Trong những năm gần đây, đền Hóa Cuông, xã Hòa Cuông, huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái đã thực sự trở thành điểm đến của đông đảo du khách thập phương trong hành trình tâm linh cầu tài, cầu lộc đầu xuân.

Trong những năm gần đây, đền Hóa Cuông, xã Hòa Cuông, huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái đã thực sự trở thành điểm đến của đông đảo du khách thập phương trong hành trình tâm linh cầu tài, cầu lộc đầu xuân.1. Nguồn gốc Lễ hội Đền Hóa Cuông tọa lạc trên sườn ngọn đồi nhỏ, tại thôn 5, xã Hòa Cuông, huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái. Đền được khởi công xây dựng vào khoảng năm 1780 và trùng tu vào năm 1802. Đền do bà con nhân dân trong vùng khởi dựng thờ Đức Cao Sơn Thượng Đẳng Thần - người có công khai khẩn đất đai, lập làng bản, dạy dân cày cấy. Tương truyền rằng ngài là Lạc tướng thời Hùng Vương, có công giúp vua dựng nước, đánh giặc giữ yên bờ cõi. Các triều vua sau đã phong sắc Thượng Đẳng Thần Bảo quốc hộ dân. Trong đền còn tôn tượng và rước chân nhang thờ Mẫu Hóa Cuông, theo truyền thuyết là sự hóa thân của tiên thiên Thánh Mẫu Liễu Hạnh, mẫu nghi thiên hạ (Mẹ của muôn dân) và tôn thờ tam tòa Thánh Mẫu theo truyền thống thờ đạo Mẫu của người Việt. Cùng với việc thờ thần, thờ mẫu, đền còn thờ Đức Phật Tổ Như Lai Thích Ca Mâu Ni, Đức vua cha Ngọc Hoàng thượng đế, Tam phủ ông Hoàng, Ngũ vị tôn ông và Trần triều Hưng Đạo Đại vương Quốc công tiết chế... Tương truyền rằng đền được tiền nhân xây dựng bằng vật liệu gỗ, mái lợp cọ, nằm bên thượng nguồn suối Hòa Cuông. Trong một đêm mưa to, gió lớn, nước suối dâng cao, đã chuyển dịch ngôi đền đứng trên dải sa bồi. Người xưa thấy lạ, thấy linh ứng đã tôn cao dần lên và chính là ngôi đền Hóa Cuông ngày nay. Trải qua nhiều biến cố thăng trầm của lịch sử, đền đã nhiều lần được nhân dân gìn giữ, tôn tạo. Tuy khiêm nhường về vật chất nhưng ngôi đền được tọa lạc trên khoảng đất đẹp, lưng dựa vào dải đồi uốn lượn dáng rồng thiêng, tiền môn được ba cây xanh cổ thụ tán lá xum xuê che phủ sân đền. Đền hướng về phía Đông Nam. Ngòi Hóa Cuông như dải lụa xanh ôm ấp, uốn lượn chín khúc rồng bay ngày đêm tưới mát cho gần hai ha đất canh tác. Xa xa, hai bên tả hữu được hai ngọn đồi tạo thế “tả thanh long, hữu bạch hổ” về chầu. Trong lòng đất nơi đây còn ẩn chứa địa tầng văn hóa ngàn năm gắn với nền văn hóa sông Hồng rực rỡ của thời đại vua Hùng và Thục Phán An Dương Vương dựng nước Văn Lang, Âu Lạc. Cây cầu bắc sang đền, dưới là dòng nước trong xanh, một địa thế độc nhất vô nhị ở vùng sơn cước Trấn Yên này. Trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ cứu nước, đền Hóa Cuông là nơi họp bàn của Ủy ban Cách mạng lâm thời xã Mễ Lâm (huyện Trấn Yên). Tại đây, nhiều quyết định quan trọng xây dựng phương hướng, lãnh đạo nhân kháng chiến chống lập tề và khởi nghĩa giành chính quyền về tay nhân dân đã được đưa ra. Trong chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ xâm lược, đền là nơi sơ tán mở lớp học vỡ lòng cho bà con các dân tộc trong vùng. Trải qua gần 400 năm, đền Hóa Cuông đã được các triều đại phong kiến Việt Nam phong ba đạo sắc phong thời Nguyễn, 4 bức hoành phi, 5 câu đối và một cỗ kiệu ngai và giao cho nhân dân đời đời hương khói phụng thờ. 2. Thời gian tổ chức Lễ hội Lễ hội đền Hóa Cuông được mở vào ngày 14 tháng Giêng hàng năm. 3. Địa điểm tổ chức Lễ hội Xã Hòa Cuông, huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái.  4.  Phần Lễ hội Hàng năm cứ vào ngày 14 tháng Giêng, đền Hóa Cuông lại tổ chức lễ hội đền với nhiều nghi lễ trang nghiêm và các hoạt động phong phú, người dân nơi đây tâm nguyện rằng: cầu cho mưa thuận, gió hòa, cầu cho lúa ngô xanh tốt, cầu cho dân thịnh an sinh, nhà nhà ấm no hạnh phúc. Lễ hội đã thu hút đông đảo nhân dân trong và ngoài vùng đến tham quan và chiêm bái. Đến với đền Hóa Cuông, du khách thập phương không chỉ được chứng kiến mà còn được hòa mình vào những điệu múa xúc tép, pâng lóng, chim gâu của đồng bào dân tộc Cao Lan cùng những trò chơi dân gian như ném còn, kéo co, đẩy gậy,… của các dân tộc Kinh, Tày, Dao trong xã. Đặc biệt, du khách còn đến với đền Hóa Cuông, một ngôi đền nổi tiếng linh thiêng để thắp hương, tế lễ, cầu tài, cầu lộc và vãn cảnh nhà đền. Có thể nói, đền Hóa Cuông, xã Hoà Cuông không chỉ được biết đến là một ngôi đền linh thiêng mà nơi đây còn để quảng bá và lưu giữ các nét đẹp văn hóa truyền thống, đồng thời thu hút du khách thập phương về với miền tâm linh mỗi dịp lễ hội đầu xuân. Sau gần 400 năm tồn tại, đền Hóa Cuông đã được các triều đại phong kiến Việt Nam phong 3 đạo sắc. Năm 2005, Chủ tịch UBND tỉnh Yên Bái đã ký Quyết định số 460/QĐ-UB công nhận xếp hạng di tích Lịch sử Văn hóa cấp tỉnh. * Thông tin liên hệ - Liên hệ Ban tổ chức Lễ hội: Ông Tạ Văn Long - Chủ tịch UBND xã Hòa Cuông - Trưởng ban; Số ĐT: 0399033262. - Liên hệ Ban quản lý : Nguyễn Thanh Tuyến - Trưởng Ban QLDT đình -  Số điện thoại: 0979.907.067. - Liên hệ đơn vị tổ chức lễ hội: Bà Trần Thị Thu - Số điện thoại: 0916.424.961. - Cơ sở lưu trú: + Nhà nghỉ Quang Tùng, xã Nga Quán, huyện Trấn Yên; Điện thoại:0385601835. + Nhà  nghỉ 278, thị trấn Cổ Phúc;  Điện thoại:0974.835.333. - Cơ sở ăn uống: + Nhà hàng Hồng Quyên; Điện thoại: 0815814990. + Nhà hàng Việt Thanh; Điện thoại: 0972.530.282.