Đến Yên Bái vào mùa
xuân du khách sẽ được chìm đắm vào không khí rộn ràng của những lễ hội rực rỡ
sắc màu cùng những trò chơi truyền thống như: Ném pao, tung còn, chơi đu, đẩy
gậy, đua mảng, kéo co, đua ngựa, đánh quay…
Những ngày đầu xuân,
du khách thập phương đổ về huyện Văn Yên không chỉ để tận hưởng cảnh đẹp hùng
vĩ của mùa xuân ở vùng Tây Bắc mà còn để tham dự lễ hội Đền Đông Cuông để được
sống lại những giờ phút lịch sử với lễ mổ trâu khao quân, lễ rước Mẫu sang sông
và cùng tham gia các trò chơi dân gian như đánh đu, ném còn, kéo co…
Lễ hội đền Đông Cuông mở đầu bằng lễ mổ
trâu tế Mẫu, được thực hiện vào thời khắc đầu tiên của ngày mão đầu năm. Trâu
dùng để tế lễ là trâu trắng được tuyển chọn kỹ từ nhiều tháng trước. Trâu mổ ra
lấy 9 chén tiết trâu xuống bến sông để tế, sau đó trâu được thui và được chủ tế
dâng lên cầu mưa thuận gió hoà mùa màng tốt tươi, người dân khoẻ mạnh, làm ăn
phát tài…
Đã thành thông lệ, cứ vào ngày 9 tháng
giêng âm lịch hàng năm, đông đảo bà con nhân dân cùng du khách thập phương lại
nô nức về dự hội Đền Mẫu Thác Bà thuộc thị trấn Thác Bà, huyện Yên Bình tỉnh Yên
Bái. Tương truyền từ thời các vua Hùng, có nàng công chúa tên gọi Minh Đạt được
cắt cử trông coi vùng sông Chảy Thác Bà, dạy dân khai khẩn đất hoang, trồng
lúa, dệt vải. Khi bà mất được nhân dân tôn kính, lập đền thờ phụng tại Thác Bà.
Cũng như nhiều lễ hội khác, lễ hội Đền Mẫu
Thác Bà gồm hai phần chính: phần lễ và phần hội. Phần lễ với những nghi thức
truyền thống trang trọng, mở đầu là phần rước kiệu, sau đó là lễ tế mẫu, lễ
dâng hương kính mẫu, lễ dâng hoa, dâng quả, lễ dâng tửu… Tất cả mọi nghi lễ
rước, tế, dâng hương đều nói lên tấm lòng thành kính, biết ơn của dân làng đối
với người xưa.
Sau phần lễ nghiêm trang là phần hội sôi
nổi và vui nhộn với các trò chơi dân gian như: kéo co, đẩy gậy, chọi gà, ném
còn, cờ tướng v.v…
Không chỉ đáp ứng nhu cầu tâm linh, từ đền
Thác Bà phóng tầm mắt nhìn ra, hồ Thác Bà giống như một vịnh Hạ Long thu nhỏ,
với động Thủy tiên say đắm lòng người bởi nhũ đá muôn hình vạn trạng. Đi giữa
mênh mang biển hồ, du khách được chiêm ngưỡng phong cảnh sơn thuỷ hữu tình,
được tận hưởng không khí trong lành giữa làn gió mơn man mạn thuyền sóng vỗ để
tạm quên đi những ồn ào phố xá nơi thị thành.
Cứ mỗi dịp Tết đến Xuân về, vùng đất Ngọc,
Lục Yên - Yên Bái lại trở lên rộn rã bởi không khí của lễ hội Chọi
trâu diễn ra hàng năm vào 2 ngày 14 và 15 tháng giêng Âm lịch. Lễ hội
nhằm biểu dương và khơi dậy lòng tự hào, tinh thần yêu nước, hăng say lao động
và tinh thần thượng võ của người dân nơi đây
Lễ hội Đình làng Dọc là lễ hội dân gian
mang đậm sắc thái của người Kinh và người Tày cổ. Đây là dịp nhân dân huyện
Trấn Yên, Yên Bái cầu cho mạ xanh lúa tốt, cuộc sống an lành, nhà nhà no ấm.
Đình làng Dọc nằm ở làng Dọc, xã Việt Hồng,
huyện Trấn Yên, Yên Bái. Đình được xây dựng từ thế kỷ 19 và được ban sắc phong
đời vua Khải Định . Hàng năm, Lễ hội thường được tổ chức 2 kỳ trong năm, vào
mồng 3 mồng 4 tháng Giêng âm lịch (gọi là lễ Hạ điền) và 13, 14 tháng 7 âm lịch
(lễ hội cầu Thần Nông). Lễ hội có sự pha trộn giữa nghi thức tế lễ của người
Kinh với các điệu múa xòe then của dân tộc Tày.
Trải qua thăng trầm của lịch sử và sự tàn
phá của chiến tranh, lễ hội đình làng Dọc đã đi vào tiềm thức mỗi người dân,
minh chứng cho sức sống mãnh liệt của một lễ hội mang đậm giá trị văn hóa
truyền thống đặc sắc, đậm nét tâm linh của đồng bào các dân tộc Trấn Yên, Yên
Bái. Đây cũng là dịp thắt chặt tình đoàn kết giữa các dân tộc Tày, Kinh, Thái,
thắt chặt tình làng nghĩa xóm, và tưởng nhớ đến tổ tiên ông cha đã có công khai
khẩn ra mảnh đất này.
Với người Tày ở xã Kiên Thành, huyện Trấn
Yên,
Hội Lồng Tồng (hay lễ hội cầu mùa) chính là một trong những lễ hội
truyền thống đặc sắc lớn nhất, vui nhất của dân tộc Tày được tổ chức trong dịp
đầu xuân năm mới. Lễ hội được tổ chức vào đúng ngày rằm tháng Giêng nhằm gửi
gắm ước mong của dân làng, cầu cho mưa thuận gió hòa, vạn vật sinh sôi nảy nở,
người người ấm no và hạnh phúc.
Đến với Yên Bái du khách còn được tham gia
các lẽ hội khác như Lễ hội đền Đại Cại diễn ra ở xã Tân
Lĩnh, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái với Ngày chính lễ tiến hành vào ngày rằm
tháng Giêng; Lễ hội Hoa Ban – Mường Lò được tổ chức vào ngày 5/2 âm lịch hàng năm;
lễ họi Cầu mùa của người Dao đỏ…
Mùa
xuân, mùa của lễ hội gắn với các thiết chế tín ngưỡng tôn giáo được dân gian
thờ phụng, cúng viếng, tôn vinh. Sản phẩm của xã hội Việt Nam cổ truyền, một
hình thức lễ và hội mang nhiều nét truyền thống của sinh hoạt văn hóa dân tộc
Việt đang ngày càng được cách tân và cải biến nội dung, hình thức để phù hợp
với tâm lý và nguyện vọng của quần chúng nhân dân trong đời sống hiện đại hôm
nay.