Ông Tô Quang Lợi ở xã Tuy Lộc, thành phố
Yên Bái cho biết: “Những năm qua, chính quyền địa phương quan tâm chú trọng
phát triển nông nghiệp, giúp nông dân đưa cây, con giống mới có hiệu quả kinh
tế cao vào sản xuất. Nhiều hộ gia đình trong xã đã mạnh dạn mở rộng diện tích,
dồn điền đổi thửa trồng rau màu, cây hoa cung cấp cho thị trường, đem lại thu nhập
cao. Tuy nhiên, nông dân chúng tôi còn gặp nhiều khó khăn là sản phẩm làm ra
chưa có đầu ra ổn định, chủ yếu là tự tiêu, giá cả thị trường bấp bênh, đồng vốn
đầu tư cho sản xuất còn hạn chế. Chúng tôi mong muốn các cấp, các ngành tìm đầu
ra ổn định cho nông dân tiêu thụ sản phẩm”.
Tiêu thụ nông sản luôn là nỗi lo của người
nông dân, đơn cử như trong sản xuất cây trồng vụ đông. Hàng năm, nông dân trong
tỉnh sản xuất được hơn 10.000 ha cây vụ đông các loại. Tuy nhiên, hầu như chưa
có một đơn vị, doanh nghiệp nào đứng ra bao tiêu sản phẩm cho người nông dân mà
vẫn phụ thuộc vào các thương lái nhỏ. Trong sản xuất vụ đông, đã có nhiều mô
hình như: rau màu, cà chua, khoai tây, ngô tím rất có hiệu quả nhưng việc tập
trung khuyến cáo, chỉ đạo mở rộng cho nông dân còn nhiều hạn chế. Do liên kết
trong sản xuất và tiêu thụ còn kém, chưa có nhiều doanh nghiệp ký kết tiêu thụ
sản phẩm vụ đông, dẫn đến tiêu thụ sản phẩm còn bấp bênh.
Một ví dụ điển hình cho tình trạng này là
cây khoai tây, cà chua, nếu sản xuất diện tích nhỏ lẻ thì tiêu thụ rất dễ và
được giá nhưng chỉ cần đẩy diện tích lên khoảng vài trăm héc-ta là ngay lập tức
xảy ra tình trạng ế thừa. Đáng nói hơn, ngay cả những sản phẩm được coi là thế
mạnh như chè, sắn công nghiệp, quế… thi thoảng vẫn bị o ép đầu ra. Với vùng chè
kinh doanh trên 9.000 ha nhưng sản xuất, chế biến yếu, sơ chế là chính, chưa
xây dựng được thương hiệu sản phẩm, thiếu thị trường hay nói chính xác là không
đủ sức cạnh tranh trên thị trường.
Nguyên nhân chính do các nhà máy chủ yếu
sản xuất chè đen, giá thành thấp, doanh nghiệp không xuất khẩu trực tiếp được
mà phải xuất qua khâu trung gian nên giá bán thấp. Giá bán sản phẩm thấp cũng
đồng nghĩa với với việc thu mua nguyên liệu đầu vào thấp. Nguyên liệu thấp làm
sao có sản phẩm chất lượng cao... Cái vòng luẩn quẩn đó đã kéo dài nhiều năm nay
ở các vùng chè.
Người làm chè không sống nổi bằng chè dẫn
đến việc chăm sóc kém hiệu quả, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, thuốc kích thích
không bảo đảm quy trình... Đó cũng là nguyên nhân dẫn tới sản phẩm chè có sức
cạnh tranh trên thị trường yếu. Vùng chuyên canh sắn cũng vậy, tuy đã gắn vùng nguyên
liệu với chế biến nhưng diện tích phát triển quá nhiều, vỡ quy hoạch, vượt quá
khả năng tiêu thụ của nhà máy, phần còn lại chủ yếu trông vào thương lái dẫn
đến tình trạng được mùa rớt giá...
Cùng với đó, sợi dây liên kết giữa người
dân và doanh nghiệp không phải lúc nào cũng “mặn nồng”. Từ các yếu tố đó, có không
ít sản phẩm nông sản phải tiêu thụ qua các tư thương, nông dân sản xuất ra nông
sản nhưng lại không làm chủ được giá bán, không biết lượng cung, cầu dẫn tới sản
xuất thiếu tính bền vững.
Trước thực trạng khó khăn về đầu ra cho
nông sản, ngành nông nghiệp Yên Bái đã phối hợp với các ngành, đơn vị liên quan
xây dựng, hướng dẫn thủ tục, hồ sơ hỗ trợ các doanh nghiệp đầu tư vào nông
nghiệp, nông thôn; chủ động rà soát diện tích đất nông nghiệp, giới thiệu địa
điểm, tạo điều kiện để thu hút các doanh nghiệp, tập đoàn lớn đầu tư vào địa bàn.
Năm 2015, Yên Bái đã cấp giấy chứng nhận đầu tư mới 27 dự án với tổng vốn đăng
ký 5.433 tỷ đồng; trong đó, lĩnh vực nông - lâm nghiệp có 6 dự án với số vốn đăng
ký 381 tỷ đồng.
Đáng chú ý, năm 2015, với chính sách ưu đãi
của tỉnh, Công ty TNHH Nippon Zoki Việt Nam (thuộc Tập đoàn Dược phẩm Nippon
Zoki Nhật Bản) đã đầu tư 1.700 tỷ đồng vào chăn nuôi, chế biến thỏ công nghệ
cao tại xã Thượng Bằng La, huyện Văn Chấn. Bên cạnh đó, tỉnh cũng ban hành
chính sách hỗ trợ đặc thù khuyến khích doanh nghiệp và hợp tác xã đầu tư vào nông
nghiệp, nông thôn sẽ là điều kiện quan trọng để “hút” các nhà đầu tư.
Tuy nhiên, để giải quyết tốt đầu ra cho
nông nghiệp, người nông dân trước tiên phải tạo được sản phẩm chất lượng và phù
hợp với tín hiệu của thị trường. Vì vậy, trước tiên phải xây dựng quy hoạch gắn
với việc hình thành và phát triển các vùng chuyên canh, sản xuất hàng hóa tập trung;
tăng cường công tác quản lý nhà nước về vệ sinh thú y, vệ sinh an toàn thực
phẩm; nâng cao nhận thức cho người sản xuất, nhất là ở các vùng trồng rau, chăn
nuôi an toàn theo các quy chuẩn như VietGAP, ISO... cũng như tăng cường xúc
tiến thương mại, khuyến khích, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp trong và
ngoài tỉnh ký kết hợp đồng sản xuất, tiêu thụ nông sản cần được quan tâm, chú
trọng.
Đặc biệt, việc tìm kiếm đầu ra ổn định cho
nông sản cũng rất cần sự liên kết “4 nhà” (Nhà nước, nhà khoa học, nhà nông và
nhà doanh nghiệp). Cùng với đó, người nông dân cần thay đổi tư duy sản xuất tự
cung, tự cấp, quan tâm tìm hiểu và đón đầu thị trường để tránh tình trạng
“cung” vượt “cầu”.