Ẩn chứa trong mình những giá trị lịch sử, văn hoá truyền thống, di tích lich sử cấp quốc gia Đền Mẫu Đông Cuông là điểm đến của đông đảo du khách thập phương trong hành trình tâm linh trở về cội nguồn. Ngoài lễ hội chính vào ngày Mão tháng Giêng đầu năm, Đền Đông Cuông còn có lễ hội Cơm Mới vào ngày Mão đầu của tháng Chín âm lịch, với những nghi thức linh thiêng và độc đáo, mang đậm bản sắc văn hóa của người Tày Khao.

Ẩn chứa trong mình những giá trị lịch sử, văn hoá truyền thống, di tích lich sử cấp quốc gia Đền Mẫu Đông Cuông là điểm đến của đông đảo du khách thập phương trong hành trình tâm linh trở về cội nguồn. Ngoài lễ hội chính vào ngày Mão tháng Giêng đầu năm, Đền Đông Cuông còn có lễ hội Cơm Mới vào ngày Mão đầu của tháng Chín âm lịch, với những nghi thức linh thiêng và độc đáo, mang đậm bản sắc văn hóa của người Tày Khao.Lễ hội Cơm mới diễn ra trong khuôn viên di tích lịch sử cấp quốc gia đền Đông Cuông, thôn Bến Đền, xã Đông Cuông, huyện Văn Yên. Đây là ngôi đền thờ Mẫu Đệ nhị Thượng Ngàn và các vị anh hùng người dân tộc thiểu số trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông thời Trần. Theo truyền thống của người Tày Khao, Lễ hội Cơm mới mang ý nghĩa tổng kết một năm lao động, sản xuất, là dịp để những người con quê hương và du khách thập phương bày tỏ lòng tri ân với Mẫu Thượng Ngàn, các vị thần linh và tổ tiên đã phù hộ cho một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Theo kế hoạch, Lễ hội Cơm Mới Đền Đông Cuông năm 2019 được tổ chức trong hai ngày, từ ngày 08 đến ngày 09/10/2019 (tức ngày 10 và 11 tháng Chín năm Kỷ Hợi). Để lễ hội thực sự là sợi dây gắn kết cộng đồng, tạo dựng không gian văn hoá vừa trang trọng, linh thiêng theo nghi thức dân gian truyền thống, vừa đảm bảo an toàn, vui tươi, lành mạnh, tiết kiệm, kết hợp hài hòa giữa văn hoá truyền thống với hiện đại, Ban quản lý Di tích đền Đông Cuông đã phối hợp cùng UBND xã Đông Cuông xây dựng kế hoạch, chương trình kịch bản cụ thể, thành lập các tiểu ban phục vụ lễ hội, chuẩn bị chu đáo về cơ sở vật chất phục vụ cho phần lễ và phần hội. Theo phong tục truyền thống, đúng vào 0 giờ ngày Mão đầu tháng 9 âm lịch hàng năm, người Tày Khao và nhân dân xã Đông Cuông tổ chức mổ trâu đen tế thần linh. Bên cạnh các sản vật của một năm cấy trồng, chăn nuôi, Cốm nếp được coi là sản vật mang hương vị tinh túy của đất trời, ngon nhất của mùa vụ được dâng lên Mẫu Thượng ngàn, Ngọc hoàng và các đấng thần linh để tạ ơn trời đất, thể hiện sự biết ơn của người dân đối với đất trời đã cho mùa màng tốt tươi, cuộc sống ấm no, hạnh phúc, đồng thời cầu khẩn cho mưa thuận gió hoà, quốc thái dân an. Để có được những hạt cốm thơm dẻo dâng Mẫu thượng ngàn, dâng đất trời, tổ tiên và tổ chức hội thi khéo tay làm cốm, trước đó người dân Đông Cuông đã gieo cấy loại lúa nếp đặc biệt gọi là nếp Ngọc Hương. Khi hạt lúa bắt đầu chắc hạt sẽ được gặt về nướng chín trong lò than củi, sau đó đem giã, sàng sảy thành những hạt cốm dẻo thơm. Đây là dịp để nhân dân xã Đông Cuông và các xã trong vùng giao lưu, học tập kinh nghiệm trong sản xuất, thắt chặt thêm tình đoàn kết, hướng về một cuộc sống đủ đầy; truyền dạy cho con cháu cách làm cốm truyền thống và chế biến các món ăn từ cốm như cháo cốm, bánh cốm, chè cốm, xôi cốm, cốm lam, cốm rang…từng bước đưa sản phẩm cốm Đông Cuông trở thành sản phẩm du lịch trong Lễ hội Cơm mới. Lễ hội Cơm Mới còn là dịp để người phụ nữ Tày Khao thể hiện sự đảm đang, khéo léo làm nên những chiếc nẳng, bánh chưng cẩm xinh xắn, xôi ngũ sắc, cá suối lam, thịt trâu gác bếp, lạp xườn... hoà quyện cùng với hương vị và màu sắc của nhiều loại lá cây dược liệu được truyền lại từ nhiều đời để phục vụ du khách. Tại làng du lịch cộng đồng thôn Cầu Có, tiếng chày giã cốm sôi động trong các nếp nhà sàn. Nhờ thực hiện theo sự hướng dẫn của các cơ quan chức năng từ khâu gieo trồng đến thu hái, đảm bảo vệ sinh ATTP trong khâu chế biến, bảo quản nên sản phẩm cốm của Đông Cuông đảm bảo chất lượng, dẻo thơm, có hương vị đặc trưng và màu xanh tự nhiên của nếp non, giá cả hợp lý nên được du khách rất ưa chuộng. Những ngày này, UBND xã Đông Cuông và Ban tổ chức lễ hội đang tích cực hoàn tất các phần việc trong công tác chuẩn bị lễ hội, đảm bảo theo tiến độ, thời gian và sự chỉ đạo của Ban tổ chức lễ hội như chỉ đạo các cụm dân cư tổ chức tổng vệ sinh khu vực di tích Đền Mẫu và đường làng ngõ xóm trong các khu dân cư; tập luyện các điệu dân ca dân vũ để biểu diễn văn nghệ quần chúng; chuẩn bị các đặc sản của địa phương để tham gia các gian hàng hội chợ và phục vụ du khách. Công tác đảm bảo an ninh trật tự, ATGT, an toàn vệ sinh thực phẩm, các dịch vụ lưu trú, nhà hàng ăn uống, bãi đỗ xe tại khu vực lễ hội đã được Ban tổ chức lễ hội đảm bảo, sẵn sàng đáp ứng nhu cầu của du khách thập phương đến tham gia các hoạt động của lễ hội. Đền Đông Cuông không chỉ thu hút du khách thập phương bởi sự linh thiêng, vẻ đẹp sơn thủy hữu tình của núi non, sông nước mà còn bởi sự thuận tiện trong giao thông. Tuyến đường Yên Bái Khe Sang được đầu tư nâng cấp cùng với tuyến đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai không chỉ tạo lợi thế cho Văn Yên khai thác tiềm năng, lợi thế của địa phương để phát triển kinh tế-xã hội mà còn thu hút, kết nối du khách thập phương, tham gia hành trình du lịch du lịch tâm linh dọc Sông Hồng đến chiêm bái tại đền Mẫu Đông Cuông. Sự tôn nghiêm của quần thể di tích, phong cảnh thiên nhiên xanh-sạch-đẹp, công tác đón tiếp chu đáo, sự thân thiện, mến khách của Ban quản lý Đền và người dân nơi đây đã để lại ấn tượng tốt đẹp đối với khách thập phương. Với sự chuẩn bị chu đáo, tích cực, tin rằng Lễ hội Cơm mới Đền Đông Cuông năm 2019 sẽ diễn ra an toàn, trang nghiêm, mang đậm bản sắc văn hoá dân tộc, thực sự là "điểm hẹn văn hóa tâm linh" của nhân dân và du khách. Lễ hội không chỉ thể hiện tấm lòng thành kính, tri ân công đức Tổ Tiên mà còn là dịp để Văn Yên giáo dục cho con cháu về truyền thống của quê hương, để các thế hệ tiếp tục gìn giữ và phát huy những di sản vô giá mà cha ông để lại./.