CTTĐT- Xã Nghĩa Sơn (huyện Văn Chấn) là nơi cư trú của đồng bào dân tộc Khơ Mú đông nhất của tỉnh Yên Bái. Đồng bào sống chủ yếu dựa vào nương rẫy, họ canh tác các loại cây như: lúa, ngô, khoai, sắn, chăn nuôi trâu, bò. Mặc dù đời sống của người dân còn nhiều khó khăn, nhưng họ lại có đời sống văn hóa, tinh thần khá phong phú, những nét văn hóa đặc sắc trong các tín ngưỡng, lễ hội, phong tục tập quán đều được người dân giữ gìn bảo tồn và phát huy.

Cổng thông tin điện tử tỉnh- Xã Nghĩa Sơn (huyện Văn Chấn) là nơi cư trú của đồng bào dân tộc Khơ Mú đông nhất của tỉnh Yên Bái. Đồng bào sống chủ yếu dựa vào nương rẫy, họ canh tác các loại cây như: lúa, ngô, khoai, sắn, chăn nuôi trâu, bò. Mặc dù đời sống của người dân còn nhiều khó khăn, nhưng họ lại có đời sống văn hóa, tinh thần khá phong phú, những nét văn hóa đặc sắc trong các tín ngưỡng, lễ hội, phong tục tập quán đều được người dân giữ gìn bảo tồn và phát huy. Trong đời sống tín ngưỡng của người Khơ Mú nơi đây có 2 lễ hội chính và quan trọng nhất liên quan đến đời sống nông nghiệp, đó là lễ hội Cầu mùa (Pa sưm) và lễ hội rước mẹ lúa (Grơ mạ ngọ). Lễ hội Cầu mùa phản ánh niềm tin vào các thế lực siêu nhiên của người Khơ Mú thủa sơ khai, đồng thời thể hiện ước muốn về mùa màng bội thu, cuộc sống no ấm, đầy đủ như khát vọng ngàn đời của các cư dân nông nghiệp trên miền đất này. Cũng như các dân tộc anh em khác, người Khơ Mú quan niệm vạn vật có linh hồn, thiên nhiên xung quanh chúng ta như: trời, đất, nương rẫy…đều có quan hệ mật thiết tới đời sống và sản xuất của con người… Lễ hội Cầu mùa ( Pơ sưm) Tức là Lễ hội trồng trọt của đồng bào  Khơ Mú bao gồm 5 phần là Lễ tôn vinh thần lúa, thần màu, cây khoai sọ;  Lễ chọc lỗ, tra hạt; Lễ cầu mưa; Lễ đón mẹ lúa (rước mẹ lúa); Lễ hội đón xuân. Lễ tôn vinh thần lúa, thần màu, cây khoai sọ là nghi thức để nhớ ơn người xưa đã biết tìm cây lúa, cây hoa màu. Đồng thời thể hiện quan niệm cây lúa cây hoa mầu cũng có hồn, có thần, vì vậy, người Khơ Mú dâng lễ vật bao gồm các sọt lúa, khoai sọ, các loại hoa màu, một khóm cây bông lau, một khóm cây chè vè... được các nam, nữ thanh niên trẻ khoẻ mặc trang phục dân tộc rước kiệu lễ. Lễ chọc lỗ, tra hạt được tiến hành trên nương rẫy sau khi nương, rẫy đã được dọn sạch cỏ. Đồng bào nơi đây sẽ dựng một cái lán ở giữa nương vừa để trú ẩn mưa nắng, nghỉ ngơi khi làm nương rẫy vừa là nơi thờ cúng ma nương. Sau khi cúng ma nhà, tại lều nương chủ nhà sẽ dùng rẻ đốt, hoặc cành cây tươi cúng khấn xua đuổi ma xúi, ma ăn bám thóc giống. Sau đó chủ hộ chọc 3 lỗ tra hạt, sau đó tất cả mọi người sẽ cùng thực hiện, các thành viên thỉnh thoảng múa theo tiếng nhạc cụ gắn theo cây chọc lỗ để quên đi cái mệt nhọc, động viên nhau làm hăng say hơn. Chọc lỗ, tra hạt xong tất cả mọi người lấy nước rửa tay, rửa gậy chọc lỗ tra hạt, chủ nhà đứng trước lán nương lúa, tưới nước ra xung quanh, vừa làm, vừa khấn với ý niệm lúa năm nay sẽ tốt tươi không bị hạn hán. Lễ cầu mưa là nghi lễ chính của Lễ hội, với mục đích cầu mong mưa thuận gió hoà, để mùa màng xanh tốt. Trong lễ cầu mưa không thể thiếu các dụng cụ như: cây chuối hoa đỏ tượng chưng cho mào con thuồng luồng, cây chuối rừng cây ráy ngứa làm cho đất ẩm ướt; chày cối giã gạo mong cuộc sống được xung túc no ấm; thần sấm xét, búa dìu đã có sấm xét là có mưa; còn thuồng luồng là thần làm mưa; con rồng là thần chi phối mưa, ngoài ra còn cả trống chiêng, múa sạp, mục đích làm cho dung trời lở đất động đến thần sấm, thần sét, thần thuồng luồng, thần rồng để thông báo đã đến mùa sản xuất làm ăn trong năm, hãy phù hộ cho ta mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Trong sản xuất người Khơ Mú thường canh tác ở xa nhà, họ phải làm kho thóc ở trên nương để tích trữ lương thực sau khi thu hoạch song họ sẽ chuyển thóc, lúa về kho chính ở nhà, vì vậy người dân nơi đây có Lễ đón mẹ lúa để đón rước mẹ lúa về nhà. Khi thu hoạch xong đồng bào để lại một cum thóc tại kho ở trên nương (tượng trưng cho mẹ lúa). Sáng sớm gia đình sẽ cử 4 người đi rước mẹ lúa về, họ mang theo bề đựng thóc, bầu bí, thuổng đào khoai sọ, hai thanh niên chưa lập gia đình sẽ mang kiệu để rước, sau khi rước mẹ lúa về, mọi người trong gia đình chuẩn bị lễ vật để cúng. Trước tiên chủ gia đình cúng hồn vía cho các thành viên của gia đình, cúng đầu gối, biểu tượng cho sức mạnh con người. Tiếp theo cúng nông cụ sản xuất như cuốc, xẻng, liềm, cày, bừa với mục đích để tạ ơn các loại nông cụ đã giúp con người làm ra nhiều của cải. Sau đó cúng các con vật như: Trâu, bò với ý nghĩa tạ ơn chúng đã giúp con người cày cấy, mang lại thóc lúa. Sau khi cúng tổ tiên song chủ nhà sẽ mang các loại hoa màu như; bí, khoai sọ đã xôi chín đổ ra mẹt hoặc nia to cạnh bàn thờ, các thành viên tới dự rước mẹ lúa tranh nhau ăn, vừa ăn vừa ném, bôi vào người nhau. Mục đích thể hiện ma nhà tổ tiên đã phù hộ làm được nhiều hoa màu.Sau khi kết thúc phần cúng gia đình sẽ mở hội ăn uống, ca hát với ý nghĩa mừng mẹ lúa đã về. Sau phần lễ, người dân nơi đây sẽ tham gia vào các trò chơi dân gian của người Khơ Mù như: ném còn, kéo co, múa ngửa người chui dây, thi tài nhảy dây có hình chữ thập, thi tài leo cây, thi đẩy gậy bằng bụng và chơi đu... Lễ hội Cầu mùa mang đậm bản sắc văn hóa trong tín ngưỡng dân tộc Khơ Mú xã Nghĩa Sơn. Vì vậy, Lễ hội được tổ chức uy nghiêm, trang trọng phản ánh niềm tin của đồng bào vào thiên nhiên, trời đất, nương rẫy ... và thể hiện ước muốn của họ về mùa màng bội thu, cuộc sống đầy đủ. Trò chơi trâu không đầu húc nhau. Trò chơi múa ngửa người chui dây.