CTTĐT - Xòe Thái là loại hình nghệ thuật đặc sắc trong đời sống văn hóa và tín ngưỡng của đồng bào dân tộc Thái ở Thị xã Nghĩa Lộ nói riêng và Tây Bắc nói chung. Khi “Nghệ thuật Xòe Thái” được UNESCO ghi danh vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, đồng bào Thái và nhân dân các dân tộc tỉnh Yên Bái xác định sẽ cùng nhau giữ gìn và phát huy tinh hoa miền di sản trong đời sống đương đại.

Cổng thông tin điện tử tỉnh - Xòe Thái là loại hình nghệ thuật đặc sắc trong đời sống văn hóa và tín ngưỡng của đồng bào dân tộc Thái ở Thị xã Nghĩa Lộ nói riêng và Tây Bắc nói chung. Khi “Nghệ thuật Xòe Thái” được UNESCO ghi danh vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, đồng bào Thái và nhân dân các dân tộc tỉnh Yên Bái xác định sẽ cùng nhau giữ gìn và phát huy tinh hoa miền di sản trong đời sống đương đại.Xòe Thái - Tinh hoa miền di sản Múa xòe là một nét sinh hoạt văn hóa đặc sắc, có từ lâu đời trong cộng đồng người Thái Tây Bắc. Múa xòe còn có tên khác là “Xe khăm khen” (múa cầm tay), nảy sinh trong quá trình lao động, trong sinh hoạt, phong tục tập quán, lễ hội… Những động tác múa uyển chuyển hòa với âm nhạc, bài hát, trang phục áo cỏm, âm thanh phát ra từ trang sức bằng bạc đeo quanh thắt lưng của người phụ nữ Thái tạo nên một loại hình nghệ thuật đặc sắc ở vùng Tây Bắc. Đây cũng là món ăn tinh thần, là một phần cuộc sống hằng ngày của của người Thái Mường Lò nói riêng, cộng đồng dân tộc Thái nói chung bởi người Thái quan niệm “Không xòe không vui, không xòe cây lúa không trổ bông, không xòe cây ngô không ra bắp, không xòe trai gái không thành đôi”. Điệu xòe thể hiện sự gắn kết cộng đồng sắt son, bền chặt và yêu thương cuộc sống. Đã vào trong vòng xòe, già, trẻ, gái, trai, giàu, nghèo đều trở nên bình đẳng, tất cả mọi người đều quên đi những nhọc nhằn, lo toan trong cuộc sống, cùng nhau đoàn kết hân hoan, vui vẻ, nhân lên tình yêu bản làng, quê hương, đất nước. Theo hồ sơ của UNESCO, Xòe được trình diễn trong các nghi lễ, đám cưới, lễ hội bản mường truyền thống và các hoạt động của cộng đồng. Có ba loại Xòe: Xòe nghi lễ, Xòe vòng và Xòe trình diễn. Xòe nghi lễ và Xòe trình diễn được gọi theo tên các đạo cụ sử dụng, như Xòe khăn, Xòe nón, Xòe quạt, Xòe sạp, Xòe nhạc, Xòe gậy, và Xòe hoa. Xòe vòng phổ biến nhất, là màn đồng diễn mà người Xòe nối thành vòng tròn trong sự hòa đồng với tất cả mọi người. Các động tác múa cơ bản của Xòe là tay giơ lên cao, mở ra, hạ xuống, nắm lấy tay người bên cạnh cùng bước chân nhịp nhàng. Người hơi ưỡn ngực, lưng ngả về phía sau. Mặc dù các động tác múa đơn giản, nhưng biểu trưng cho khát vọng về sức khỏe và hòa hợp của cộng đồng. Những động tác múa uyển chuyển hòa với âm nhạc của các nhạc cụ như tính tẩu, kèn loa, khèn bè, trống, chiêng, chũm chọe, pí pặp, bẳng bu, mák hính. Những nhạc cụ cùng với bài hát, trang phục áo cóm, âm thanh phát ra từ trang sức bạc đeo quanh thắt lưng của người phụ nữ Thái. Xòe được trao truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác trong gia đình, các đội văn nghệ, trường học. Xòe trở thành biểu tượng của lòng hiếu khách và như là một dấu ấn văn hóa quan trọng của người Thái ở Tây Bắc Việt Nam. Phát huy giá trị di sản Xòe Thái trong đời sống đương đại Sự kiện Nghệ thuật Xòe Thái được ghi danh vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, giúp nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của di sản văn hóa các cộng đồng không chỉ riêng ở Việt Nam mà còn ở nhiều quốc gia trên thế giới, thúc đẩy nỗ lực bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể để giữ gìn bản sắc riêng của các tộc người trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế. Đối với thị xã Nghĩa Lộ đang trong lộ trình xây dựng thị xã văn hóa, du lịch, sự kiện này càng có ý nghĩa quan trọng trong việc thúc đẩy người dân nâng cao nhận thức và hành động bảo tồn những giá trị văn hóa bản địa và biến những giá trị ấy trở thành sản phẩm du lịch đặc biệt để thu hút du khách. Trong những năm qua, công tác bảo tồn xòe Thái đã được Thị xã Nghĩa Lộ làm rất tốt. Nhằm nâng cao chất lượng tuyên truyền, bảo tồn và phát huy giá trị của nghệ thuật Xòe Thái, để Xòe Thái có được sức sống bền chặt và tỏa sáng trong thời điểm hiện tại cũng như trong tương lai, chính quyền và người dân Thị xã Nghĩa Lộ sẽ nỗ lực nhiều hơn nữa trong việc gìn giữ, phát huy giá trị của Xòe bằng nhiều hình thức. Trước hết, Thị xã sẽ nỗ lực hơn nữa trong công tác tuyên truyền, quảng bá Nghệ thuật Xòe Thái dưới nhiều hình thức khác nhau như: Tuyên truyền trên các phương tiện thông tin truyền thống, trên nền tảng mạng xã hội; qua các chương trình quảng bá văn hóa tại các tỉnh, thành trong cả nước; in ấn các ấn phẩm, khuyến khích các hoạt động sáng tác về những nét đẹp của Xòe Thái trong đời sống văn hóa, tinh thần của người dân Mường Lò - Nghĩa Lộ và các hình thức tuyên truyền trực quan thông qua các pano, áp phích, biển quảng cáo,... Thực hiện truyền dạy và thực hành Xòe Thái trong tất cả các trường học từ bậc học Mầm non đến Tiểu học, THCS và THPT ở Thị xã Nghĩa Lộ Cùng với đó, thực hiện truyền dạy và thực hành Xòe Thái trong tất cả các trường học từ bậc học Mầm non đến Tiểu học, THCS và THPT; trong cộng đồng dân cư tại địa phương thông qua các đội văn nghệ quần chúng, các Hội bảo tồn tri thức bản địa; tổ chức các cuộc thi trình diễn Xòe Thái; xây dựng các tiết mục trình diễn Xòe trong các chương trình Hội diễn nghệ thuật truyền thống và đưa Xòe Thái trở thành thương hiệu riêng tại các lễ hội trong năm, đặc biệt là lễ hội văn hóa, du lịch Mường Lò tổ chức hàng năm. Đồng thời, tôn vinh và phát huy vai trò của các nghệ nhân trong lĩnh vực thực hành nghệ thuật Xòe Thái để ghi nhận công lao và khuyến khích các nghệ nhân gìn giữ, phát huy giá trị của di sản Xòe Thái. Thị xã cũng sẽ tiếp tục tư liệu hóa di sản Xòe Thái thành các ấn phẩm lưu trữ như sách, đĩa CD,… để làm nguồn tư liệu lâu dài, phục vụ công tác bảo tồn, phát huy giá trị của Xòe Thái. Sự kiện đón bằng của UNESCO ghi danh Nghệ thuật Xòe Thái của Việt Nam vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại mang lại ý nghĩa và cơ hội lớn để bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật của loại hình múa truyền thống đặc sắc này, khẳng định sự đa dạng, giá trị và bản sắc văn hóa phong phú của dân tộc Việt Nam trong bức tranh văn hóa chung của nhân loại và là niềm tự hào của các dân tộc ở Yên Bái nói riêng và vùng Tây Bắc nói chung, đồng thời tuyên truyền, quảng bá sâu rộng về giá trị và ý nghĩa của di sản cũng như tiềm năng, thế mạnh phát triển du lịch của mỗi địa phương có di sản Nghệ thuật Xòe Thái.