CTTĐT - Trong chín năm kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp, quân và dân các dân tộc tỉnh Yên Bái đã có những đóng góp to lớn về sức người, sức của, góp phần làm nên Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”.

Cổng thông tin điện tử tỉnh - Trong chín năm kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp, quân và dân các dân tộc tỉnh Yên Bái đã có những đóng góp to lớn về sức người, sức của, góp phần làm nên Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”.Nằm ở cửa ngõ chiến trường Tây Bắc, Yên Bái có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng về mặt quân sự, là khu đệm giữa hậu phương và mặt trận Điện Biên Phủ. Sau chiến dịch giải phóng Nghĩa Lộ (10/1952), Bộ Chính trị quyết định mở cuộc tiến công chiến lược Đông Xuân 1953 - 1954, Đảng bộ, quân và dân tỉnh Yên Bái được giao nhiệm vụ hết sức nặng nề nhưng vinh quang, là mở đường từ Hiên (Tuyên Quang) đi Ba Khe; mở đường 13A nối Ba Khe với đường 41 (ngã ba Cò Nòi - Sơn La), tổng chiều dài 188km. Xác định rõ nhiệm vụ chính trị là bảo đảm thông suốt mạch máu giao thông của chiến trường, Đảng bộ Yên Bái đã động viên quân và dân tập trung sức lực thực hiện nhiệm vụ được giao. Từ tháng 4/1953, theo yêu cầu của Bộ Tổng tham mưu, các đơn vị công binh cùng dân công Yên Bái đã khởi công mở đường cho xe ra tiền tuyến. Tỉnh ủy Yên Bái quyết định thành lập Công trường 13, dân công từ các huyện Văn Bàn, Trấn Yên, Lục Yên, Văn Chấn... được tập hợp về phiên chế thành các tiểu đội, trung đội trên cơ sở của thôn, bản, xã tham gia mở mới, nâng cấp tuyến đường từ bến phà Hiên (huyện Yên Bình) đi Ba Khe, đến đường số 41 (Ngã ba Cò Nòi - Sơn La). Chỉ trong vòng 2 tháng (từ tháng 8 - 10/1953), toàn tỉnh đã huy động được 124.458 lượt người, 273.197 ngày công, phối hợp chặt chẽ với lực lượng công binh ngày đêm xẻ núi, phá đá, bắc cầu, chống lún sạt, chống biệt kích và máy bay địch bắn phá, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ làm mới và sửa chữa gần 200 km đường, về trước thời gian một tháng, tiết kiệm được gần 42.000 ngày công, bảo đảm cho xe ô tô có thể chạy được giữa căn cứ Việt Bắc với Tây Bắc, nhờ đó hàng vạn lượt ô tô, đại bác, xe đạp thồ chở hàng, vũ khí tiếp ứng đầy đủ kịp thời cho mặt trận. Tháng 2/1954, thực dân Pháp tập trung lực lượng không quân đánh phá ác liệt các tuyến đường lên Tây Bắc, dùng bom đạn để biến sông Hồng thành rào cản chặn đứng đoàn quân chi viện cho tiền tuyến của ta. Với tinh thần "Nhất định mở đường cho xe ta ra chiến trường tiếp viện", hàng vạn lượt dân công ngày đêm bám đường, bảo đảm thông suốt mạch máu giao thông. Cùng với nhiệm vụ mở đường, quân dân Yên Bái đã khai thác thế mạnh tuyến đường thủy từ bến phà Âu Lâu (Nằm trên địa bàn 2 xã Nam Cường và Âu Lâu, huyện Trấn Yên, nay thuộc thành phố Yên Bái) vượt sông Hồng. Tượng đài “Bến Âu Lâu lịch sử” ở phường Nguyễn Phúc, thành phố Yên Bái. Với tinh thần "Quyết chiến, quyết thắng", tốc độ vận tải cho chiến trường từ 3 km/giờ được nâng lên 13 km/giờ; từ 8 đến 9 xe qua bến phà Âu Lâu trên sông Hồng lên 90 xe qua sông; đặc biệt, với sự trợ giúp của dân công, nhân dân các xã Âu Lâu, xã Nam Cường đã rút ngắn thời gian vượt sông của mỗi chuyến phà từ giảm thời gian vượt sông của phà từ 30 phút xuống còn 15 phút. Mặc cho bom rơi, đạn nổ, pháo sáng, nhân dân các xã ven sông Hồng thuộc huyện Trấn Yên, Văn Bản và xã Nguyễn Phúc (ngày nay là Trấn Yên, Văn Yên và thành phố Yên Bái) đã đóng hàng trăm thuyền, bè, mảng vận chuyển huy động 2.700 ngày công và 650 xe đạp thồ cho chiến dịch. Thi đua với dân công mở đường, các chiến sĩ quân giới công binh xưởng Vĩnh Kiên (Yên Bình), Kiên Thành (Trấn Yên) đẩy mạnh sản xuất vũ khí, cuốc, xẻng... giúp dân công mở đường, phát cây, đào hào chia cắt trận địa địch ở tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ. Là hậu phương lớn trực tiếp của mặt trận, mới được giải phóng cuối năm 1952, nhưng với quyết tâm hoàn thành vượt mức kế hoạch lương thực, thực phẩm nuôi quân, đồng bào Tày ở Đại Lịch, Thượng Bằng La (Văn Chấn), đồng bào Thái ở Mường Lò, dù mới thu hoạch vụ mùa đầu tiên đã đóng góp hơn 500 tấn thóc. Ở vùng tự do cũ như Yên Bình, Lục Yên, xã Nguyễn Phúc... ngày giao lương trở thành ngày hội; từ các xã vùng cao đến vùng thấp, lương thực được chuyển về các kho cung cấp kịp thời cho tiền phương. Nhân dân các dân tộc tỉnh Yên Bái đã hoàn thành nhiệm vụ xay giã 1.578 tấn thóc, cung cấp cho mặt trận trên 1.500 tấn gạo, 1.372 con trâu bò, 489 con lợn và hơn 2.700 kg đỗ, lạc… Đặc biệt, đã huy động tham gia chiến dịch Điện Biên Phủ với tổng số 31.652 lượt dân công. Trong đội hình dân công đã xuất hiện nhiều tấm gương xuất sắc, tiêu biểu là Hà Văn Lô, dân tộc Tày ở xã Đồng Khê (Văn Chấn) đã dũng cảm vượt qua các trọng điểm ác liệt, chuyển hàng về đích an toàn, được Bác Hồ tặng Huy hiệu của Người. Trong phục vụ chiến dịch Điện Biên Phủ, toàn tỉnh Yên Bái có 52 dân công hy sinh, 46 dân công bị thương. Tổng kết chiến dịch, quân và dân tỉnh Yên Bái được Trung ương tặng thưởng Huân chương Chiến công cho hai tập thể và ba cá nhân, Hội đồng cung cấp Trung ương tặng cờ thưởng luân lưu và 15 bằng khen của Liên khu. Kỷ niệm 68 năm chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954 - 7/5/2022), phát huy truyền thống của quê hương, bước vào thời kỳ công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước, dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh, quân và dân Yên Bái sẽ tiếp tục phát huy sức mạnh đoàn kết, ý chí quyết tâm, phấn đấu thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Nghị quyết Đại hội XIX của Đảng bộ tỉnh, xây dựng Yên Bái xanh, hài hòa, bản sắc, hạnh phúc, phấn đấu trở thành tỉnh phát triển khá của vùng trung du và miền núi phía Bắc.