CTTĐT - Người Dao đỏ ở xã Khai Trung, huyện Lục Yên vốn có bản sắc văn hóa riêng biệt và độc đáo, nên Tết của người Dao đỏ cũng mang rất nhiều nét đặc trưng cho đời sống văn hóa tinh thần của dân tộc mình. Vui đón Tết cổ truyền dân tộc với nhiều mong ước, đồng bào Dao nơi đây cũng không quên nhắc nhau đoàn kết, xây đắp cuộc sống no ấm, hạnh phúc.

Cổng thông tin điện tử tỉnh - Người Dao đỏ ở xã Khai Trung, huyện Lục Yên vốn có bản sắc văn hóa riêng biệt và độc đáo, nên Tết của người Dao đỏ cũng mang rất nhiều nét đặc trưng cho đời sống văn hóa tinh thần của dân tộc mình. Vui đón Tết cổ truyền dân tộc với nhiều mong ước, đồng bào Dao nơi đây cũng không quên nhắc nhau đoàn kết, xây đắp cuộc sống no ấm, hạnh phúc. Cũng giống như người Kinh và nhiều dân tộc khác, người Dao đỏ Khai Trung đón Tết cổ truyền theo lịch âm với tâm niệm Tết là dịp để cả gia đình được nghỉ ngơi, sum họp sau một năm dài lao động vất vả, cũng là dịp để cúng báo với tổ tiên thành quả lao động, mọi chuyện vui, buồn xảy ra trong năm. Để chuẩn bị đón một Tết đầy đủ, vui vẻ, trước Tết 05 tháng, bà con dân tộc Dao đỏ đã nuôi lợn, gà, chuẩn bị thóc, gạo để dành riêng cho ngày Tết. Đến khoảng ngày 20 tháng Chạp, hầu hết các gia đình người Dao đỏ đều gác lại công việc làm ăn để chuẩn bị đón Tết. Người Dao đỏ Khai Trung cũng có tục cúng ông Công, ông Táo như người Kinh, nhưng không cúng vào ngày 23 tháng Chạp mà làm chung với lễ cúng tất niên. Chiều 30 Tết, người Dao đỏ làm lễ quét nhà, lau dọn bàn thờ tổ tiên, quét đi những điều không may mắn của năm cũ. Cả gia đình cùng tập trung dọn dẹp, làm cơm để cúng tất niên. Mâm cỗ ngoài bánh chưng, loại bánh gù đặc trưng của người Dao, thịt lợn, thịt gà, rượu, thường có thêm đĩa bánh dày, bánh rán hoặc bánh nếp gói trong lá chít. Trên bàn thờ người Dao đỏ lúc nào cũng có nước, rượu và hương đốt liên tục. Tất cả quần áo, đồ dùng trong ngày Tết đều phải lấy ra ngoài trước đêm giao thừa. Ba ngày Tết phải kiêng không được mở rương hòm vì người Dao quan niệm, làm như vậy, mới giữ lại được những thứ mình làm ra. Họ bắt đầu ăn Tết từ ngày 25 tháng Chạp, anh em trong họ thay phiên nhau ăn Tết mỗi nhà một ngày khác nhau. Ngay từ chiều 30 Tết, sau khi chọn được giờ tốt và hướng xuất hành hợp với họ nhà mình, người Dao đỏ chuẩn bị một bó hoa tươi, thường là hoa đào, hoa mơ hoặc hoa mận, đem đặt sẵn trên đường theo hướng sẽ xuất hành đầu năm cho buổi sáng ngày mùng 1 Tết, để khi quay trở về nhà, chủ nhà sẽ lấy bó hoa hôm trước, đồng thời nhặt thêm vài viên đá nhỏ với ý niệm tượng trưng cho của cải, tiền bạc, cho sự sinh sôi nẩy nở tươi tốt trong năm mới. Người Dao đỏ không tự làm lễ mà mời thầy cúng, hoặc những người cao tuổi có uy tín trong cộng đồng về nhà hành lễ. Thầy cúng thay mặt gia chủ làm lễ cúng giải hạn, để xua đi tất cả những điều rủi ro, không may mắn trong năm cũ, cầu xin sức khỏe, bình an cho gia đình, cầu cho mùa màng tươi tốt, trâu, bò, lợn gà đầy đàn và mời “ma nhà” là ông bà, tổ tiên cùng những người đã khuất của gia đình mình về ăn Tết. Sau bữa cơm tất niên, người Dao đỏ tắm rửa bằng nước được đun với lá và rễ cây với ý nghĩa rũ sạch bụi bẩn, những điều xấu xa của năm cũ để bước vào năm mới sạch sẽ, may mắn hơn. Sau đó, họ mặc những bộ trang phục truyền thống mới và đẹp nhất để đón giao thừa. Đêm giao thừa để đón giờ khắc thiêng liêng bước sang một năm mới, cả gia đình người Dao đỏ cùng nhau quây quần, chúc tụng nâng chén rượu mừng xuân, cầu chúc cho nhau ngày càng làm ăn phát đạt, cháu con khoẻ mạnh. Sáng ngày mồng một Tết, mọi gia đình Người Dao đỏ đều chuẩn bị bữa cơm tươm tất để làm lễ cúng đầu năm mới, sau đó mỗi thành viên trong gia đình đều phải đem theo một tờ tiền vàng hàng mã để đốt ngay khi ra khỏi nhà, với tâm niệm đốt đi tất cả những điều rủi ro, không may mắn. Họ cũng có tục “xông đất” như người Kinh, nhưng người Dao đỏ đón khách xông nhà bằng rượu, không chỉ uống một chén lấy lệ mà khách và chủ nhà phải uống liền 6 chén rượu. Trước tiên chủ nhà rót 4 chén tượng trưng cho tứ quý trong năm, chủ và khách cùng uống để cầu chúc những điều tốt lành trong năm mới, sau đó rót tiếp 2 chén để mời và chúc nhau sức khoẻ, những điều may mắn, tốt lành. Trong ngày mùng một Tết, người Dao đỏ cũng thường dành thời gian để đi thăm hỏi, chúc Tết mọi gia đình trong họ tộc và những nhà thân cận. Người Dao đỏ đặc biệt coi trọng việc chọn giờ và hướng xuất hành đầu năm. Trong những ngày Tết, người Dao kiêng những người đang có tang, phụ nữ mới đẻ hoặc mới cưới đến nhà; kiêng nói to, nói tục, nói bậy, nói đến những điều không hay như ốm đau, mất mát và kiêng nói lóng đòi nợ… ngày Tết chỉ được nói những lời hay, ý đẹp, những điều may mắn tốt lành thì năm mới làm ăn mới phát đạt. Trong những ngày Tết, sau khi đi chúc năm mới những người trong họ và hàng xóm láng giềng thì già trẻ, trai gái lại nô nức kéo nhau về nơi tập trung sinh hoạt cộng đồng, thường là bãi đất rộng, nay là nhà văn hóa thôn bản. Tại đây, bên chén trà đầu xuân, người lớn tuổi cùng nhau ôn lại truyền thống và những phong tục, bản sắc văn hóa của dân tộc mình, lớp thanh niên thì chia thành tốp để ca hát, nhảy múa, chơi các trò chơi dân gian…Đặc biệt, đây cũng chính là dịp để những chàng trai, cô gái Dao gặp gỡ, tìm hiểu rồi ướm lời nhau qua những bài hát tỏ tình, giao duyên. Đã có rất nhiều đôi đã nên nghĩa vợ chồng từ những buổi đi chơi Xuân như thế. Ngày nay, thực hiện nếp sống văn hóa, người Dao đỏ chỉ ăn Tết từ 3 - 5 ngày chứ không như trước đây Tết kéo dài tới 15 ngày. Họ cũng tục hóa vàng như người Kinh, sau khi chọn được ngày tốt, họ lại sắm sửa một mâm cơm cúng, đốt tiền vàng mã tiễn “ma nhà” về với cõi âm. Sau đó, mỗi gia đình chuẩn bị một mâm cơm để cúng làng, tại đình làng là nơi tập trung thờ cúng của cả bản. Thầy cúng có uy tín nhất được giao trách nhiệm quản lý và trông coi đình làng sẽ lần lượt làm lễ cúng cho từng nhà, sau đó là lễ cúng chung cho cả bản. Sau lễ cúng này, nhà nhà đều lấy dao, lấy cuốc, cái cầy, cái bừa ra để mài cho thật sắc, tra lại cán cho chắc tay để lên nương, ra đồng với khí thế hăng say và hy vọng một năm mới đầy đủ, no ấm./.