Ngày 11/4/1900, Toàn quyền Đông Dương đã ra Nghị định thành lập tỉnh Yên Bái, gồm phủ Trấn Yên, 2 châu Văn Chấn, Văn Bàn và thị xã tỉnh lỵ đặt tại làng Yên Bái.
Trải qua 115 năm xây dựng và phát triển, các thế hệ quân và dân Yên Bái đã đoàn kết, anh dũng, kiên cường, đồng hành cùng nhân dân cả nước trong công cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc và trong lao động sản xuất, xây dựng quê hương Yên Bái ngày càng đi lên.
Sau gần 30 năm thực hiện đường lối đổi mới do Đảng khởi xướng và lãnh đạo, đặc biệt từ khi tái lập tỉnh (1991 - tỉnh Hoàng Liên Sơn chia thành 2 tỉnh Yên Bái và Lào Cai), mặc dù phải đối mặt với những khó khăn, thách thức, trước tình hình thế giới diễn ra phức tạp, cùng với những khó khăn của một tỉnh miền núi nghèo, kinh tế chậm phát triển, cơ sở hạ tầng kỹ thuật yếu kém, trình độ dân trí thấp và không đồng đều đời sống của nhân dân các dân tộc còn nhiều khó khăn; song Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc trong tỉnh đã nêu cao tinh thần đoàn kết, tự lực cánh sinh, huy động tối đa nội lực, kiên quyết chống lại tư tưởng bảo thủ, ỷ lại, bao cấp, huy động và tranh thủ mọi nguồn lực để đầu tư phát triển, phấn đấu đạt tốc độ tăng trưởng cao và vững chắc, xây dựng Đảng và hệ thống chính trị vững mạnh, giữ vững quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội.
Từ một tỉnh nghèo, lạc hậu với nền kinh tế nông nghiệp tự cung tự cấp, du canh du cư, dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ, chính quyền và sự đồng lòng, đoàn kết của nhân dân trong tỉnh, phát huy truyền thống anh hùng, Yên Bái đã xây dựng nền kinh tế vững chắc. Tốc độ tăng trưởng kinh tế của tỉnh có bước tăng khá (tốc độ tăng trưởng kinh tế năm 2014 đạt 11,07% - đứng thứ 3/12 tỉnh vùng Tây Bắc). Cơ cấu kinh tế của tỉnh tiếp tục chuyển dịch đúng hướng, thu nhập bình quân đầu người đạt và vượt mục tiêu đề ra (trên 23 triệu đồng/người/năm).
Nông nghiệp phát triển theo hướng sản xuất hàng hoá. Các vùng chuyên canh cây công nghiệp, cây ăn quả, sản xuất lúa, lương thực với những phương pháp canh tác mới, ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật được hình thành gắn với các cơ sở chế biến công nghiệp và thị trường phù hợp với điều kiện tự nhiên, khí hậu của từng vùng. Diện tích ruộng đã được gieo cấy hai vụ, ba vụ/năm. Tiêu biểu trong phát triển nông nghiệp phải kể đến việc chuyển đổi diện tích lúa nương kém hiệu quả sang trồng ngô ở hai huyện Trạm Tấu và Mù Cang Chải với diện tích hàng ngàn héc-ta. Sản phẩm nông, lâm, thuỷ sản của tỉnh không những đáp ứng nhu cầu của người dân địa phương mà còn được tiêu thụ ra các tỉnh khác trong nước, một số sản phẩm chủ lực, nổi tiếng còn được xuất khẩu ra nhiều quốc gia trên thế giới.
Công nghiệp ngày càng phát triển với việc hình thành các cụm, khu công nghiệp. Hiện Yên Bái có 5 khu công nghiệp, với tổng diện tích 794 ha, trong đó có 3 khu công nghiệp quốc gia, 2 khu công nghiệp của tỉnh và 13 cụm công nghiệp, với tổng diện tích 452 ha. Nhiều dự án đầu tư tại các khu công nghiệp đã hoạt động hiệu quả như: Khu công nghiệp phía Nam, Khu công nghiệp Minh Quân, Khu công nghiệp Âu Lâu, Khu công nghiệp Bắc Văn Yên.
Yên Bái có 1.339 doanh nghiệp. Các doanh nghiệp đã mạnh dạn tập trung đầu tư mới, mở rộng các dây chuyền sản xuất, tăng quy mô và đổi mới công nghệ, chủ động liên doanh liên kết để thu hút các nguồn vốn đầu tư, đổi mới phương thức sản xuất, tiết kiệm chi phí, hạ giá thành sản phẩm, từng bước nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường. Nhờ vậy giá trị sản xuất công nghiệp không ngừng tăng lên, tốc độ tăng trưởng bình quân giai đoạn 2011 - 2015 ước đạt 10,7%. Năm 2014, sản xuất công nghiệp toàn tỉnh đạt trên 7 nghìn tỷ đồng, tăng 9,99% so với cùng kỳ năm 2013. Cơ cấu ngành công nghiệp đã chuyển dịch đúng hướng theo hướng giảm tỷ trọng ngành công nghiệp chế biến, chế tạo, tăng tỷ trọng ngành công nghiệp khai khoáng, sản xuất và phân phối điện, khí đốt, nước nóng. Một số dự án lớn hiện nay đã hoàn thành đưa vào hoạt động như Nhà máy xử lý rác thải và sản xuất phân bón hữu cơ công suất 150 tấn/ngày; Dự án tuyển quặng sắt công suất 96.000 tấn/năm; 9 nhà máy thủy điện tổng công suất gần 250MW. Dự kiến đến hết năm 2015 có thêm khoảng 30 dự án sẽ hoàn thành đầu tư.
Song song với phát triển kinh tế, tỉnh đã tập trung nguồn lực đầu tư cơ sở hạ tầng giao thông, trong đó trọng tâm là hoàn thành tuyến đường tránh ngập thành phố Yên Bái, kết nối với đường cao tốc Nội Bài – Lào Cai. Đồng thời tỉnh quan tâm đầu tư đường giao thông đến các trung tâm xã. Đến nay có 92,3% số xã có đường ô tô đến trung tâm xã đi được trong bốn mùa.
Đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân Yên Bái đã đổi thay và ngày càng nâng cao. Hệ thống giáo dục phát triển toàn diện với 596 cơ sở giáo dục, trong đó có 187 trường mầm non, 169 trường tiểu học, 187 trường trung học cơ sở, 25 trường THPT và giáo dục thường xuyên, giáo dục chuyên nghiệp và giáo dục nghề nghiệp. Ngành giáo dục đào tạo có những thành tựu nổi bật: 172/180 xã, phường, thị trấn phổ cập giáo dục tiểu học đúng độ tuổi, đạt 95,5%. Tỉnh được công nhận đạt chuẩn phổ cập giáo dục tiểu học đúng độ tuổi năm 2010, có 148 trường đạt chuẩn quốc gia. Hệ thống trường nội trú, PTDT bán trú tiếp tục được quan tâm đầu tư và có bước phát triển.
Tỷ lệ lao động qua đào tạo toàn tỉnh đạt 42,5%. Mạng lưới y tế phát triển mạnh tới tận thôn bản với 8 bác sỹ/vạn dân, 43 xã, phường, thị trấn đạt chuẩn quốc gia về y tế. Hoạt động văn hóa, thể thao, thông tin và truyền thông, có nhiều chuyển biến. Các chính sách an sinh xã hội được triển khai kịp thời, hiệu quả. Đời sống của nhân dân các dân tộc trong tỉnh được nâng lên. Tỷ lệ hộ nghèo giảm nhanh (còn 20,56%); giá trị văn hoá của các dân tộc được giữ gìn và phát huy, tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được giữ vững, công tác quốc phòng, an ninh được bảo đảm…
Tự hào có 70 năm xây dựng, trưởng thành, từ một chi bộ đầu tiên chỉ với vài đảng viên thì hiện nay, Đảng bộ tỉnh Yên Bái đã có 13 đảng bộ trực thuộc, 573 tổ chức cơ sở đảng, 3.295 chi bộ trực thuộc đảng uỷ cơ sở với 48.432 đảng viên, 100% thôn, bản trong toàn tỉnh có chi bộ. Đảng bộ tỉnh không ngừng vươn lên, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong thời kỳ mới. Không ngừng nâng cao năng lực, sức chiến đấu, xây đựng Đảng trong sạch vững mạnh, xây dựng đội ngũ cán bộ có đức có tài, hết lòng phụng sự tổ quốc, nhân dân; Thực hiện tốt việc Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, Nghị quyết Trung ương 4 khoá XI.
115 năm xây dựng và trưởng thành, với bề dày truyền thống lịch sử, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc tỉnh Yên Bái một lòng sắt son kiên trì mục tiêu, lý tưởng mà dân tộc đã lựa chọn, tiếp tục phát huy thành tựu đạt được, vững bước tiến lên giành thắng lợi to lớn hơn và sớm đưa Yên Bái trở thành tỉnh phát triển trong khu vực, cùng với cả nước thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
Hiền Trang