PV: Thưa ông, được biết đây là lần đầu tiên Tổng Cục Thống kê thực hiện điều tra thu thập thông tin về thực trạng kinh tế xã hội của 53 dân tộc thiểu số. Cũng được biết trước đó chúng ta đã có các cuộc tổng điều tra về dân số và nhà ở giữa kỳ. Vậy mục đích, yêu cầu của cuộc điều tra thu thập thông tin về thực trạng kinh tế xã hội của 53 dân tộc thiểu số là gì?
Ông Đinh Bá Toản - Phó Cục trưởng Cục Thống kê: Đây là lần đầu tiên Tổng Cục Thống kê thực hiện Điều tra thu thập thông tin về thực trạng kinh tế xã hội của 53 dân tộc thiểu số. Cuộc điều tra lần thứ nhất này nhằm các mục đích chính sau:
Thứ nhất, thu thập thông tin về dân số, thu nhập, điều kiện nhà ở của hộ và các điều kiện kinh tế - xã hội nhằm phản ánh thực trạng kinh tế - xã hội của 53 dân tộc thiểu số để biên soạn các chỉ tiêu thống kê thuộc Hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia và Hệ thống chỉ tiêu thống kê về công tác dân tộc, phục vụ xây dựng và hoạch định chính sách phát triển kinh tế - xã hội cho các vùng dân tộc thiểu số.
Thứ hai, làm cơ sở hình thành hệ thống thông tin, dữ liệu thống kê về dân tộc thiểu số tại Việt Nam.
Các yêu cầu chính của cuộc Điều tra bao gồm:
Cuộc điều tra được thực hiện nhằm đáp ứng yêu cầu thông tin để biên soạn các chỉ tiêu thống kê phục vụ yêu cầu của cơ quan quản lý nhà nước về dân tộc thiểu số ở các cấp
Kết quả điều tra kịp thời phục vụ việc xây dựng kế hoạch phát triển các dân tộc thiểu số giai đoạn 2016 - 2020.
PV: Đối với tỉnh Yên Bái có tới 35 dân tộc thiểu số thì việc điều tra thu thập thông tin về thực trạng kinh tế xã hội của tỉnh gặp những khó khăn như thế nào, thưa ông?
Ông Đinh Bá Toản - Phó Cục trưởng Cục Thống kê: Đây là lần đầu tiên ngành Thống kê thực hiện cuộc điều tra này, với đối tượng chính của cuộc điều tra là hộ gia đình người dân tộc thiểu số nên gặp không ít khó khăn.
Thứ nhất là với 11.080 hộ mẫu được chọn điều tra, trên 50% là các hộ người dân tộc ít người (Mông, Dao, Sán Chay, Khơ Mú, Giáy và Phù Lá), trình độ dân trí thấp, tiếng phổ thông chưa thạo nên việc cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác gặp khó khăn.
Thứ hai là với quy mô mẫu nhiều, tập trung chính ở vùng dân tộc, vùng sâu, vùng xa nên việc tuyển chọn điều tra viên gặp khó khăn như nếu chọn điều tra viên có kinh nghiệm, trình độ thì ở địa bàn không có, còn chọn ở nơi khác đến điều tra thì ngôn ngữ bất đồng, phỏng vấn qua phiên dịch không kiểm soát được câu hỏi cũng như câu trả lời nên sẽ ảnh hưởng đến chất lượng điều tra.
Thứ ba là những ngày đầu tiến hành điều tra tại hộ, thời tiết không thuận lợi, địa bàn người dân tộc sinh sống đi lại khó khăn nên sẽ ảnh hưởng đến tiến độ của cuộc điều tra.
Thứ tư là thời gian chuẩn bị cho cuộc điều tra này gấp rút nên các cấp từ Trung ương đến địa phương gặp nhiều khó khăn trong công tác tổ chức, chỉ đạo và triển khai điều tra.
PV: Thưa ông, trước những khó khăn trên, Cục Thống kê tỉnh Yên Bái đã chú trọng khâu nào, cách thức tiến hành ra sao để phù hợp với đặc điểm của địa phương và hoàn thành tốt cuộc điều tra?
Ông Đinh Bá Toản - Phó Cục trưởng Cục Thống kê: Trước những khó khăn thực tế của địa phương, đối với Cục Thống kê được giao là đơn vị chủ trì cuộc điều tra này cũng có rất nhiều phương án để thực hiện cuộc điều tra này để đạt kết quả chất lượng, đảm bảo đúng thời gian, tiến độ.
Cục Thống kê tỉnh đã tham mưu cho UBND tỉnh có công văn yêu cầu các cấp, các ngành tập trung chỉ đạo tốt cuộc điều tra này trên địa bàn tỉnh Yên Bái. Đồng thời, chỉ đạo tốt công tác lập bảng kê 1.025 địa bàn dân tộc, phục vụ cho việc chọn mẫu hộ điều tra trên 277 địa bàn mẫu được chính xác, đảm bảo tính đại diện, để khi suy rộng số liệu điều tra sẽ phản ánh đúng thực trạng kinh tế - xã hội của các dân tộc thiểu số của tỉnh. Chú trọng vào công tác tập huấn nghiệp vụ điều tra, đảm bảo sau khi tập huấn các điều tra viên được trang bị đầy đủ kiến thức, kỹ năng phỏng vấn thu thập thông tin.
Tăng cường công tác tuyên truyền cho cuộc điều tra trên mọi phương tiện thông tin đại chúng (từ tỉnh đến huyện đến xã đến các thôn, bản), từ các trưởng thôn, bản, từ chính các điều tra viên để các hộ người dân tộc thiểu số nắm được mục đích, ý nghĩa của cuộc điều tra, qua đó ủng hộ, tạo điều kiện cho cuộc điều tra bằng cách trả lời đầy đủ, chính xác các thông tin của hộ.
Đặc biệt là tăng cường công tác kiểm tra, giám sát của cấp tỉnh (Cục Thống kê, Ban Dân tộc), cấp huyện (Chi cục Thống kê, phòng Dân tộc) nhằm nâng cao chất lượng của cuộc điều tra.