài cúng gia chủ sẽ báo cáo với tổ tiên về những thành quả của gia đình trong năm qua, mời ông bà tổ tiên về nhà ăn tết và cầu mong tổ tiên phù hộ cho gia đình êm ấm, khỏe mạnh, làm ăn phát tài, tiếp đó là các lễ cúng ruộng, cúng vía trâu để mong cho mưa nắng thuận hòa, mùa màng tươi tốt.
Ngoài thực hiện các lễ nghi trong gia đình, sinh hoạt cộng đồng trong tết Xíp Xí được người Thái Nghĩa Lộ rất coi trọng, tại đây họ được gặp gỡ, giao lưu, trao đổi kinh nghiệm sống và đặc biệt hơn là làm sống lại những truyền thống văn hóa đặc sắc của dân tộc mình thông qua các trò chơi dân gian: kéo co, đẩy gậy, bắn nỏ, tung còn, đặc biệt là “Hảng Cống” (đánh trống chiêng), hát Khắp và múa Xòe. Tại nhà văn hóa bản Đêu I – xã Nghĩa An không khí chuẩn bị cho tết Xíp Xí những ngày đầu tháng 7 âm lịch rất vui vẻ, nhộn nhịp tiếng cười nói rôm rả, dưới gầm sàn thanh niên nam nữ tụ tập thành từng nhóm để cùng nhau ôn lại những điệu múa xòe, bài hát khắp. Bên trong nhà văn hóa các bà, các mẹ đang cùng nhau làm còn, làm khăn xòe để chuẩn bị vui hội Xíp Xí, mỗi người 1 công đoạn cắt vải, bện dây, nhồi quả còn… Theo chị Hà Thị Vân, thôn Đêu I, xã Nghĩa An cho biết thì từ xa xưa ném còn và khăn xòe đã trở thành một phần không thể thiếu trong mỗi dịp lễ, tết của người Thái Nghĩa Lộ - Mường Lò, ném còn không chỉ là trò chơi đơn thuần mà nó còn ẩn chứa khát vọng về cuộc sống ấm no, tung còn mang theo ước mơ và nhận lại là lòng tin và niềm hy vọng. Chiếc khăn xòe làm tôn lên vẻ đẹp của người con gái Thái trong mỗi bước xòe và nó cũng trở thành tín vật để các chàng trai, cô gái Thái trao đổi, hẹn ước trong các dịp lễ, tết.
Tết Xíp Xí là một trong những truyền thống văn hóa tốt đẹp của người Thái Nghĩa Lộ được thị xã Nghĩa Lộ đặc biệt quan tâm khôi phục, gìn giữ. Rằm tháng 7 hàng năm thị xã đều tổ chức tết Xíp Xí điểm tại 1 xã, phường, và lồng gắn trong các lễ hội. Từ năm 2017, thị xã đã cho tái hiện lại tết Xíp Xí thông qua hình thức diễu diễn đường phố, tổ chức các hội thi ẩm thực truyền thống vào dịp tuần văn hóa du lịch Mường Lò. Chính vì vậy những năm gần đây mỗi dịp tết Xíp Xí du khách đến với Nghĩa Lộ rất đông, điểm dừng chân của du khách là những khu du lịch homestay ở các bản Thái để tìm hiểu về phong tục đón tết của người Thái. Chị Rebacca – một du khách Pháp chia sẻ: “Được đến thị xã Nghĩa Lộ du lịch vào đúng dịp tết Xíp Xí, tôi thấy rất thích thú vì được gia chủ cho gói bánh pảnh, được tận tay gói bánh và ăn ngay khi bánh còn nóng, quả là môt điều lý thú.”
Tết Xíp xí bây giờ đã trở thành dịp thu hút rất nhiều du khách đến với Nghĩa Lộ - Mường Lò, với quan niệm “gia đình nào càng mời được nhiều khách khứa đến nhà thì càng nhiều may mắn” đến thăm các gia đình người Thái ở Nghĩa Lộ dịp tết Xíp Xí khách lạ cũng như khách quen đều được chủ nhà đón tiếp nồng hậu, chu đáo, được thưởng thức những món ăn đặc trưng, được vui hội múa Xòe và đặc biệt khi ra về còn được chủ nhà biếu mỗi người 1 cặp bánh (Pảnh) Xíp Xí. Tất cả những điều đó đã tạo nên tết Xíp Xí riêng có, đậm đà bản sắc của đồng bào Thái Nghĩa Lộ - Mường Lò níu chân du khách mỗi dịp ghé thăm./.
2632 lượt xem
CTV: Thúy Quỳnh - Khánh Linh
Cổng thông tin điện tử tỉnh - Xíp Xí là tết cổ truyền của đồng bào Thái Nghĩa Lộ - Mường Lò được tổ chức vào ngày 14/7 hàng năm, theo lịch của người Thái tháng 7 là thời điểm ít bận rộn nhất trong năm, là dịp được nghỉ ngơi, ông bà cha mẹ quan tâm dạy bảo con cháu, con cháu thể hiện tình cảm, hiếu thảo đối với ông bà, cha mẹ và là dịp tổ chức các hoạt động giao lưu, gắn kết cộng đồng. Tết Xíp Xí được đồng bào Thái trân trọng, gìn giữ và lưu truyền từ đời này sang đời khác, bây giờ không chỉ đồng bào người Thái mới đón tết Xíp Xí mà đã trở thành dịp chung vui gắn kết của cộng đồng các dân tộc trên mảnh đất Nghĩa Lộ - Mường Lò. Năm nào cũng vậy, trước ngày rằm tháng 7 của dân tộc khoảng gần 1 tháng gia đình ông Hoàng Xuân Đức ở Tông Pọng, phường Tân An lại phân công các thành viên trong gia đình chuẩn bị cho ngày tết Xíp xí. Ông Đức chịu trách nhiệm chăm lo nơi thờ tự của tổ tiên (người Thái gọi là Cò lọ hóng), vợ ông chịu trách nhiệm dọn dẹp nhà cửa, mua sắm đồ dùng vật dụng và chuẩn bị các món ăn trong dịp tết, các con của ông bà, con gái thì giúp mẹ đi chợ, chuẩn bị quần áo mới cho các thành viên trong gia đình, con trai thì giúp bố chuẩn bị lễ vật các mâm cúng và trang hoàng nhà cửa.
Mâm cỗ ngày tết Xíp Xí của người Thái phong phú, đa dạng các món ăn truyền thống: Pa pỉnh tộp, xôi ngũ sắc, thịt lợn sấy… và món ăn không thể thiếu đó là món thịt vịt, thịt vịt được tẩm ướp với các loại gia vị truyền thống: hạt tiêu, mắc khén và các loại rau thơm để chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn như: Vịt nướng, Vịt om… Ông Hoàng Xuân Đức cho hay, trước tết Xíp Xí khoảng 4 – 5 tháng, nhà ông đã nuôi sẵn 1 đàn vịt hơn 20 con, đến Xíp Xí ông sẽ chọn ra 1 con to, đẹp nhất đàn để biếu gia đình bố mẹ vợ còn lại dành để chế biến các món ăn tiếp đãi gia đình và bạn bè. Theo phong tục của người Thái, Xíp Xí là dịp con rể thể hiện tình cảm với bố mẹ vợ, cả gia đình sẽ về thăm gia đình bên vợ với lễ vật mang theo là rượu, thịt và 1 con vịt để biếu bố mẹ vợ ăn tết.
Nghệ nhân Lò Văn Biến, bản Cang Nà, phường Trung Tâm cho biết: Tết “Xíp Xí” từ xưa đến nay vẫn giữ được nguyên vẹn những phong tục tập quán tốt đẹp, trong ngày tết các gia đình người Thái chuẩn bị lễ mặn với đầy đủ rượu, thịt, xôi, bánh (Pảnh), mời thầy mo về làm lễ cúng, đầu tiên là lễ cúng tổ tiên, trong bài cúng gia chủ sẽ báo cáo với tổ tiên về những thành quả của gia đình trong năm qua, mời ông bà tổ tiên về nhà ăn tết và cầu mong tổ tiên phù hộ cho gia đình êm ấm, khỏe mạnh, làm ăn phát tài, tiếp đó là các lễ cúng ruộng, cúng vía trâu để mong cho mưa nắng thuận hòa, mùa màng tươi tốt.
Ngoài thực hiện các lễ nghi trong gia đình, sinh hoạt cộng đồng trong tết Xíp Xí được người Thái Nghĩa Lộ rất coi trọng, tại đây họ được gặp gỡ, giao lưu, trao đổi kinh nghiệm sống và đặc biệt hơn là làm sống lại những truyền thống văn hóa đặc sắc của dân tộc mình thông qua các trò chơi dân gian: kéo co, đẩy gậy, bắn nỏ, tung còn, đặc biệt là “Hảng Cống” (đánh trống chiêng), hát Khắp và múa Xòe. Tại nhà văn hóa bản Đêu I – xã Nghĩa An không khí chuẩn bị cho tết Xíp Xí những ngày đầu tháng 7 âm lịch rất vui vẻ, nhộn nhịp tiếng cười nói rôm rả, dưới gầm sàn thanh niên nam nữ tụ tập thành từng nhóm để cùng nhau ôn lại những điệu múa xòe, bài hát khắp. Bên trong nhà văn hóa các bà, các mẹ đang cùng nhau làm còn, làm khăn xòe để chuẩn bị vui hội Xíp Xí, mỗi người 1 công đoạn cắt vải, bện dây, nhồi quả còn… Theo chị Hà Thị Vân, thôn Đêu I, xã Nghĩa An cho biết thì từ xa xưa ném còn và khăn xòe đã trở thành một phần không thể thiếu trong mỗi dịp lễ, tết của người Thái Nghĩa Lộ - Mường Lò, ném còn không chỉ là trò chơi đơn thuần mà nó còn ẩn chứa khát vọng về cuộc sống ấm no, tung còn mang theo ước mơ và nhận lại là lòng tin và niềm hy vọng. Chiếc khăn xòe làm tôn lên vẻ đẹp của người con gái Thái trong mỗi bước xòe và nó cũng trở thành tín vật để các chàng trai, cô gái Thái trao đổi, hẹn ước trong các dịp lễ, tết.
Tết Xíp Xí là một trong những truyền thống văn hóa tốt đẹp của người Thái Nghĩa Lộ được thị xã Nghĩa Lộ đặc biệt quan tâm khôi phục, gìn giữ. Rằm tháng 7 hàng năm thị xã đều tổ chức tết Xíp Xí điểm tại 1 xã, phường, và lồng gắn trong các lễ hội. Từ năm 2017, thị xã đã cho tái hiện lại tết Xíp Xí thông qua hình thức diễu diễn đường phố, tổ chức các hội thi ẩm thực truyền thống vào dịp tuần văn hóa du lịch Mường Lò. Chính vì vậy những năm gần đây mỗi dịp tết Xíp Xí du khách đến với Nghĩa Lộ rất đông, điểm dừng chân của du khách là những khu du lịch homestay ở các bản Thái để tìm hiểu về phong tục đón tết của người Thái. Chị Rebacca – một du khách Pháp chia sẻ: “Được đến thị xã Nghĩa Lộ du lịch vào đúng dịp tết Xíp Xí, tôi thấy rất thích thú vì được gia chủ cho gói bánh pảnh, được tận tay gói bánh và ăn ngay khi bánh còn nóng, quả là môt điều lý thú.”
Tết Xíp xí bây giờ đã trở thành dịp thu hút rất nhiều du khách đến với Nghĩa Lộ - Mường Lò, với quan niệm “gia đình nào càng mời được nhiều khách khứa đến nhà thì càng nhiều may mắn” đến thăm các gia đình người Thái ở Nghĩa Lộ dịp tết Xíp Xí khách lạ cũng như khách quen đều được chủ nhà đón tiếp nồng hậu, chu đáo, được thưởng thức những món ăn đặc trưng, được vui hội múa Xòe và đặc biệt khi ra về còn được chủ nhà biếu mỗi người 1 cặp bánh (Pảnh) Xíp Xí. Tất cả những điều đó đã tạo nên tết Xíp Xí riêng có, đậm đà bản sắc của đồng bào Thái Nghĩa Lộ - Mường Lò níu chân du khách mỗi dịp ghé thăm./.